Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանի 4 մարզերի հանքարդյունաբերական գոտիների շրջակայքից, ազդակիր համայնքներից և բնակիչներից վերցված նմուշների փորձաքննության արդյունքները մտահոգիչ են։ «ՀՀ-ում հանքարդյունաբերության ազդեցության տակ գտնվող համայնքների քիմիական անվտանգության հարցեր» խորագրով համաժողովի ընթացքում չեխական «Առնիկա» հասարակական կազմակերպության փորձագետները կներկայացնեն  2022-2023 թվականների ընթացքում իրականացված ուսումնասիրությունների բիոլոգիական և օրգանական նմուշառումների փորձաքննությունների արդյունքները։  Ուսումնասիրություններն ընդգրկել են ՀՀ Արարատի (գ․Արարատ, գ․Սուրենավան), Լոռու (Քարաբերդ), Կոտայքի (Մեղրաձոր) և Արագածոտնի (Մելիքգյուղ) մարզերի հանքարդյունաբերության ազդակիր բնակավայրերը։ «Համայնքային համախմբման և աջակցության կենտրոն»-ից Panorama.am-ին փոխանցած տվյալների համաձայն՝ Արարատի համայնքում մկնդեղի ամենաբարձր կոնցենտրացիան հայտնաբերվել է Արարատի ոսկու կորզման ֆաբրիկայի հարակից տարածքում։

Մասնավորապես՝ Արարատ համայնքի տարածքում գործում են Արարատի ցեմենտի գործարանը և Արարատի ոսկու կորզման ֆաբրիկան՝ հարևանությամբ գտնվող ցիանային պոչամբարով։ Տարածքը բնութագրվում է որպես մկնդեղով չափավոր աղտոտված: Արարատի մարզի Արարատ համայնքում 2023թ. հողի փորձանմուշներ են վերցվել Կախանովի ջրանցքից, ինչպես նաև`կենսաբանական նմուշներ տեղի բնակիչներից։Մկնդեղի ամենաբարձր կոնցենտրացիան հայտնաբերվել է Արարատի ոսկու կորզման ֆաբրիկայի հարակից տարածքում, որը 241,2 մգ-ով բարձր է եղել այլ նմուշներում մկնդեղի միջին պարունակության միջակայքից՝ <0,1-ից մինչև 67 մգ մկնդեղ` 1 կգ չոր քաշի դիմաց: Հողի բոլոր փորձանմուշներում մկնդեղի կոնցենտրացիաները գերազանցել են Հայաստանի հողի համար սահմանված ստանդարտները: Մկնդեղի կոնցենտրացիան մեզի բոլոր նմուշներում միջինում կազմել է 14,28 մկգ`մկնդեղի 1 գ կրեատինինի համար, ինչն ավելի բարձր է, քան բնակչության եվրոպական խմբերում: Մազերում մկնդեղի կոնցենտրացիաները չեն վկայում կրիտիկական քրոնիկ ազդեցության մասին:

Հողի նմուշներում պղնձի կոնցենտրացիան միջինում կազմում է 115,7 մգ պղինձ`1 կգ չոր քաշի դիմաց, ինչը գերազանցում է Հայաստանի հողի համար սահմանված ստանդարտները:

Իսկ ահա Լոռու մարզի Փամբակ համայնքի Քարաբերդ գյուղում «ԱՍՍԱԹ» ՍՊԸ-ն շահագործում է Քարաբերդի ոսկու հանքավայրը: Հանքավայրի հիմնական օգտակար հանածոները ոսկին և արծաթն են:
2022թ. Քարաբերդի տարածքում վերցվել են հողի, գետի հատակային նստվածքների և հանքարդյունաբերական թափոնների կուտակումների փորձանմուշներ։ Հետազոտության արդյունքների համաձայն՝ տարածքի հիմնական աղտոտումը տեղի է ունենում մկնդեղի պատճառով։

Մասնավորապես՝ հողի նմուշներում մկնդեղի կոնցենտրացիաները գերազանցում են Հայաստանի հողի համար սահմանված ստանդարտները՝ որոշ դեպքերում հասնելով 172 մգ մկնդեղի՝ 1 կգ չոր քաշի դիմաց։

Քարաբերդի ոսկու հանքավայրի դրենաժի նստվածքի նմուշներում առկա են պղնձի բարձր կոնցենտրացիաներ: Փամբակ գետի ներքևից և վերևից վերցված նմուշների կոնցենտրացիաների տարբերություն կա: Գետի ստորին հատվածում պղնձի պարունակությունն ավելի բարձր է, քան վերին հատվածում։

Արդյունաբերական թափոններից վերցված նմուշների վերլուծությունը ցույց է տվել, որ պղինձն առկա է թափոնների մեջ բարձր կոնցենտրացիաներով՝ հասնելով 402 մգ պղինձի՝ 1 կգ չոր քաշի դիմաց: Այս արդյունքները ցույց են տալիս, որ ոսկու հանքավայրը կարող է պղնձի աղտոտման աղբյուր լինել դրենաժային ջրերում:

Համաժողովի ընթացքում «ԷկոԼուր» տեղեկատվական ՀԿ նախագահ Ինգա Զարաֆյանը հայտնեց, որ ուսումնասիրության համար տարածքներն ընտրվել  և հետազոտվել են բնակիչների ահազանգերի հիման վրա։  

«Երբ ընտրում էինք համայնքերն առաջին հերթին ուզում էինք հասկանալ ,թե որ օբյեկտը որքան կարող է աղտոտված լինել, տարածքն ընտրելիս հաշվի են առնվել քամու ուղղությունը և այլ գործոններ, որոնց հետևանքնով կարող են կուտակվել ծանր մետաղներ։ Մեղարձորում, օրինակ, հայտնաբերել են,թե ինչպես է ջրի հոսքով աղտոտվում տարածքները, իսկ ջուրը հոսում է հանքավայրից։  Կարծում եմ՝ մեր մոտ պետք է գործի այս սկզբունքը՝ ով աղտոտում է, նա էլ պետք է վճարի։ Եվրոպական երկրներում այս սկզբունքն աշխատում է։ Եթե ցանկանում ես շահ ունենալ, ապա պարտավոր ես պահպանել նաև բնակչության շահերը՝ առողջություն, մաքուր շրջակա միջավայր և այլն։ Հետազոտությունները պաշտպանում են տեղի բնակչության շահերը»,- ասաց «ԷկոԼուր» տեղեկատվական ՀԿ նախագահ Ինգա Զարաֆյանը։

Հետազոտության մասին ավելի մանրամասն կարող ես ծանոթանալ այստեղ։