Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՊԵԿ նախագահ Ռուստամ Բադասյանը ասուլիսում հայտնեց, որ ՊԵԿ-ը փետրվարից սկսելու է վարչարարություն այն սեփականատերերի նկատմամբ, ովքեր չունեն վարձակալության պայմանագիր կամ հայտարարություն վարձակալական հարաբերությունների վերաբերյալ։ Հասարակությանն այսօր հետաքրքրում է, թե ո՞ւր և ե՞րբ պետք է դիմեն վարձատուները հայտարարություն ներկայացնելու համար, ի՞նչ պետք է լրացնեն։ Արդյոք ՊԵԿ-ն ունի գործիքակազմ այս կարգավորման կատարումն ապահովելու համար և այն ինչ արդյունավետությամբ կգործի։ Panorama.am-ն այդ հարցերի պատասխանները ստանալու համար դիմեց տնտեսագետ, ԵՊՀ կառավարման և գործարարության ամբիոնի վարիչ Կառլեն Խաչատրյանին։

«Իրականում մեր Հարկային օրենսգրքով մինչ այս էլ նախատեսված է եղել, որ վարձակալական վճարները պետք է եկամտային հարկով հարկվեն, ուղղակի այս նոր կարգավորումներով պատժիչ մեխանիզմներն են հստակեցվում, որ նման դեպք հայտնաբերու դեպքում վարձատուն պարտադիր տուգանվելու է։ Մի քիչ դժվար է ասել, թե հայտարարագրման սկզբունքն արդյունավետ կգործի, թե ոչ, քանի որ ենթադրում եմ, որ այդ պատժիչ մեխանիզմն է հիմնական խթանը լինելու, որպեսզի քաղաքացիները ինքնակամ հայտարարգրեն այդ եկամուտները՝ վախենալով հետագայում հարկային վարչարարական տարբեր գործիքների արդյունքում դեպքի բացահայտման ֆինանսական հետևանքներից։

Գլոբալ առումով վերահսկման մեխանիզմներ չկան, այստեղ հարկային մարմինները պետք է վարչարարական գործիքներ կիրառեն։ Կոպիտ օրինակ բերենք, եթե նման դեպքեր հայտնաբերելուց թե՛ վարձակալը , թե՛ վարձատուն պնդեն, որ անհատույց հիմունքներով է, կամ ընկերական, բարեկամական կապից հելնելով է այդ բնակարանը հանձնվել և՝ անվարձահատույց, բնականաբար, այստեղ հարկի հարց էլ չի առաջանում։ Այն ճշտելու մեխանիզմ էլ չկա։ Միակ ձևան այն է, որ հարկային մարմինը վարչարարություն կիրառի և վերջում էլ վարձակալը պնդի, որ վարձավճար է տվել և դա հիմք հանդիսանա, որպեսզի տուգանեն վարձատուին։ Այլապես, եթե թե՛ վարձակալը, թե վարձատուն պնդեն, որ վարձակալալական փոխհարաբերություններ չէ, այլ մարդը ինքնակամ, որպես բարի կամքի դրսևորում իր բնակարանը հանձնել է մեկ այլ անձի, ընկերոջը, բարեկամին, կամ՝ ուղղակի, ապա այստեղ պետությունը որևէ մեխանիզմ չունի այն վերահսկելու։

Այստեղ երկրորդ հանգամանքն էլ կարող է լինել, որ նման տուգանքից խուսափելու համար, հայտարարագրեն, բայց ոչ այն ծավալով, որով իրականում վարձակալական վճար է գանձվում։ Օրինակ բնակարանը վարձակալության է տրվել 250 հազար դրամով, բայց վարձակալության պայմանագրում գրվի 100 հազար դրամ»,- ասաց Կառլեն Խաչատրյանը։

ՊԵԿ պաշտոնական կայքէջում վարձատուների վերաբերյալ իրազեկման էջ է բացված որում տրված են հիմնական հարցերի պատասխանները.
 

«-Անշարժ գույքը վարձակալության տրամադրելիս, ե՞րբ պետք է ներկայացնել հայտարարություն

Եթե քաղաքացին ունի վարձակալությամբ տրված անշարժ գույք և այն չի ստացել պետական գրանցում, ապա հարկային վարչարարությունից խուսափելու նպատակով պետք է ներկայացնել հայտարարություն։ Մինչ դեկտեմբերի 1-ը ծագած վարձակալական գործարքների մասով հարկային մարմին հայտարարությունն անհրաժեշտ է ներկայացնել մինչև 2024 թվականի փետրվարի 1-ը, իսկ դեկտեմբերի 1-ից հետո ծագած վարձակալական գործարքների մասով՝ գույքը փաստացի վարձակալության հանձնելուց հետո 5-օրյա ժամկետում:

