Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ամենաօգտակար խոտաբույսերը մնացին էն սարում»,-ասում է տիկին Թագուհին ու ցույց տալիս Ջերմուկի կենտրոնից երևացող կլոր կատարով լեռան հետևի սարը։

Տարիներ շարունակ ջերմուկցի կինն այլ բնակիչների հետ սարն է գնացել, խոտաբույսեր, մոշ, կոն հավաքել ու դեպի ըմպելասրահ գնացող ճանապարհին դրված սեղանիկին վաճառել առողջարանային քաղաք եկած հյուրերին։



Այս տարի խոտաբույսերի տեսականին մեծ չէ, հյուրեր էլ գրեթե չկան։ Երեկոյան ժամին ըմպելասրահը դատարկ Ջերմուկ դեռ ոչ ոք չէր տեսել։ Բայց այնտեղ խաղալիքներ ու մեկանգամյա օգտագործման բաժակներ վաճառող կանայք ասում են՝ ամեն ինչ շատ լավ է։



«Էս օդի, ջրի,  ծառի ու բնության վրա դրանք  (ադրբեջանցիները-խմբ.) աչք ունեն։ Շատերը հեռացան Ջերմուկից։ Բայց ես գնացող չեմ։ Առևտուր, տեսնում եք, չկա։ Բայց չեմ դժգոհում։ Պահածոներն արել եմ, հացի փող վաստակում եմ։ Ես եթե բողոքեմ, բա Արցախում փակված մարդիկ ի՞նչ անեն... ի՞նչ ասեն։ Հիմա բոլորի ուշադրությունը դեպի Արցախը պետք է լինի»,-ասում է տիկին Թագուհին։

Սեպտեմբերյան պատերազմի ժամանակ նրա ամուսինը շտապ օգնության մեքենան է վարել։ Լսածների մասին լավատես կինը հիշել չի ուզում։

Քաղաքում հիմա նոր հյուրեր կան։ ԵՄ դիտորդների մեքենաները գրեթե միշտ կայանված են Ջերմուկի ամենալավ հյուրանոցի դիմաց։



Սահմանամերձ դարձած Ջերմուկի բնակիչները սրտնեղում են՝ իրենց համար ոչ մի արտոնություն պետությունը չի սահմանել։ Դժգոհությունների մասին ոչ մեկ չի համաձայնում տեսախցիկի առաջ պատմել։ Ասում են՝ առանց դրա ավելի անկեղծ են։

«Իմ կարծիքը շատերին կարող է դուր չգալ։ Բայց լռել էլ պետք չէ։ Ջերմուկ գալիս են հիմնականում ռուսները, պարսիկներ, արաբներ։ Հայաստանից զբոսաշրջիկները շատ են պակասել։ Անցած տարիների եռուզեռը չկա»,-ասում է մի տղամարդ։

Դեպի ջրվեժ տանող ճանապարհին զարդեր, հուշանվերներ վաճառող կինն ամռան կեսին մտածում է ձմռանը «կոմունալի վճարների» մասին։

«Անցած տարիներին երկու ամիս աշխատում էինք, կարողանում էինք մի բան էլ հետ գցել ձմռան համար։ Ձմռանն այստեղ մինչև ծնկները ձյուն է գալիս, ցուրտ է։ Ես չգիտեմ՝ էս տարի ո՞նց ենք կոմունալները վճարելու։ Օրական 3-5 հազար դրամի առևտուր է լինում, դա էլ հազիվ հասցնում ենք օրվա ծախսերը հոգալ։ Անցած տարիներին էս կայանատեղիում մեքենաները երկու-երեք շարքով կանգնած էին լինում, կայանելու տեղ չէր լինում, հիմա նայեք, դատարկ է։ Հայաստանի մարզերից գրեթե չեն գալիս, երեկոյան ժամերին հարակից գյուղերի բնակիչներն են գալիս, զբոսնում, պտտվում, գնում»,-ասում է վաճառասեղանի մոտ կանգնած կինն ու ոչ մի կերպ չի համաձայնվում նկարվել։





Չնայած հյուրերի պակասին՝բարձր գները պահպանվում են։ Հյուրանոցներում մեկ գիշերը չորս անձի համար տատանվում է 60-100 հազարի սահմաններում։ Նավակով 20 րոպե պտույտը ջրի վրա 3 հազար դրամ արժե, ջիպով գեյզեր տանել-բերելը՝ 25 հազար դրամ։

«Բան չունեմ ասելու, թանկ է, տեղացիների համար երբեմն ոչ հասանելի։ Բայց մի բան պետք է անեն։ Պետք է արտոնություններ սահմանեն, պետք է ամեն քայլ ձեռնարկեն մարդկանց դեպի Ջերմուկ բերելու համար։ Աղջիկ ջան, դու տեսե՞լ ես մի պաշտոնյա իր ընտանիքով գա այստեղ, ցույց տա, որ այստեղ խաղաղ է, հանգիստ է, անվտանգ է կամ  որ պաշտոնյայի երեխան մասնակցեց կռվին... Փոխարենը տեսեք՝ ինչեր են կառուցում»,-ասում է կինն ու ցույց տալիս ձորից քիչ այն կողմ կառուցվող շինությունը։



Հյուրերի պակասը զգացվում է նաև հյուրանոցներում։ Հինգաստղանի  հյուրանոցը հրաժարվել էր շվեդական սեղանի իր պրակտիկայից։ Երկու-երեք համար զբաղեցնող հյուրերի համար առանձին սեղաններ էին դնում։ Հյուրանոցում մի քիչ աշխուժություն մտավ, երբ պետական մարմիններից մեկն արտասահմանցի գործընկերների մասնակցությամբ մեկօրյա սեմինար անցկացրեց այնտեղ։

Ջերմուկի լավագույն հյուրանոցներից մեկի բուժարանի բուժքույրերն ինքնաբերաբար ռուսերեն են խոսում նաև տեղացի հյուրերի հետ։ Պրոցեդուրաներից օգտվողների գերակշիռ մասն այս տարի ռուսներ են, նաև հայաստանցի մի քանի տատիկ-պապիկներ։

Շաբաթ-կիրակի քաղաքի կենտրոնում մի քիչ աշխուժություն նկատվեց, փողոցում զբոսնող մարդկանց թիվը նկատելիորեն ավելացավ։  Երևանից եկած ծանոթների էլ հանդիպեցինք։ Քաղաքում անելու շատ բան չկա հատկապես եիտասարդների համար։ Անցած տարվա պատերազմից հետո չի աշխատում ճոպանուղին։



«Մենք նախկին ժամանակներն ենք ուզում, որ թշնամին հեռանա մեր սարերից, որ խաղաղ ապրենք, որ մեր քաղաքի եռուզեռը վերականգնվի։ Բայց ոնց պետք է հեռանա, երբ հեռանա... Կհեռանա՞»,-ասում է իր պահածոյացրած մուրաբանները վաճառող կինը։