Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը նոյեմբերին աշխարհի հեղինակավոր վեց դահլիճներում հնչեցրել է Խաչատրյանի ու Ռախմանինովի ստեղծագործությունները՝ արժանանալով ունկնդրի, երաժշտաքննադատների բարձր գնահատականին: Հունաստանում, ԱՄՆ-ում և Կանադայում կայացած համերգները ղեկավարել է Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր Էդուարդ Թոփչյանը։ Հյուրախաղերը նվիրված են եղել հայ մեծանուն կոմպոզիտոր Արամ Խաչատրյանի 120-ամյակին: Ամերիկյան կողմի առաջարկով, ծրագրում ընդգրկվել են նաև Ռախմանինովի ստեղծագործությունները՝ վերջինիս 150-ամյակի կապակցությամբ:

Ծրագրում ընդգրկված էր Արամ Խաչատրյանի Ջութակի կոնցերտը, հատվածներ «Սպարտակ» բալետից, Ռախմանինովի Դաշնամուրի թիվ 3 կոնցերտը և Սիմֆոնիա թիվ 2-ը: Հյուրախաղերն իրականացվել են ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության աջակցությամբ:

Միջազգային շրջագայությունից հետո Panorama.am-ը զրուցել է «Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Նորայր Նազարյանի հետ։

Panorama.am-Ինչպե՞ս կգնահատեք նվագախմբի հյուրախաղերը, ինչպիսի՞ տպավորություններով եք վերադարձել։

Նորայր Նազարյան- Ուզում եմ նշել այն հանգամանքը, որ բարձր արվեստին և նրա բերած վերջնական արդյունքին հնարավոր չէ մասսայական ճշգրիտ գնահատական տալ ու ճիշտ արժևորել, հատկապես դասական երաժշտությանը, որն ամենաաբստրակն է արվեստների մեջ: Օրինակ, ֆուտբոլում, եթե գոլ խփեցիր, հաղթում ես, եթե ծանրամարտիկը բարձրացրեց ծանրաձողը, նրան հաղթանակ է շնորհվում և դա պարզ է անգամ երեխայի համար: Դասական երաժշտությունը ներկայացնող նվագախմբի պարագայում այլ է, պետք է ունենալ մասնագիտական պատրաստվածություն, փորձ, ճաշակ և շատ ուրիշ բաներ, ճիշտ հասկանալու ու երևույթն ըստ արժանավույն գնահատելու համար: Ես կարող եմ հպարտությամբ ու միանշանակ պնդել, որ Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախումբն այս միջազգային շրջագայության մարաթոնից վերադարձավ օլիմպիական ոսկե մեդալով:

Panorama.am- Ի՞նչ առանձնահատկություններ ուներ այս համերգաշարը և ի՞նչ նշանակություն ունի այն Ֆիլհարմոնիկի շրջագայությունների պատմության մեջ:

Նորայր Նազարյան- Այս շրջագայությունն իսկական երաժշտական մարաթոն էր. նվագախումբը տաս օրվա մեջ վեց համերգ է ունեցել Եվրոպա և Ամերիկա մայրցամաքների տարբեր քաղաքների հեղինակավոր համերգասրահներում՝ նոյեմբերի 12-ին Աթենքի Megaron համերգասրահում, նոյեմբերի 13-ին՝ Սալոնիկի համերգասրահում, նոյեմբերի 15-ին՝ Նյու Յորքի Քարնեգի հոլլում, նոյեմբերի 17-ին՝ Տորոնտոյի Ռոյ Թոմսոն հոլլում, նոյեմբերի 19-ին՝ Մոնրեալի սիմֆոնիկ երաժշտության համերգասրահում (La Maison Symphonique), նոյեմբերի 21-ին՝ Բոստոնի Սիմֆոնիկ հոլլում: Ի պատիվ մեր նվագախմբի և մաեստրո Թոփչյանի, համերգների ու միմյանցից այդքան հեռու գտնվող քաղաքների միջև տեղաշարժի նման խիտ գրաֆիկի պայմաններում, համերգներն անցել են բարձր մակարդակով: Բոլոր համերգներին երաժիշտները հանդես են եկել՝ ներդնելով իրենց ողջ ուժը, զգացմունքներն ու բարձր պրոֆեսիոնալիզմը, ինչի համար նվագախումբն արժանացել է հանդիսատեսի ու երաժշտաքննադատների բարձր գնահատականներին, ովքեր նշում են. «Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախումբն իրավամբ կարող է դասվել համաշխարհային կարգի այն անվանի նվագախմբերի շարքին, որոնք հանդես են գալիս Քարնեգի հոլլում» (Դեյվիդ Պատրիկ Ստերնս, artsJournal, 16.11.2023):

