Ձեր վստահելի աղբյուրը

2023 թվականը  հագեցած էր  իրադարձություններով՝ թե՛ արցախյան հիմնահարցի ոլորտում, թե՛ ներքին հասարակական-քաղաքական կյանքում։ Ինչ ազդեցություն է թողնում անցնող տարին հայ ժողովրդի հոգեբանության և հասարակության հավաքական գործելակերպի վրա։ Panorama.am-ը հոգեթերապևտ, հոգեբան «Ժեստ» հոգեբանական կենտրոնի համահիմնադիր Արկադի Մեհրաբյանին խնդրեց ամփոփել անցնաղ տարին։

Ա. Մեհրաբյան-Անցնող տարում մենք ականատես եղանք Արցախի ժողովրդի նկատմամբ հերթական ագրեսիային և հայաթափմանը, ինչը, բնականաբար, բացասաբար ազդեց հայ ժողվորդի հոգեբանության վրա: Ապատիա, հիասթափություն, անտարբերություն, դրանք ավելի են խորանում, ավելի լայն մասսաներ ընդգրկելով: 30 տարվա  կտրվածքով, եթե մարդիկ ակտիվություն էին ցուցաբերում, փորձում էին ինչ-որ բան փոխել այս երկում, դրական առաջընթացներ ապահովել և տոկոսային հարաբերությամբ, եթե նախկինում նրանք 70% էին կազմում, ապա հիմա 3-4% են, ոչ ավել, բալորը՝ բացի ակտիվ քաղաքականությունով զբաղվողների, որոնք, միգուցե, իրենք էլ կեղծ են, ցույց են տալիս, թե իբր ուզում են ինչ-որ բան փոխել, ես դրա վրա էլ եմ կասկածում, մնացած ժողովրդի շրջանում 95-97%-ը ոչ մի առնչություն չի ուզում ունենալ: Այդ պատճառով ունենք այս վիճակը:

Panorama.am-Տարեվերջին հայ 32 ռազմագերիների ազատ արձակումը և հայ-ադրբեջանական համատեղ հայտարարությունը, ինչ-որ բան կփոխի՞ հասարակության կյանքում։

Ա. Մեհրաբյան-Տարվա վերջում գերիների ազատ արձակումը և այդ հայտարարությունը, թեթև դրվագային կարող է մի փոքր ազդի, ուրիշ ոչ մի բան: Առավել ևս այդ հայտարարությունը ոչինչ չի տալու, մարդիկ այնքան են հոգնել նման հայտարարությունները լսելուց: Համեմատությունը միգուցե շատ կոպիտ լինի, բայց այսպես ասեմ, որ ցայտուն լինի: Ենթադրենք մենք կորցնում ենք հինգ հազար դոլար՝ անիմաստ, կորցնում ենք տունը, քանի որ բանկը վերցրել է մեր ձեռքից, որը ուրիշի համար էինք գրավ դրել, այդքան էլ մեղավորություն չունեինք, լավություն էինք արել և դրա համար պատժվեցինք ու բազմաթիվ փորձանքներ է գալիս մեր գլխին և դրա փոխարեն հարևանը 32 դոլար պարտք է լինում և վերադարձնում է: Այն ինչքանո՞վ ուրախություն կպատճառի, միգուցե մի հույսի նշույլ ազդեցություն ունենա, չեմ կարծում, որ այն խոշոր դրական տեղաշարժ կունենա հոգեվիճակի վրա՝ որպես ազդեցություն:

Գերիների ընտանիքների, հարազատների, ապրումակցող անձանց մոտ կառաջանան դրական էմոցիաներ, բայց միևնույնն է, այն դրվագային է, եթե դուք հարցնում եք, թե այն ինչ ֆունդամենտալ ազդեցություն կունենա, ապա՝ ֆունդամենտալ ոչ մի փոփոխություն մեր ժողվորդի հոգեվիճակի վրա չի ունենալու: Գործնականում այն ի՞նչ է փոխում մեր կամ հայրենիքի կյանքում, Արցախից բռնագաղթածների կյանքում, կամ պատերազմում զոհվածների հարազատների կյանքում՝ գրեթե ոչինչ, զուտ դրվագային լավ բան: Ասենք ամբողջ տարին մարդիկ բացասական էմոցիաներով ապրեն և մի հատիկ, մի օր տոնին ուրախանան, էս ա փոխելու ընդամնեը:

Panoama.am-Որոշ փորձագետներ վերջին համատեղ հայտարարության մեջ տեսան դրական տեղաշարժ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման հարցում, եթե այդպես լինի, այն ինչպե՞ս կազդի ժողվորդի հոգեբանության վրա, այս համատարած ապատիան կթուլանա՞, որն ցցուն արտահայտվեց Երևանի քաղաքապետի ընտրությունների ժամանակ։