-Ինչպե՞ս հարկային մարմին ներկայացնել հայտարարություն

Անշարժ գույքի վարձակալության վերաբերյալ հայտարարությունը ներկայացնելու համար կարող եք այցելել ցանկացած սպասարկման սրահ՝ անձը հաստատող փաստաթղթով (անձնագիր կամ նույնականացման քարտ) և հանրային ծառայության համարանիշով (ՀԾՀ): Եթե դեռ հաշվառված չեք հարկային մարմնում և չունեք հարկ վճարողի հաշվառման համար (ՀՎՀՀ), ապա կտրամադրի ՀՎՀՀ, որից հետո կարող եք ներկայացնել հայտարարությունը:

-Ինչպե՞ս ներկայացնել հայտարարությունը, եթե չեք կարող այցելել սպասարկման սրահ

Եթե չեք կարող անձամբ ներկայանալ սպասարկման սրահ, ապա կարող եք Էլեկտրոնային հարցումների միասնական www.e-request.am հարթակի միջոցով առաջին քայլով ուղարկել լրացված և ստորագրված դիմում ՀՎՀՀ ստանալու համար և կցել անձը հաստատող փաստաթղթի պատճենը և ՀԾՀ-ն: Այնուհետև, մեկ աշխատանքային օրվա ընթացքում Ձեր էլեկտրոնային փոստի հասցեին կուղարկվի ՀՎՀՀ-ն, որից հետո նույն հարթակի միջոցով հայտարարությունը կարող եք ներկայացնել՝ կցելով լրացված, ստորագրված դիմում  և հայտարարություն :

-Ինչպե՞ս ներկայացնել հայտարարությունը, եթե Հայաստանում անշարժ գույքը հանձնել եք վարձակալության և բնակվում եք արտերկրում

Եթե գտնվում եք արտերկրում և չեք հանդիսանում ՀՀ ռեզիդենտ քաղաքացի, ապա www.e-request.am համակարգի միջոցով անհրաժեշտ է ուղարկել ոչ ռեզիդենտ ֆիզիկական անձի հարկ վճարողի հաշվառման համար ստանալու դիմումը և կցել անձը հաստատող փաստաթուղթ: Ապա մեկ աշխատանքային օրվա ընթացքում Ձեր էլեկտրոնային հասցեին կուղարկվի ՀՎՀՀ-ն, որից հետո հայտարարությունը կարող եք ներկայացնել նույն հարթակի միջոցով՝ կցելով լրացված, ստորագրված դիմում  և հայտարարություն:

-Քանի՞ հայտարարություն է պետք ներկայացնել՝ նույն հասցեում գտնվող անշարժ գույքը (օրինակ՝ սեփական տան տարբեր հարկերը) տարբեր հարկային գործակալների կամ տարբեր ֆիզիկական անձանց վարձակալության տրամադրելիս

Այն դեպքում, երբ քաղաքացին անշարժ գույքը հանձնում է վարձակալության տարբեր հարկային գործակալների կամ տարբեր ֆիզիկական անձանց, ապա յուրաքանչյուր վարձակալական գործարքի համար պետք է ներկայացնել առանձին հայտարարություններ: Միաժամանակ, անշարժ գույքը հարկային գործակալին վարձակալության տրամադրելիս հայտարարության մեջ լրացվում է տվյալ գործարքի կողմ հանդիսացող վարձակալ անհատ ձեռնարկատիրոջ կամ կազմակերպության անվանումը և ՀՎՀՀ-ն:

-Ինչպե՞ս լրացնել հայտարարությունը, եթե ամսական վարձակալական վճարի չափը տարվա ընթացքում մի քանի անգամ փոփոխվել է

Այն դեպքում, երբ ամսական վարձակալական վճարի չափը տարվա ընթացքում մի քանի անգամ փոփոխվել է, ապա յուրաքանչյուր փոփոխված վարձակալական վճարի համար պետք է ներկայացնել առանձին հայտարարություն՝ նշելով համապատասխան ժամանակաշրջան:

-Ե՞րբ և ինչպե՞ս պետք է վճարել եկամտային հարկը

2023 թվականի համար վարձակալությունից հաշվարկված եկամտային հարկը վճարելու նպատակով հայտարարագիրն էլեկտրոնային եղանակով  պետք է ներկայացնել մինչև 2024 թվականի մայիսի 1-ը (ընթացակարգի վերաբերյալ լրացուցիչ կտեղեկացվի)»:

Վարձատուները կարող են այցելելՀՀ  տարածքում գտնվող Հարկ վճարողների սպասարկման  ցանկացած կենտրոն՝ անկախ բնակության կամ գրանցման վայրից։ Կենտրոնների հասցեները կից հղումում։

https://src.taxservice.am/am/getMenusContents/109