Ես ուրախ եմ, որ կարող ենք կատարման մակարդակով ոտք մեկնել աշխարհի անվանի նվագախմբերի հետ, բայց կցանկանայի, որ մի օր հավասարվեինք նրանց նաև մեր ֆինանսական հնարավորություններով (պետական և հովանավորչական), որն այժմ տասնապատիկ ցածր է նրանց տարեկան բյուջեի համեմատ, աշխատանքային պայմաններով, նվագախումբը սպասարկող մեծ ադմինիստրատիվ կազմով… Ամեն երկիր չի, որ ունի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ, որտեղ հիմնականում նվագում են իր ազգի ներկայացուցիչները, մենք այդ եզակի նվագախմբերից ենք. Ֆիլհարմոնիկի երաժիշտների 98 տոկոսը հայեր են, հայեր, որոնք կրթություն են ստացել այստեղ՝ Հայաստանում: Ես կցանկանայի, որ նրանք այնքան գնահատված լինեին, որ չլքեն իրենց երկիրը և կարողանան փոխանցել իրենց փորձը գալիք սերունդներին: Կցանկանամ բոլորս գիտակցենք, թե ինչ ազգային արժեք ունենք մեր երկրում՝ ի դեմս Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի: Շատ կարևոր է նաև «Արամ Խաչատրյան» համերգասրահը իր հնարավորություններով ու նշանակությամբ հասցնել հեղինակավոր դահլիճների մակարդակի:

Panorama.am- Երկար տարիներ է դաշնակահար Սերգեյ Բաբայանը իր կատարումներով հիացնում է աշխարհի լավագույն համերգասրահների ու փառատոների ունկնդիրներին, բայց ինչ-ինչ պատճառներով չի գալիս Հայաստան, արդյո՞ք Ֆիլհարմոնիկի հետ Սալոնիկի ու Բոստոնի համերգներից հետ կարող ենք նրան սպասել նաև հայրենիքում:

Նորայր Նազարյան- Շրջագայության ընթացքում Ֆիլհարմոնիկի հետ բեմում էին հայազգի մեր լավագույն մենակատարները՝ աշխարհահռչակ դաշնակահար Սերգեյ Բաբայանը, փայլուն ջութակահարներ Սերգեյ Խաչատրյանն ու Անուշ Նիկողոսյանը: Մենք հպարտ էինք նրանց հետ ներկայացնել Խաչատրյանի և Ռախմանինովի ստեղծագործությունները: Բաբայանը երկու համերգների ընթացքում մեզ հետ հրաշալի կերպով կատարեց Ռախմանինովի Դաշնամուրի 3-րդ կոնցերտը, իսկ նվագախումբը կատարում էր Ռախմանինովի 2-րդ Սիմֆոնիան, որը դահլիճից ունկնդրելուց հետո Բաբայանը, թե մաեստրո Թոփչյանին, թե նվագախմբի երաժիշտներին ասում էր, որ վստահ լինեն, որ իրենք չեն զիջում ոչ մի երվրոպական նվագախմբի: Մեզ համար, իհարկե, մեծ պատիվ է նման երաժիշտից այդպիսի գնահատականի արժանանալը, և մեր ջերմ համագործակցությունը թույլ է տալիս ենթադրել, որ հնարավոր է մոտ ապագայում Բաբայանը մեզ հետ ելույթ ունենա նաև Հայաստանում:

Panorama.am- Ունկնդիրը հաճախ պատկերացնում չունի այն ահռելի աշխատանքի մասին, որն արվում է կուլիսներում: Կազմակերպչական առումով ինչպիսի՞ դժվարություններ եք հաղթահարել  այս մասշտաբային հյուրախաղերն իրականացնելու համար:

Նորայր Նազարյան- Ինչպես նշեցի, կարճ ժամանակահատվածում միմյանց հաջորդող վեց հաամերգ ենք ունեցել Եվրոպա և Ամերիկա մայրցամաքների տարբեր քաղաքների հեղինակավոր համերգասրահներում, շրջագայությանը մասնակցել ենք մոտ 90 հոգանոց կազմով՝ նվագախումբ և նվագախմբի ադմինիստրատիվ կազմի աշխատակիցներ, Հայաստանից դուրս մեզ միացան նաև շրջագայության պրոմոտորները: Բոլոր դժվարություններն ու խոչընդոտները հնարավոր չէ նկարագրել, միայն այդքան մարդու համար Հյաստանում միաժամանակ կազմակերպել երեք երկրների աշխատանքային վիզաների տրամադրման գործընթացը, դա արդեն բավականին աշխատատար պրոցես է, ավիատոմսեր, թռիչքներ, հյուրանոցներ, փորձեր, բուն համերգները, տեղում տեղաշարժվելու լոգիստիկ խնդիրներ, և խոսքը ոչ միայն մարդկանց տեղաշարժի մասին է, այլ նաև գործիքների: Այդ ամենն իրականացրել ենք Ֆիլհարմոնիկի ադմինիստրատիվ համեստ աշխատակազմի անձնուրաց աշխատանքի շնորհիվ: Իհարկե, բացի ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարությունից, մեզ աջակցություն է ցուցաբերել նաև Հունաստանում Հայաստանի դսպան Տիգրան Մկրտչյանը, Քվեբեկ նահանգում Հայաստանի պատվո հյուպատոս Լևոն Աֆեյանը և Բոստոնի հայ համայնքը: