Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ուսումնական նոր տարին մեկնարկեց առանց 2-րդ, 5-րդ և 7-րդ դասարանների դասագրքերի։ Դրանք գրված են նոր չափորոշչին համապատասխան, էլեկտրոնային տարբերակները կան, սակայն դեռ տպագրման գործընթացը չի ավարտվել։ Ուսուցիչները ստիպված աշակերտներին հանձարարում են օգտվել էլեկտրոնային տարբերակներից կամ պատճենել։ Պատասխանատու մարմինը՝ ԿԳՄՍ նախարարությունը, համոզում է՝  սեպտեմբեր ամսվա ընթացքում բոլոր դասագրքերը կլինեն, բայց...

Շատ ծնողներ, ուսուցիչներ դժգոհ են այս իրավիճակից։ Բարդացել  է ուսուցիչների գործը. նոր են ծանոթանալու գրքերին ու առաջարկվող թեմաներին, աշակերտների դեպքում էլ ավելանում է ծնողի հոգսն ու ծախսը. մեկը տանը համակարգիչ չունի կամ ինտերնետ, մյուսը, հնարավոր է, նաև պատճենելու գումար։ Բայց աշակերտին հանձնարարված է, պետք է կատարած գնալ դպրոց։

Panorama.am-ը զրուցել է կրթության փորձագետ Ատոմ Մխիթարյանի հետ՝ պետական պատասխանատու գերատեսչության՝ ԿԳՄՍՆ-ի վարած քաղաքականության, դասագրքերն ուշացնելու պատճառով առաջացած խնդիրների ու դրանց հնարավոր հետևանքների մասին։

Panorama.am-2-րդ, 5-րդ և 7-րդ դասարանների դասագրքերի մեծ մասը դպրոցներին չի բաժանվել, քանի որ դեռ տպագրված չէ։ Դա ի՞նչ հետևանք կարող է ունենալ կրթության որակի վրա, ի՞նչ խնդիրներ կարող է առաջացնել ուսուցիչների, աշակերտների համար։

Ատոմ Մխիթարյան-Դա խաթարելու է ուսումնական ողջ պրոցեսը, իր հետքն է թողնելու ողջ ուսումնական գործընթացի վրա, ընդ որում՝ ամբողջ ուսումնական տարվա համար։ Եթե դու չես կարողանում հենց սկզբից նորմալ սկսել դասապրոցեսը, առանց հետևանքներ չի մնում։ Այդ մասին նախարարությունը վաղուց տեղյակ էր, բայց անփութության, անգործության հետևանքով ունենք այն, ինչ ունենք։ Իբր թե ունենք այդ դասագրքերը, բայց որոնց ոչ ուսուցիչներն են ծանոթ, ոչ՝ առավել ևս աշակերտները։ Ըստ էության, չեն էլ կարող օգտվել, մինչև դասագրքերը չտպագրվեն, չհասնեն դպրոց։ Իսկ դա գուցե ամիս տևի կամ ամսից էլ շատ։

Panorama.am-Շատ դեպքերում աշակերտներին առաջարկում են էլեկտրոնային տարբերակից օգտվել կամ պատճենել։

Ատոմ Մխիթարյան-Այս դեպքերում էլ մի քանի բարդություններ են առաջանում։ Նախ՝ ինտերնետին հասանելիություն ոչ բոլորն ունեն՝ հաշվի առնելով սոցիալական պայմանները, տարածքը, օրինակ, սահմանամերձ գյուղեր։ Երկրորդ՝ այդ ամեն ինչը պետք է տպել, իսկ դրա հնարավորությունը ոչ բոլորն ունեն։ Երրորդ՝ այնպես չէ, որ դպրոցները հագեցած են համապատասխան միջոցներով,  որպեսզի կարողանան ապահովել և կունենանք ձևական դասապրոցես, ինչպես կորոնավիրուսի ժամանակ, երբ հեռավար էին, բայց, կարելի է ասել, դաս չէին։

Այս ամենն էական ազդելու է  կրթության որակի վրա, որն առանց այն էլ ցածր է։

Panorama.am-Ծանո՞թ եք նոր դասագրքերին, ի՞նչ կարծիք ունեք։

Ատոմ Մխիթարյան-Որոշ չափով ծանոթ եմ գրքերին։ Քանի որ դասագրքերի կազմանն ընդհանուր մոտեցում չի ցուցաբերվել, յուրաքանչյուր դասարանի դասագիրքը կազմվել է հեղինակի կամ հեղինակների խմբի կողմից, որոնք իրար հետ առնչություն չեն ունեցել և անզեն աչքով արդեն ակնհայտ են հակասություններ, որոնք կան այդ դասագրքերում։ Օրինակ, մի դասարանի դասագրքում պարզվում է՝  հայերենն ունի 7 հոլով, երկու տարի անց նույն աշակերտը պարզում է այդ դասարանի դասագրքից, որ հայերենն ունի 5 հոլով։ Ակնհայտ մի օրինակ, որ ընդհանուր մոտեցում չի ցուցաբերվել, ընդհանուր վերահսկողություն, մոնիտորինգ չի իրականացվել և մարդիկ գրել են այն, ինչ այդ պահին իրենց մտքում եղել է, նույնիսկ իրար հետ չեն համաձայնեցրել։ Այսպիսի օրինակներ կարող ենք գտնել նաև «Մաթեմատիկայի» դասագրքերում։ Այսինքն,  անցումը մի դասարանից մյուսը սահուն չէ, երեխան պետք է ջանք գործադրի, որպեսզի մի դասարանից մյուսն առարկան հասականալի լինի։