Ա. Մեհրաբյան-Վերջին ընտրությունները ցույց տվեցին, որ ո՛չ իշխանությունը, ո՛չ ընդդիմությունը և ոչ մեկը չունի ժողովրդի աջակցությունը, քանի որ տեսլական էլ չկա: ժողովրդին ինչ տեսլական ներկայացրել են՝ խաբել են: Ընդդիմությունը նախկինում է խաբել, հիմա էլ ոչինչ չի կարողանում անել, ուրիշ նոր ուժեր էլ չկան, որոնք հավատք կներշնչեն: Գործուն լուրջ փոփոխություններ մինչև չլինի, չեմ կարծում, թե բան փոխվի: Գնալ ընտրության, թե չգնալ, ժողովուրդն էլ կարող է ընդհանրապես չմասնակցեն:

Երևանի ընտրություններին եթե ինչ-որ մի տոկոս մասնակցեց, առաջիկա ընտրություններին հնարավոր է ավելի քիչ մասնակցեն: Ինչը լուրջ  մտահոգությունների տեղիք կտա ոչ միայն մեր շրջանում, այլ ամբողջ աշխարհում։ Դրսից կնայեն, կասեն՝ ես մարդիկ չեն ուզում ո՛չ երկիր ունենալ, ո՛չ պետություն: Շատերն ասում են՝ ես քաղաքականությամբ չեմ զբաղվում, այն իմը չէ, բայց դու ստիպված ես: Մեր ժողովուրդը ցույց տվեց, որ ինքը չի զբաղվում դրանով, իր երկրի կառավարումն իր մտահոգությունների շրջանակներում չէ, ոչ մեկը չգնաց ընտրությունների: Իհարկե հասկանալի են պատճառները, չկան այն մարդիկ, որոնք իրենց վստահություն կներշնչեն, դա էլ կա, բայց կարելի է պայքարի այլ ձև ընտրել, կամ հնարավոր է սա պայքարի ձև է՝ ընտրության չգնալը:

Panoama.am-2023 թվականը բեկե՞ց մեր հասարակության մեջ եղած այն ապատիան, որը ձևավորվել է 44-օրյա պատերազմի և դրան հաջորդած իրադարձությունների հետևանքով։

Ա. Մեհրաբյան-2023 թ.-ն 44-օրյա պետրազմից հետո ժողովրդի մոտ առաջացած ապատիան չբեկեց: Բեկելու համար բեկումնային իրադարձություններ են պետք՝ ուզում է 3 տարի անցնի, ուզում է՝ 23 կամ 223 տարի: Եթե բեկումնային՝ թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին փոփոխություն չեղավ, չի լինեի:

Այդ նույն արտաքին ուժերը, որ այդպես մեծ-մեծ խոսում են՝ էս անենք, էն անենք, իրենք կոնկրետ 2020 թվականին մեր գլխին ջարդեցին այդ պատերազմը: Իրենք՝ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրենրն էին այս խնդրի տերերը և իրենք էլ ասում էին, որ այս հարցը չի կարող պատերազմով լուծվի, ռազմական լուծում չունի։ Է դրեցին խաբեցին, հիմա ժողովուրդն ինչ անի: Ես ոչ թե մեղադրելով եմ խոսում ժողովրդի ապատիայի մասին, այլ այն օբյեկտիվ ապատիա է, այսինքն՝ ներքին ռեսուրսների վրա հույս չկա, արտաքին ռեսուրսներն էլ տեսել ենք, որ խաբել են: Մեր գլխի տակ փափուկ բարձ դրեցին ու բերցին տեռորիստական հարձակման մատնեցին:

Նորից եմ կրկնում՝ բեկման համար բեկումնային իրադարձություն է պետք։ Նույն Արևմուտքը, եթե բերի 10000 զինվոր կամ մեծ ուժեր, ապա այդ ժամանակ կարող է մարդկանց մոտ արթնանա հույս, որ խոսքերից բացի, ինչ որ ռեալ քայլեր է արվում: Այդ երեք տանկը կամ ութ հատ հրանոթ տալը չեմ կարծում, որ ինչ-որ մեկի մոտ հույսի նշույլ է արթնացնում, թե վերջ, երկիրն արդեն պաշտպանված է, կամ մենք արդեն անվտանգության գոտիներ ունենք: Ո՛չ, բոլորն էլ գիտեն, որ ինչ-որ ցուցադրական բաներ են, որոնք, միգուցե, այլ նպատակներ ուենեն:

Տարին մարտահրավերներով լի տարի էր, ուղղակի պետք է չկոտրվենք, եթե մնացել ենք, ապրում ենք այստեղ, ապա պետք է պայքարենք, յուրաքանչյուր հայի պետք է մանկապարտեզից դպրոց սովորեցնել, որ եթե մենք Հայաստանում ենք, պետք է անվերջ պայքարի մեջ լինենք: Եթե չե՝ պետք է թողենք գանաք: Եթե ամեն մեկն իր կաշվի, իր անձի ու ընտանիքի հոգածության համար է ապրելու, թող գնա լավ բարեկեցիկ երկրում ապրի, որտեղ չի լինի պայքար։ Բայց եթե ինքը այստեղ ապրելու է ու չի պայքարելու, այն շատ սխալ է։ 

Պետք է փոխենք գաղափարախոսությունը՝ գոնե անհատների մակարդակով: Փոքր ժամանակվանից մարդկանց սովորացնենք, որ մեր առաջին բանը մեր երկրի անվտանգությունն ու պայքարն է և՝ վերջ: