Ձեր վստահելի աղբյուրը

Մերձավոր արևելքում իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտության բռնկման հետևանքով ռուս-ուկրաիանկան պատերազմը, կարծեք, ետին պլան մղվեց։ Միջազգային մամուլի գլխավոր լուրերում Գազայի հատվածում կատարվող իրադարձություններն են։

Ի՞նչ է տեղի ունենում աշխարհի թեժ կետերում։ Որտե՞ղ է ուղղվում Արևմուտքի օգնությունը։ Այս ու այլ հարցերի շուրջ  Panorama.am-ը զրուցել է պատմական գիտությունների թեկնածու, «Ապրի Արմենիա»-ի («Հայաստանի կիրառական քաղաքականության հետազոտական ինստիտուտ» հիմնադրամ) գիտաշխատող Սերգեյ Մելքոնյանի հետ։

Panorama.am-Պարոն Մելքոնյանը, ինչպե՞ս իսրայելա-պաղեստինյան պատերազմն ազդեց Ուկրաինայի ու Ռուսաստանի միջև առկա հակամարտության վրա։
Սերգեյ Մելքոնյան-Ուղղակի ձևով։ Շատերը կարծում են, որ այն զենքը, որ Արևմուտք պետք է ուղարկեր Ուկրաինային, ուղարկում է Իսրայելին։ Բայց այդպես չէ։ Ուկրաինան չի զրկվել մեծաքանակ զենքերից։ Բայց որոշ ֆինանսավորում, այո, ԱՄՆ-ն նախընտրում է  բևեռել Իսրայելում, ոչ թե Ուկրաինայում։ Սա մեկ։ Երկրորդն այն է, որ հաջորդ տարվանից ԱՄՆ-ն մտնում է նախընտրական փուլ, նոյեմբերին ընտրություններ են անցկացվելու։ Եթե վերլուծենք ԱՄՆ-ի օրակարգը մամուլում, կնկատենք, որ հիմնական լուրերն Իսրայելի, ոչ թե Ուկրաինայի հակամարտության մասին են։ Գրեթե բոլոր թեկնածուներն առաջին հերթին իրենց նախապատրաստական քարոզարշավում կիրառում են իսրայելական, ոչ թե ուկրաիանական դիսկուրսը։ Նկատի ունեմ, այստեղ՝ հասարակության ուշադրությունը ոչ թե շեղվեց, այլ ուղեկցվեց քաղաքական առումով։

Panorama.am-Ինչո՞վ է պայմանավորված ԱՄՆ կողմից Իսրայելին առաջնահերթություն տալը։
Սերգեյ Մելքոնյան-Իսրայելը համարվում է ԱՄՆ-ի թիվ մեկ դաշնակիցը ՆԱՏՕ-ից դուրս։ Երբ Իսրայելը  «ՀԱՄԱՍ»-ի կողմից բրուտալ ձևով հարձակման տակ է, ԱՄՆ-ն չէր կարող մնալ կողքի։ Եթե ԱՄՆ-ն չտրամադրեր այդ օգնությունը, հավանականությունը, որ Իսրայելի դեմ նոր ճակատներ կբացվեն, շատ բարձր էր։ Նկատի ունեմ «Հըզբոլլահ»-ը, ինչպես նաև Սիրիայի տարածքից։ Եվ այո, ԱՄՆ օգնությունն ու ներկայությունը կատարեց իր զսպող գործոնը, դերը, որպեսզի Իսրայելը կարողանա ավելի ապահով գործի դեպի հարավ։

Panorama.am -Այս իրավիճակում Ուկրաինայի արձագանքն ինչպիսի՞ն է։
Սերգեյ Մելքոնյան-Մենք հիշում ենք, որ Զելենսկին փորձում էր այցելել Իսրայել իր օրակարգի համար, բայց Իսրայելը հայտարարեց՝ դրա ժամանակը չի, քանի որ հասկանում են, որ Ուկրաինայի համար քարոզչություն է կարևոր, որպեսզի ցույց տա, որ լիբերալ աշխարհը պայքարում է բռնապետությունների ու ահաբեկչության դեմ։ Իսրայելը նման բան չէր կարող թույլ տալ, քանի որ Ռուսաստանը շատ կարևոր դեր է խաղում Իսրայելի անվտանգության գործում, խոսքը Սիրիայում Ռուսաստանի դերի մասին է։ Իսրայելը չի կարող թույլ տալ հարաբերությունների խզում Ռուսաստանի հետ, քանի որ Ռուսաստանն էր, որ երկար տարիներ զսպում է Իրանի հերթական մոտեցումը  Հոլանի բարձունքներին, որոնք գտնվում են Իսրայելի սահմանին։ Նույնիսկ բարոյական ու այլ առումներով Իսրայելի շահերից չի բխում ընդհանուր մի գծի մեջ դնել «ՀԱՄԱՍ»-ն ու Ռուսաստանը։

Panorama.am-Արևմուտքի՝ մասնավորապես ԱՄՆ-ի կողմից Իսրայելին առաջնահերթություն տալուն Ուկրաինայում կարծեք խանդով են վերաբերվում, հաշվում են Բլինքենի այցերը Թել Ավիվ։ Շատ հրապարակումներ կան, որոնց համաձայն, արևմտյան գործիչները Զելենսկուն խորհուրդ են տալիս բանակցությունների սեղանի շուրջ նստել, քանի որ հակամարտությունը մտել է փակուղի։
Սերգեյ Մելքոնյան-Ուկրաինայում վաղուց են խոսում այն մասին, որ առնվազն կես տարուց ավելի է՝ որևէ նկատելի գործընթաց տեղի չի ունենում, Արևմւոտքը ոչ թե զսպում է Ռուսաստանին, այլ իր ռեսուրսներն է սպառում։ Իսկ իրականում այն օգնությունը, զենքը, որ ուղարկում է  Ուկրաինային, բիզնես տեսանկյունից՝ որպես ներդրում չի զսպում Ռուսաստանին։ Հիմա արդեն խոսում են Ուկրաինային ինքնաթիռներ տրամադրելու մասին, բայց դրանք ընդհանուր իրավիճակը չեն փոխի։ Բոլորը սկսել են դա հասկանալ, հիմա ավելի ձեռնտու է բանակցություններ սկսել։ Այդ ինդիկատորները մենք տեսնում են և ԱՄՆ-ից, և Գերմանիայից ու այլ պետություններից։

Panorama.am -Ի՞նչ կանախատեսումներ ունեք այս հակամարտությունների տևողության, ելքի վերաբերյալ։
Սերգեյ Մելքոնյան-Ես Ուկրաինայի մասնագետ չեմ, դրա համար պրոֆեսիոնալ վերլուծություն անել չեմ կարող, բայց մի քանի բան պետք է հաշվի առնել. հաջորդ տարվա մարտին Ռուսաստանում ընտրություններ են, ԵՄ-ում նույնպես ընտրություններ են լինելու ամռանը, ԱՄՆ-ում նոյեմբերին էլի ընտրություններ են։ Սա նշանակում է, բոլոր ուժային կենտրոնները, Ուկրաինայի մասով որոշում կայացնողներն առաջին հերթին ուշադրություն  կդարձնեն իրենց ներքին հարցերին։ Ես երեկ եմ վերադարձել ԱՄՆ-ից, բոլորը, ում հետ զրուցել եմ, դժգոհ են ԱՄՆ-ում ստեղծված պայմաններից, որոնք տանում են դեպի ճգնաժամ։ Խոսքը վերաբերում վարկերի տոկոսադրույքի բարձրացմանը, գների արագ աճին և այլն, և այլն, որը պայմանավորված է նաև ԱՄՆ-ի՝ Ուկրաինայի ուղղությամբ քաղաքականությամբ։ Նույնը Եվրոպայում է, այստեղ աջական օրակարագն ավելի ռելեվանտ է դառնում, դա պայմանավորված է նաև փախստականների մեծ քանակով, որոնք Արևելյան Եվրոպայի պետություններում օրակարգ են դառնում։ Հիմա կարմիր գծեր են գծվում Հունգարիայում ու այլ երկրներում՝ հայտարարելով, որ այլևս պատրաստ չեն ընդունել մեկ փախստական։ Այս առումով շատերը պատրաստ չեն  վճարել ու լինել Ուկրաինայի հաղթանակում ներդրողներից, քանի որ տեսնում են այդ պատկերը դեռ պարզ չէ ու շատ հեռանկարային է։

Ինչ վերաբերում իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությանը. Իսրայելի կարճաժամկետ նպատակն է իր հսկողության տակ վերցնել Գազայի հյուսիսային մասը, քանի որ հիմնական ռազմական ենթակառուցվածքները, «ՀԱՄԱՍ»-ի որոշում կայացնող կենտրոններն այստեղ են գտնվում, բացի այդ խաղաղ բնակչությունը քիչ է այնտեղ, ինչը հեշտացնում է Իսրայելի գործը։ Սակայն Իսրայելն ունի նաև պլան մաքսիմում՝ վերադարձնել մինչև 2015 թվականը եղած իրավիճակը, երբ Գազան գտնվում էր Իսրայելի վերահսկողության ներքո։ Ինչպես կարելի է  դա անել, շատ դժվար է հարցին պատասխանել։

Ակնհայտորեն Իսրայելի ցանկությունը՝ շարունակել իրենց ռազմական գործողությունները դեպի հարավային Գազա, պարզ է։ Սակայն աս պահին խնդիրը շատ բարդ է, քանի որ վարչապետ Բենյամին Նեթանյահու վարկանիշը հիմա շատ-շատ ցածր է։ Իր հայտարարություններին վստահում է հասարակության 10 տոկոսից էլ քիչը, ՑԱԽԱԼ-ի խոսնակի վարկանիշն այդ առումով ավելի բարձր է։  Հիմա Նեթանյահուն պետք է ամրապնդի դիրքերը, վերահաստատի, որ Bibi=անվտանգություն, քանի որ հակված են տոտալ ձևով լուծել «ՀԱՄԱՍ»-ի հարցը։ Ինչքանո՞վ կհաջողեն՝ պարզ չէ։ 2024 թվականին բոլոր պատերազմերը կմտնեն նոր փուլ՝ կամ սառը, կամ էսկալացիա։

Panorama.am -Շնորհակալ եմ։