Panorama.am-«Հայ եկեղեցու պատմություն» առարկան արդյո՞ք «տարրալուծվել» է «Հայոց պատմություն» կամ այլ առարկաների մեջ։

Ատոմ Մխիթարյան-Կարելի է ասել, որ ընդհանրապես դուրս է մղվել։ Իհարկե, կան որոշակի բաներ, որոնք դեռևս մնում են դասագրքերում, բայց չի կարելի ասել, որ «Հայ եկեղեցու պատմություն»-ից է, ընդհանուր պատմություն է։ Կարելի է ասել՝ ասացին ու արեցին, «Հայ եկեղեցու պատմություն»-ն ընդհանրապես դուրս մղվեց։

Panorama.am-Այսօրվա պատասխանատուների նպատակը, իրենց ներկայացմամբ, նոր չափորոշիչ ներդնելով՝ բարձրացնել կրթության որակը։ Կարո՞ղ ենք ասել, որ չեն հասնի իրենց նպատակին։

Ատոմ Մխիթարյան-Այո, չէր էլ կարելի մտածել, որ այդպես կլինի։ Այդ չափորոշիչները փորձարկվեցին Տավուշի մարզում, սակայն այդ փորձարկումն ինչի բերեց, ոչ մեկին հայտնի չէ։ Նույնիսկ Տավուշի մարզի ուսուցիչները սկսեցին բողոքել նոր չափորոշիչներից, որոնք շատերի համար անհասկանալի էին ու այդպես էլ մնացին անհասկանալի ու առանց որևէ փոփոխության ներդրվեցին մյուս դպրոցներում։ Էլ փորձարկման իմաստը ո՞րն էր, որ որևէ բան դրանից հետո չպետք է փոխվեր, ուսուցիչների, մասնագետների կարծիքները հաշվի չառնվեին ու նույնությամբ ներդրվեին մյուս դպրոցներում։

Panorama.am-Այս ամեն ինչը կանխամտածվա՞ծ է, թե՞ անփութության, անփորձության հետևանք է։

Ատոմ Մխիթարյան-Սկզբից մարդու մտքով անցնում էր, որ անփորձության հետևանք կարող է լինել, բայց եթե գործողությունները շարունակվում են անընդհատ, նույն տրամաբանության մեջ, հավաստի կասկածներ են առաջանում, որ սա ուղղակի մշակված քաղաքականության հետևանք կարող է լինել։

Հայաստանում ու մեր հարևան երկրներում կատարված հետազոտությունների համաձայն, կրթության, գրագիտության մակարդակը Հայաստանի դպրոցներում զիջում է հարևան երկրների կրթության, գիտության մակարդակին։ 

Panorama.am-Իսկ ի՞նչ պետք է արվեր կամ արվի այդ մակարդակը բարձրացնելու համար։

Ատոմ Մխիթարյան-Այն մարդիկ, որոնք որոշումներ են կայացնում այս ոլորտում, պետք է որոշակի կոմպետենտության մակարդակ ունենան։ Մարդիկ ինչ որոշումներ են կայացնում, որոնք արտագրություններ են այս կամ այն երկրից։ Մարդն իր կյանքի ընթացքում կրթության հետ որևէ առնչություն չի ունեցել, հիմա աշխատում է կրթության նախարարությունում որևէ բարձր պաշտոնում, պատահմամբ այցելել է մի երկիր, ուսումնասիրել այնտեղի փորձը։ Այդ երկրից բերում է  այդ փորձը, իր կողքի աշխատողն էլ ուրիշ երկրից է բերում։ Հիմա այդ «սիմբիոզը» դառնում է  Հայաստանի կրթության համար ուղենիշ։ Արդյո՞ք այդպես պետք է մենք վարվենք։ Այդ մարդիկ պետք է օր առաջ հեռանան, նրանց փոխարինեն մարդիկ, որոնք այս ոլորտում անցած ուղի ունեն, ընդգրկել մասնագետների, որոնք տարիներ շարունակ ոլորտում են, օրինակ համալսարաններում են դասավանդում, ԳԱԱ-ում, ու ձևավորենք այնպիսի խումը, որը կարողանա մեր արժեքներին համապատասխան դասագրքեր կազմել, ոչ թե արտագրություններ անել ու հրամցնել մեր կրթության ոլորտի աշխատակիցներին։

Օրինակ, ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտը հրաժարվեց դասագրքեր գրելու գործընթացից, քանի որ նրանց առջև դրվել էին այնպիսի խնդիրներ, որոնք անհնար էր լուծել՝ հաշվի առնելով արժեքային համակարգը։ Այսպիսի բացթողումները չպետք է մեր աչքից վրիպեն, այլ լինենք հետևողական։ Էլ ո՞վ, եթե ոչ Պատմության ինստիտուտը պետք է մասնակցի դասագրքերի մշակման, ներդրման գործընթացին։

Panorama.am-Շնորհակալություն հարցերին պատասխանելու համար։

Զրուցեց՝ Տաթև Մանուկյանը