Հասարակություն 13:10 21/10/2023 Հայաստան

«Ամեն օր մտքով քայլում եմ Ստեփանակերտի փողոցներով ու հասնում Շուշի»

Հեղինակ` Հասմիկ Հակոբյան

«Ամբողջ կյանքս պատերազմ եմ տեսել ու սիրտս ցավում է, որ երեխաներս էլ  անցան դրա միջով, իսկ ամենասարսափելին այն է, որ այդ ամենից հետո տուն, հող, ծննդավայր կորցրեցինք»,- իր պատմությունը սկսում է 41-ամյա Սամվել Համբարձումյանը, ով իր կնոջ և 7 զավակների հետ Արցախից բռնի տեղահանվելուց հետո ժամանակավոր բնակություն է հաստատել Մասիսում։

Նա Շուշիից է, իր կյանքի լավագույն տարիներն անցել են այնտեղ։ Պատերազմից հետո հայրական տունը Շուշիում կորցնելուց հետո, ընտանիքին տեղափոխել է Ստեփանակերտ ու բնակություն հաստատել այնտեղ՝ հույսով, որ այլևս չի տեղահանվելու։

Որպես բազմազավակ ընտանիք, պետությունը տուն է տրամադրել Սամվելին։ Ընտանիքը սկսել է նորից կառուցել, տուն-տեղ դնել, յոթերորդ զավակին ունեցել, որ էլ ավելի ամուր կառչեն հողին, բայց Համբարձումյանների երազանքը մեկ վայրկյանում փոշիանում է․ նրանք երկրորդ անգամ են իրենց տունը կորցնում։

Նա դրվագ առ դրվագ հիշում է չարաբաստիկ սեպտեմբերի 19-ը։ Պատմում է, որ մեծ տղան այդ ժամանակ քոլեջում էր, չորս զավակները՝ դպրոցում, իսկ ինքն ու կինը գնացել էին գերեզմաններ․ 44-օրյա պատերազմում զոհված կնոջ եղբոր ծննդյան օրն էր։ Ասում է, որ այդ ժամանակ ուժեղ պայթյուն են լսել, որից հետո հետո սկսվել է հրթիռակոծությունը։

Նրանք անմիջապես վերադառնում են տուն, որ երեխաներին գտնեն։ Երբ Սամվելը կարողացել է ընտանիքին միավորել և ապաստարան տեղափոխել, թաղի տղամարդկանց հետ անցնում են  ինքնապաշտպանության․ գնում են անտառներ ու դիրքավորվում։ Երկու օր այնտեղ մնալուց հետո լուր են ստանում, որ կռիվը դադարել է և ժողովրդին տեղահանում են։

«Դիրքերից իջել եմ, ընտանիքիս վերցրել ու ոտքով 10 կիլոմետրից ավելի քայլելով գնացել ենք Ստեփանակերտի օդանավակայան, որտեղ մեկ շաբաթ մնալուց հետո վերջին ավտոբուսներով հասել ենք Գորիս»,- պատմում է Սամվելը։

Նրան Գորիսում առաջարկել են կացարան սահմանամերձ գյուղերում, սակայն Սամվելը հրաժարվում է՝ վախենալով, որ երեխաները նորից կրակոցների ձայներ կլսեն ու դեռ այս սթրեսը չհաղթահարած նոր սթրեսի կենթարկվեն։ Նա ցանկություն է հայտնում Մասիս գնալ, որտեղ դեռ 2020 թ-ի պատերազմի ժամանակ էր ընտանիքին տեղափոխել։ Ասում է, որ այս քաղաքն իրեն հոգեհարազատ է, ու մեծ ցանկություն ունի հենց այդ տարածքում էլ մնալ, նոր տուն ու տեղ ստեղծել։

Նրա խոսքով՝ Մասիսի քաղաքապետարանում երբ փորձել են նրանց ընտանիքի կացարանի հարցը լուծել, այդ ժամանակ քաղաքապետարանի բակում իրեն է մոտենում պատահական մի անցորդ և երբ իմանում է, որ Արցախից բռնի տեղահանված է և ունի մեծ ընտանիք, անմիջապես առաջարկում է իր տուն տեղափոխվել։

«Պատկերացնում եք, անծանոթ մարդն իր տուն տարավ, ասաց, որ իրեն ոչինչ պետք չէ, կարող ենք մնալ այնքան ժամանակ մինչև մեր տան հարցը լուծվի», - ասում է Սամվելն ու նորից շնորհակալություն հայտնում իրենց տանիք տված Տիգրան Հակոբյանին, որն իր երկհարկանի տունը տվել է արցախցիներին։

9-հոգանոց ընտանիքն այժմ ժամանակավոր ապրում է այդ տանը։ Նրանց է միացել 7 հոգուց բաղակացած ևս մեկ տեղահանված ընտանիք և այսօր 17 հոգով՝ տանտերն էլ հետներն, ապրում են մեկ հարկի տակ։ Անծանոթ մարդիկ դարձել են հարազատ և միասին կենցաղ են կիսում։ 

Սակայն, ինչպես Սամվելն է նշում, տունը, ցավոք, դրված է վաճառքի և ցանկացած պահի այն կարող են գնել, որից հետո արդեն կհայտնվեն դրսում։

«Ես աչքերս բացել եմ ու կռիվ եմ տեսել, նույն էլ իմ էրեխեքը, անընդհատ տեղափոխվելուց էլ հոգնել ենք, ուզում եմ մի տեղ հաստատվել, ընտանիքիս պահել»,- նշում է նա։ 

Սամվելն առողջական խնդիրներ ունի, որի համար էլ 14 տարի ծառայելուց հետո թողել է զինվորական կյանքն ու թոշակի անցել։ Մասիսում փորձել է աշխատանքի անցնել ծխախոտի գործարանում, սակայն պոլիկլինիկայում ասել են, որ իր ունեցած առողջական խնդիրներով չի կարող աշխատել տվյալ գործարանում, ավելին, նրան հաշմանդամության կարգ է հասնում։ 

Այսօր ընտանիքն ապրում է բարերարների, սրտացավ մարդկանց օգնության շնորհիվ, իսկ պետության տրամադրած 100 հազարական դրամները դեռ ամբողջությամբ չեն ստացել։ Հիմա Սամվելը աշխատանք է փնտրում, ասում  է, որ այս պահին միակ ցանկությունը դա է, իսկ հետո արդեն պետք է տան հարց լուծի։

«Թեկուզ մի փոքրիկ հողակտոր ունենամ, որ կարողանամ այգի մշակել, անասուններ պահել։ Ստեփականակերտում ես մեծ այգի ունեի, կենդանիներ ունեի, այդ այգու շնորհիվ մենք կարողացանք շրջափակման ժամանակ 9 ամիս ապրել, նույնիսկ իմ այգու բարիքներն էի սկսել վաճառել, իսկ հավերին մորթում էի ու բաժանում հարևաններին, որ մարդիկ սոված չմնան»,- նշում է նա։

Մեր խոսակցությանը միանում է Սամվելի 16-ամյա որդին՝ Մարատը։ Ասում է, որ հիմնականում ինքն էր վաճառում այգու բերքը, բայց ավելի շատ նվիրում էր ծեր տատիկ-պապիկներին, որոնք ի վիճակի չէին բանջարեղեն գնել։

«Երբ հարցնում էին, թե ինչի եմ առանց գումարի տալիս, ասում էի, որ իրար օգնելով պետք է այս դժվարությունների միջով անցնենք։ Հայաստանում էլ մի բարի մարդ մեզ օգնեց, իր տանը հյուրընկալեց ու այսօր մենք դրսում չենք կամ վատ պայմաններով ինչ-որ կացարանում»,- նշում է նա։

Մարատը սկսում է պատմել իր մասին․ սովորել է Ստեփանակերտի հայ-իտալական կրթահամալիրի փայտագործության բաժնում։ Հիմա սպասում է, որ Երևանում բացվի այդ քոլեջը և ուսումն այնտեղ շարունակի, կամ էլ կգնա համապատասխան քոլեջ։ 

Սիրում է փայտի հետ աշխատել և այժմ մտածում է փայտից իրեր պատրաստել և վաճառել․ ինքն էլ այդ կերպ է ուզում ընտանիքին օգնել։ Քոլեջն ավարտելուց հետո էլ մտածում է փայտամշակման արտադրամաս բացել։

Մարատը մեծ ցավ է ապրում, երբ հիշում է իրենց Շուշիի և Ստեփանակերտի տները, ու մտքում անընդհատ քայլում է իրենց բակում, այգում, իրենց թաղամասի փողոցներում։ 

«Արդեն երկրորդ անգամ մեր տունը կորցնում ենք։ Ուղղակի բառերով անհնար է նկարագրել այդ ցավը, ոչ մեկ չի կարող հասկանալ, թե դա ինչ ահավոր բան է։ Իրականում  դա շատ վատ հետևանքներ է թողնում»,- սա ասելուց հետո 16-ամյա պատանու ձայնը դողում է, գլուխը թեքում է, որ արցունքները չտեսնենք։

