Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հումանիտար կենտրոնում կազմակերպվող սուլիսներից մեկի ժամանակ փոխվարչապետ Տիգրան Խաչատրյանը հայտարարեց, որ նոյեմբեր և դեկտեմբեր ամիսներին 50-հազարական դրամի աջակցություն չեն ստանա այն բռնագաղթածները, որոնց բանկային հաշիվներին կլինեն համապատասխան շեմը գերազանցող ավանդներ: Panorama.am-ը հայտարարության իրավական և բարոյական կողմերի մասին հարցեր ուղղեց իրավաբան Ռոբերտ Հայրապետյանին:

Ռ. Հայրապետյան-Խնդիրն այն է, որ այս պարագայում մենք միայն ավանդների առկայության դեպքում չունենք, այստես ասած, նպաստից զրկում: Կոնկրետ դեպքի օրինակ բերեմ: Մենք Երվանդ Քոչար 5-ում ունեցել ենք շահառու բռնագաղթած, ում մայրը ծանր հիվանդ է, և մենք դրամահավաք ենք կազմակերպել այդ տիկնոջ քարտային հաշվին: Հավաքվել է որոշակի քանակով գումար, որի արդյունքում նա պետք է վիրահատվի և այդ գումարի առկայությունն ինչ-որ ձևով հասանելի է եղել կառավարությանը և այդ մարդկանց զրկել են 50-հազարական դրամների վճարներից, ինչը, իհարկե, աբսուրդի ժանրից է:

Ինչ վերաբերում է ավանդներին և առհասարակ բանկային հաշիվներին եղած գումարներին  իրավական առումով, ասեմ, որ բանկային գաղտնիքի իրավունքը, որը երաշխավորված է նաև Սահմանադրությամբ, ոտնահարվում է: Իմ համար անհասկանալի է, թե պետությանն առհասարակ ինչպես են հասանելի դառնում ֆիզիկական անձանց՝ տարբեր բանկերում եղած  հաշիվների վերաբերյալ տեղեկատվությունը,  ներառյալ դրանց պարունակությունը: Նորից եմ շեշտում, այն միայն ավանդի պահը չէ, այստեղ նաև գործ ունենք հաշվին ուղղակի առկա գումարի պարագայում խնդիրների առաջացման հետ: Այսինքը, մարդիկ տեսնում են, որ բռնագաղթածը հաշվին X գումար ունի: Այսինքը 9 ամսվա ընթցքում, երբ նա գտնվել է շրջափակման մեջ, հնարավորություն չի ունեցել այդ գումարը որևէ տեղ ծախսելու, որովհետև պարենի խիստ բացակայություն է եղել Արցախում, ասենք՝ մարդն այդքան գումարն իր հաշվին բերել է Հայաստան՝ որոշակի չափով գոյատևելու համար: Ու այս պարագայում այդ հաշիվների վերաբերյալ տեղեկատվությանը հասանելիություն են ունենում և  զրկում են նրանց այդ աջակցության գումարներից:

Panorama.am-Տիգրան Խաչատրյանը որոշակի խմբագրումներ արեց իր խոսքում՝ ասելով, թե կառավարությունը չի ստուգելու հաշիվները, այլ սահմանելու է ավանդների շեմ, իսկ բռնագաղթածների դիմումները մշակելու է ԿԲ՝ ակնարկելով, որ վերջինս կստուգի հաշիվները: ԿԲ-ն ունի՞ նման իրավունք:

Ռ. Հայրապետյան-Տիգրան Խաչատրյանի այդ մեկնաբանությունը լսել եմ, այն իրավական տեսանկյունից, մեղմ ասած, աբսուրդի ժանրից է, որովհետև, նախ ասում էր, որ իրենք չեն տիրապետի տվյալներին, ԿԲ-ն կստուգի, բայց իրենք արդեն իսկ տիրապետում են, որվհետև ես մատնանշեցի առնվազն մեկ դեպք, որի պարագայում նրանց այդ տեղեկությունը հասանելի է եղել:

Երկրորդ՝ ԿԲ-ն, ըստ էության, նման լիազորություն չունի: Ցանկացած դեպքում, եթե քաղաքացին չի տալիս իր գրավոր համաձայնությունը իր բանկային գաղտնիքի մասին տեղեկատվություն ստանալու վերաբերյալ, լինի ԿԲ, թե այլ պետական մարմին, իրավսու չէ ոչ իրավաչափ միջամտություն իրականացնել անձի բանկային հաշիվների և դրանում պահվող գումարների նկատմամբ: Հասարակ կենցաղային օրինակ՝ ցանկցած դեպքում, երբ յուրաքանչյուր քաղաքացի այցելում է բանկ սովորկան սպառողական վարկ վերցնելու, մինչև քաղաքացուց չեն ստանում գրավոր ստորագրությամբ թույլտվություն հարցում անելու ԱՔՌԱ համակարգ՝ այդ գործընթացը չի սկսվում: Սա պատահական արված չէ և ասեմ ավելին, այս պարագայում, նրանք նաև բանկերին են ներքաշում ապօրինի գործողությունների մեջ: Եթե պետությունը պահանջում է՝ բանկն էլ լռելյայն, առանց քաղաքացու համաձայնության պետությանը տրամդրում է այդ տեղեկատվությունը, ապա այստեղ մեծ շղթա է բացվում, նաև սովորական մասնավոր բանկերի վերաբերյալ, որովհետև նրանք էլ իրենց հաճախորդների առջև ստանձնած պայմանագրային պարտավորությունները ոչ միայն չեն կատարում, այլև վերազանցում են այդ պայամանգրով ստանձնած իրավունքները և տեղեկատվություն են ապօրինաբար տրամադրում պետությանը:

Panorama.am-Խնդրում եմ երևույթը գնահատեք նաև բարոյականության տեսանկյունից: Արացախում ամեն ինչ թողած, ունեզրկված մեր հայրենակիցներն իշխանություններն այսպե՞ս պետք է վերաբերվեին:

Ռ. Հայրապետյան-Այդ հարցին կպատասխանեմ շատ կարճ: Որևէ բարոյական, կամ բարոյականության հետ աղերս ունեցող ակնկալիք չեմ կարող ունենալ մի պետությունից, որի գործող իշխանությունն անբարոյական է բոլոր առումներով: Իշխանություն, որը բարոյականության բոլոր սահմանները և կարմիր գծերը վաղուց տրորել է:

Մի օրինակ էլ բերեմ: Պատկերացրեք, որ քաղաքացին 63 տարեկանից հետո  ստանում է իր ծերության կամ աշխատանքյաին կենսաթոշալը  և այդ վաստակած կենսաթոշակը քաղաքացու աշխատանքի արդյունքում է եղել: Քղաքացու բարեկամը՝ որդին, դուստրը կամ այլ մեկը նվիրատվություն է անում այդ մարդուն, օրինակ՝ 200 հազար դրամ ուղարկելով այդ մարդու բանկային  քարտին: Պետությունն էլ որոշում է կայացնում և այդ 200 հազար դրամի առկայության պարագայում զրկում է մարդուն այդ ամսվա թոշակը ստնալու իրավունքից: Ում այդ օրինակը բերենք, նա ուղղակի կծիծաղի, այն աբսուրդի ժանրից է: Այն ինչ հիմա անում է կառավարությունը, նույնն  արցախից բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցների նկատմամբ է անելու: Կառավարության որոշմամբ այդ 100-հազարական դրամ միանվագները և  50 հազար դրամները՝ վեց ամիս շարունակ, նպաստի տեսք ունեցող օգնության միջոցներ են, որը պետությունը պարտավոր է տրամադրել՝ անկախ այդ մարդկանց սոցիալական վիճակից կամ իրավական դրությունից:

Դրա մասին, ոչ բարով վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնողը՝ Նիկոլ Փաշինյանը կառավարության առաջին նիստում, երբ խոսում էր 100 և 50-հազարական դրամների մասին, ասաց, որ դրանք տրամադվելու են ցանկացած բռնի տեղահանված և հաշվառված  անձանց՝ անկախ տարիքից սոցիալական վիճակից և այլն: Բայց հիմա, չգիտեմ ինչու, կառավարությունը որոշել է փոխել իր դիրքորոշումը, որովհետև երևի գումարները չեն բավարարում կամ հերիքում ՔՊ-ական պատգամավորների պարգևավաճարները տալու ահմար և այդ պարգևավճարները երևի պետք է գոյանան բռնագաղթած անձանց հասանելի 50 կամ 100 հազար դրամներից, այն պարագայում, երբ պետությունն այլ վերահսկողական մեխանիզմներ չի կիրառում:

Իշխանությունն անում է դեկլարատիվ հայտարարություններ, օրինակ, տների վարձերի թանկացման նկատմամբ հսկողություն իրականցնլու մասով, բայց այսօր 300 հազար դրամից ցածր շեմով վարձով բնակարան մենք չենք կարողանում մեր շահառու բռնագաղթածների ընտանիքների համար գտնել, այնինչ, պետությունը այդ համամասնության պարագայում փորձում է 50 հազար դրամից 40 հազար դրամը, որ տրամադրում է բնակարանի վարձակալության համար, այս գնաճի անվերահսկելի պայմաններում ափսոսում է վճարել բռնագաղթածին:

Զրուցեց՝ Ա. Վարդանյանը