Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հունվարի 9-ի դրությամբ Սևանա լճի մակարդակը  1900.16 մ է, որը նախորդ տարվա նույն օրվա համեմատ ցածր է 11 սմ-ով։ Հատկանշական է, որ 2001թ-ին ընդունված «Սևանա լճի» մասին օրենքով արգելվում է լճի մակարդակի բացասական բալանս։ Ավելորդ չէ նշելը, որ լճի ամեն մի սանտիմետրը 11.5 մլն խ/մ ջուր է պարունակում, իսկ վերջինս թանկ վաճառվող էլեկտրաէներգիայի աղբյուր է։ Panorama-ն Սևանա լճի մակարդակի բաձրացման հիմնահարցի շուրջ զրուցեց Կանաչների միության նախագահ, 2008թ.-ին ձևավորված Սևանա լճի հիմնահարցերի հանձնաժողի անդամ Հակոբ Սանասարյանի հետ։

Հ. Սանասարյան-Նույնիսկ մանուկներին է հասկանալի, որ բնությունը հնարավոր չէ կառավարել։ Եղել է դեպք, երբ երեք տարվա ընթացքում Սևանա լճի մակարդակը 1 մետր բարձրացել է, իսկ այդ ժամանակ Բնապահպանության նախարարությունում վայնասուն բարձրացրեիցն, թե պետք է ոչնչացումից փրկել լճի ափերի թռչնաբները և այլն։ Սևանա լիճը դարձել է մի խաղալիք, բոլոր կառավարությունները միշտ հայտարարում են, որ լճի մակարադակի բարձացումը կարևորագույն խնդիր է՝ լավ իմանալով, որ ժողովուրդը շատ զգայուն է այդ խնդրին։ Մյուս կողմից էլ, երբ գործադիրը հաշվարկներ է անում՝ տեսնում է, որ լճի մակարդակի բարձացումը պահանջելու է հսկայածավալ ֆինանսական միջոցներ։ Բարձրացման հետ միասին մյուս աշխատանքները պետք է կատարվեն՝ ճանապարհների, բաշխիչ ցանցերի և այլ ենթակառուցվածների մասով։ Լճի մակարդակը բարձրացնելու որոշումն ընդունելու ժամանակ մոտ 5000 օբյեկտ կար կառուցված թուլատրելի՝ 1903.5 մետր նիշից ներքև։

Նախնական որոշել էին, որ այդ նիշը պետք է լինի և երբ պարզվի, որ այն բավարար է էկոհամակարգի համար, ապահովվում է խմելու և ոռոգման ջուրը, ապա այդ վիճակում պահեն, եթե ոչ՝ կրկին բարձրացնեն։ Սակայն այս ծրագիրը միայն թղթի վրա մնաց։ 

Եկան մարդիկ, որոնք երկիրը կողոպտելու հետ միասին ցանկանում էին ժողովրդի աչքին լավ երևալ։ Եղան դեպքեր, երբ լճի մակարդակի կեղծ թվեր էին ներկայացնում, 20 սմ-ով ավելի բարձր են ցույց տվել, քան երկու օր առաջ ցույց տվածը, պատկերացնում եք, թե ինչ խայտառակություն է։

Բացի այդ, շատ լավ գիտեք, որ ջուրը օգտագործվում է էլեկտրաէներգիա արտադրելու համար, որն անում են մասնավորները և հավելյալ էներգիան արտադրում են Սևանա  լճի ջրի հաշվին։ Ջրի գողությունը միշտ եղել է, նույնիսկ ես ունեմ փաստաթողթ՝ գրություն նախկին վարչապետերից մեկին, որում Գլխավոր դատախազը զեկուցել է, որ ջուր են գողացել Սևանից։

Լճի մակարդակը չբարձրացնելու նպատակով փոխեցին Արարատյան դաշտում ոռոջման նորմատիվները, ինչքան հիշում եմ մոտ 1.5 անգամ բարձրացրին, իբր Խորհրդային Միության օրոք մեկ հեկտարը ջրելու համար անհրաժեշտ ջուրը պակաս են հաշվել։

Այսինքն, ամեն ինչ արել են, որ հավելյալ ջուր վերցնեն, ժամանակին նույնիսկ Սևանա լճից 50 մլն խ/մ ջուր են վերցրել, իսկ հիմա վերցնում են 250-300 մլն խ/մ և էլի կոկորդիլոսի արցունքներ են թափում, թե այն բավարար չէ։ Իրենց համար շատ լավ է՝ Սևանա լճից ջուրը վերցնում են 20 ցենտ 1խ/մ-ի համար և ի վերջո, այն գյուղացուն բաժին է հասնում 16 դրամով։ Մի խոսքով՝ վայրենի կապիտալիզմն ուտում է նաև Սևանա լիճը։

Panorama-Խնդրի լուծումը ո՞րն է, պարո՛ն Սանասարյան։

Հ. Սանասարյան-Պետք է վերջապես ազգային կառավարություն լինի և ասի՝ ժողովո՛ւրդ, այսօրվա վիճակով չենք կարող լճի մակարդակը շատ՝ մինչև 1903.5-ը բարձրացնենք, քանի որ մեծ միջոցներ են պահանջվում։

Բացի այդ, նայում ես բոլոր տեղերում դուրս եկած ջուրը մասնավորն է օգտագործում։ Ժամանակին նույնիսկ ցանկանում էին Սևանա լիճը սեփականաշնորհել։ Այն ժամանակ ես նամակ եմ ստանում արդարադատության նախարարի տեղակալից, որը շատ հետաքրքիր էր։ Այնտեղ նշվում էր, որ ամեն ապրանք պետք է ունենա իր տերը, իսկ Սևանա Լիճը տեր չունի։ Ես այդ հարցը մտցրեցի Սևանա լճի հիմնահարցերի հանձնաժողով՝ քննելու։ Քննարկումների ընթացքում պարզվեց, որ Սևանա լիճը ցանկանում են բաժանել 4 մասի, 4 սեփականատեր պետք է ունենար։ Նաև գետերը, որոնք լցվում էին Սևանա Լիճ, նույնպես իրենց սեփականությունը պետք է հանդիսանար, և եթե տեսնեին, որ 4-ով աշխատելը դժվար է, ապա այդ ժամանակ Սևանա լիճը պետք է ունենար մեկ սեփականատեր՝ իր բոլոր գետերով։ Բարեբախտաբար այդ ծրագիրը տապալվեց։