Մարատ, Տիգրան, Հայկ, Մարիամ, Սամվել, Կատարինա, Անգելինա․ Սամվելի յոթ զավակներն են, վերջինը՝ Անգելինին 2 ամսական է։

Սամվելն ասում է, որ իրենց միտքն Արցախում է և ամեն օր երազում են ծննդավայր վերադառնալու մասին, բայց միայն մեկ պայմանով՝ այնտեղ կապրեն առանց թուրքի։

«Ես գիշեր-ցերեկ իմ տան մասին եմ մտածում, ասում եմ՝ տեսնես այգուս ծառերն ինչ եղան, կենդանիները հիմա որտեղ են։ Ամեն օր մտքով քայլում եմ Ստեփանակերտի փողոցներով ու հասնում Շուշի։ Եթե իմանամ, որ պետք է գնանք մեր հողը վերցնենք, ես այս վիճակում էլ կգնամ կկռվեմ։ Մենք պատրաստ ենք նորից մեր հայրենիքում տուն-տեղ դնել, ապրել, ցանկացած պահի, երբ հնարավոր եղավ, կվերադառնամ, բայց եթե այնտեղ թուրք չլինի, երբեք նրանց հետ չեմ ապրի ու ոչ մի արցախցի չի ապրի»,- ասում է Սամվելը։ 


 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

19:00
Գիտնականները հաստատում են, որ ամուսնացած մարդիկ իսկապես երջանիկ են. Հետազոտություն
Միջազգային նոր հետազոտության արդյունքները ցույց են տալիս, որ ամուսնացած կամ լուրջ հարաբերությունների մեջ գտնվող մարդիկ հիմնականում ավելի գոհ են...
Աղբյուր` Panorama.am
18:52
Հայոց բանակի օրվա կապակցությամբ կկատարվի Հանրապետական մաղթանք
Հունվարի 26-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի օրհնությամբ, Հայոց բանակի օրվա կապակցությամբ, Միածնաէջ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:46
Կարող եմ կռահել, թե փակ դռների հետևում ինչ է կատարվել Լավրովի և Միրզոյանի միջև. Աշոտյան
«ՌԴ-ի կեցվածքը նիկոլական վարչախմբի խաղերի հանդեպ ինձ հիշեցրեց ռուսական մի արտահայտություն՝ Я не злопамятный, а просто злой и память у меня...
Աղբյուր` Panorama.am
18:36
Առնոլդ Շվարցենեգերը 300 հազար եվրո կնվիրաբերի Լոս Անջելեսի փրկարարներին
Հոլիվուդյան դերասան Առնոլդ Շվարցենեգերը 300 հազար եվրո կնվիրաբերի Լոս Անջելեսի փրկարարներին, ովքեր պայքարում են անտառային հրդեհների դեմ։ MIR...
Աղբյուր` Panorama.am
18:22
Զելենսկին Ալիևի հետ քննարկել է ադրբեջանական գազի փոխադրման հնարավորությունը
Դավոսում Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ քննարկել է ադրբեջանական գազի փոխադրման համար ուկրաինական...
Աղբյուր` Panorama.am
17:59
ԵՄ-ին Հայաստանի հնարավոր անդամակցության թեման քարոզչական փուչիկ է և գեոպոլիտիկ ավանտյուրա. Աշոտյան
«ԵՄ-ն նման է ռոք աստղի, ում էգոն շոյվում է հերթական երիտասարդ և միամիտ ֆանատկեքի բանակից, ով կարող է ինքնագիր տալ, բուռն գիշեր անցկացնել հետները, բայց ամուսնանալ կամ սիրահարվել չի պատրաստվում»
Աղբյուր` Panorama.am
17:51
Հայաստանի պատմության թանգարանում բացվել է «Աշխարհբեկ Քալանթար» խորագրով ժամանակավոր ցուցահանդեսը
Այսօր Հայաստանի պատմության թանգարանում բացվել է «Աշխարհբեկ Քալանթար» խորագիրը կրող ժամանակավոր ցուցահանդես՝ նվիրված հայտնի հնագետ,...
Աղբյուր` Panorama.am
17:39
Հայոց gեղաuպանnւթյան պատմությանն էլ պետք է վերադառնանք, հասկանանք՝ ինչ է տեղի ունեցել և ինչու. Փաշինյան
«Մենք Հայոց ցեղասպանության պատմությանն էլ պետք  է վերադառնանք, հասկանանք՝ ինչ է տեղի ունեցել և ինչու է տեղի ունեցել, ինչպես ենք դա...
Աղբյուր` Panorama.am
17:21
Իրանի դեսպանատան գործերի ժամանակավոր հավատարմատարը կանչվել է Ադրբեջանի ԱԳՆ
Բաքվում Իրանի Իսլամական Հանրապետության դեսպանության գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Սեյյեդ Ջաֆար Աղայի Մարիանին կանչել են Ադրբեջանի արտաքին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:06
Հունվարի վերջին ծրագրված է Վրաստանի ԱԳ նախարարի այցը Հայաստան
Այս ամսվա վերջին Վրաստանի արտաքին գործերի նախարար Մակա Բոճորիշվիլին կայցելի Հայաստան։ Այս մասին հայտնել են Վրաստանի ԱԳՆ-ից։  Վրաստանի...
Աղբյուր` Panorama.am
16:58
Մազութ Սև ծովում. կխափանվի՞ լողափնյա սեզոնը
Սև ծովում մազութով լցանավերի խորտակումից հետո արդիական են դարձել ոչ միայն ծովի աղտոտվածության և պատճառված վնասի հարցերը, այլև հարցականի տակ է...
Աղբյուր` Panorama.am
16:44
Կոչ եմ անում դուրս գալ դատախազի դերից և սպառնալիքներ հնչեցնելու փոխարեն լծվել պարտականությունների կատարմանը. Դանիելյանը՝ ՄԻՊ-ին
ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գառնիկ Դանիելյանն արձագանքել է Մարդու իրավունքների պաշտպանի հայտարարությանը, որը վերջինս արել...
Աղբյուր` Panorama.am
16:34
Լուվրը հրատապ հիմնովին վերանորոգման կարիք ունի
Լուվրի տնօրեն Լորանս դե Կարը գաղտնի գրառմամբ զգուշացրել է Ֆրանսիայի մշակույթի նախարարությանը թանգարանի տագնապալի վիճակի մասին։ Նա հայտնել է...
Աղբյուր` Panorama.am
16:16
Մասկը դժգոհում է X օգտատերերի լճացած աճից
Ամերիկացի ձեռնարկատեր Իլոն Մասկը դժգոհել է իրեն պատկանող X սոցիալական կայքի թույլ ֆինանսական ցուցանիշներից և օգտատերերի զգալի աճի...
Աղբյուր` Panorama.am
15:58
Հանդիպել են Թուրքիայի և Ադրբեջանի ցամաքային զորքերի հրամանատարները
Ադրբեջանի պաշտպանության փոխնախարար, ցամաքային զորքերի հրամանատար Հիքմաթ Միրզաևը պաշտոմական այցով գտնվում է Թուրքիայում, որտեղ հանդիպել է...
Աղբյուր` Panorama.am
15:35
Australian Open. Աշխարհի առաջին ռակետ Արինա Սաբալենկան պարտվելուց հետո կոտրել է ռակետը և արտասվելով լքել կորտը
«Մեծ սաղավարտի» եռակի չեմպիոն և աշխարհի առաջին ռակետ, բելառուս թենիսիստուհի Արինա Սաբալենկան չի կարողացել թաքցնել իր հուզմունքը 2025...
Աղբյուր` Panorama.am
15:23
Բուհ ընդունվելու համար 1-ին փուլի քննություններին մասնակցելու համար ԳԹԿ-ն նախորդ տարվա համեմատ ստացել է 2000-ով ավելի հայտ
Այսօր մեկնարկել է բուհերի ընդունելության միասնական քննությունների առաջին փուլը: Քննական առաջին օրը՝ հունվարի 25-ին, հանրապետության 36 քննական...
Աղբյուր` Panorama.am
15:15
Ժամանակավորապես կդադարեցվի Հաղթանակ կամրջի երթևեկությունը
 Երևանում ամանորյա տոնական ձևավորման ապամոնտաժման աշխատանքներով պայմանավորված  հունվարի 25-ին՝ ժամը 24:00-ից մինչև հունվարի 26-ը՝ ժամը...
Աղբյուր` Panorama.am
15:08
Նարիշկինը հայտնել է ԿՀՎ ղեկավարի հետ հանդիպելու պատրաստակամության մասին
ՌԴ արտաքին հետախուզության ծառայության տնօրեն Սերգեյ Նարիշկինը հայտարարել է, որ պատրաստ է հանդիպել Կենտրոնական հետախուզական վարչության տնօրեն Ջոն...
Աղբյուր` Panorama.am
14:51
Երևան-Մեղրի ավտոճանապարհին բախվել են «Hyundai»-ին և«Opel»-ը, հայտնվել առվակում
Հունվարի 25-ին, ժամը 12:31-ին Վայոց ձորի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն տեղեկություն է ստացվել, որ Եղեգնաձոր...
Աղբյուր` Panorama.am
14:45
Գեորգի Հարությունյանը նոր ակումբ ունի
«Կրասնոդարը» հայտարարել է իր թիմի պաշտպան Գեորգի Հարությունյանի՝ հունգարական «Պուշկաշ ակադեմիա» տեղափոխության մասին։...
Աղբյուր` Panorama.am
14:30
Պետության և եկեղեցու հարաբերություններն այնպիսին են, ինչպիսին պետք է լինեն. Փաշինյան
«Պետության և եկեղեցու հարաբերությունները, մի շարք նրբություններ հաշվի չառնելով, այնպիսին են, ինչպիսին պետք է լինեն. պետությունը պետք է...
Աղբյուր` Panorama.am
14:17
Հայաստանը ռուս զբոսաշրջիկների շրջանում հայտնի արտասահմանյան ուղղությունների շարքում է
Ամանորյա տոների ժամանակ ռուսների նախընտրած  արտասահմանյան ուղղությունների թվում են եղել  Բելառուսը, Թուրքիան և Թաիլանդը։ Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
14:06
Վրաստանում Հայաստանի դեսպանը հանդիպել է ԱԳ նախարարին
Վրաստանում Հայաստանի դեսպան Աշոտ Սմբատյանին ընդունել է Վրաստանի ԱԳ նախարար Մակա Բոճորիշվիլին: Դեսպանությունից հայտնում են, որ հանդիպմանը...
Աղբյուր` Panorama.am
14:00
Եթե Սևանը մեկ տարի չի «ծաղկել», չի նշանակում, որ առողջացել է․ գիտնական
ՀՀ Շրջակա միջավայրի նախարար Հակոբ Սիմիդյանը նախորդ տարվա աշխատանքներն ամփոփելու  ժամանակ լրագրողներին  հայտնեց, որ 2024թ․-ին Սևանա...
Աղբյուր` Panorama.am
13:51
Քաղաքապետարանը պարտավորվել է առաջիկա 10 տարիներին գազ գնել 1 կգ-ի դիմաց 325 դրամով. Չախոյանի ահազանգը
«Քաղաքապետարանը պարտավորվել է առաջիկա 10 տարիներին գազ գնել 1 կգ-ի դիմաց 325 դրամով, այն դեպքում, երբ պայմանագրի կնքման պահին շուկայական...
Աղբյուր` Panorama.am
13:35
Ադրբեջանն անընդհատ սպառազինվում է, իսկ Հայաստանի ՔՊ-ական իշխանությունը բնակավայրերում շչակներ է տեղադրում. Ոսկան Սարգսյան
«Սահմանամերձ հողերը, 30տարի ամրացված դիրքերը հանձնել են, բնակավայրերում  շչակներ են տեղադրում»,-ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է...
Աղբյուր` Panorama.am
13:25
Օդի ջերմաստիճանը կնվազի
Երևանում հունվարի 25-ի ցերեկը, 26-30-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ: Մարզերում 25-ի ցերեկը, 26-30-ին սպասվում է առանց տեղումների...
Աղբյուր` Panorama.am
13:03
Էրազմուս+ծրագրերին Հայաստանի մասնակցությունը բնականոն շարունակվում է. ԿԳՄՍՆ
Հայաստանի Հանրապետության կազմակերպությունների մասնակցությունը Էրազմուս+ ընթացիկ և նոր մրցութային ծրագրերին շարունակվում է բնականոն հունով: Նման...
Աղբյուր` Panorama.am
12:57
Մեր ժողովրդին միշտ ասում են՝ ապրում են ստամոքսի համար, ես համաձայն չեմ. Բագրատ Սրբազան
«Մեր ժողովրդին ասում են անընդհատ, որ ապրում եք զուտ գրպանի, ստամոքսի համար, ես համաձայն չեմ այդ հայտարարություններին»,-հայտարարել է...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հայոց ցեղասպանության պատմությանն էլ պետք է վերադառնանք, հասկանանք՝ ինչ է տեղի ունեցել և ինչու
17:41 25/01/2025

Հայոց ցեղասպանության պատմությանն էլ պետք է վերադառնանք, հասկանանք՝ ինչ է տեղի ունեցել և ինչու

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}