Ձեր վստահելի աղբյուրը

 2023 թվականին Հայաստան է ներմուծվել է 84 հազար թեթև մարդատար ավտոմեքենա։ Այդ  ցուցանիշը 2022 թվականի համեմատ աճել է 83 %-ով։ 2022 թվականին Հայաստան ներմուծվել էր շուրջ 46 հազար տրանսպորտային միջոց։ Նախորդ տարվա ընթացքում ՌԴ-ի դեմ սահմանված պատժամիջոցների հետևանքով Վրաստանում և Հայաստանում որոշակի խոչընդոտներ ստեղծվեցին դեպի ՌԴ դրանց վերաարտահանման համար և ներկայում Հայաստանում կա ներկրված մեքենաների կուտակումներ, որոնք վաղը վաճառքի գրություններով հայտնվելու են Երևանի և հանրապետության մյուս բնակավայրերի փողոցներում։

Panorama.am-ը խնդրի շուրջ զրուցեց «Ավտոարտադրողների պաշտոնական ներկրողների ասոցիացիայի» նախագահ Արտյոմ Պետրոսյանի հետ։

Ա. Պետրոսյան-Սա լուրջ խնդիր է, և Հայաստանն էլ ավելի լուրջ խնդիրների առաջ է կանգնելու, եթե շարունակվի ավտոմեքենաների անվերահսկելի ներմուծումն այն միտումով, թե մարդիկ դրանով տուն են պահում։ Ցավոք սրտի, ավտոմեքենան այն ապրանքը չէ, որով մարդիկ կարողանան անվերջ տուն պահեն, մանավանդ Հայաստանի նման երկրում։ Այն լուծում է կարճաժամկետ սոցիալական խնդիր։ Ես հասկանում եմ, թե ինչու է պետությունն ինչ-որ տեղ նաև խրախուսում մարդկանց այս բիզնեսով զբաղվելը, բայց ակնհայտ է, որ այն նման կերպ երկար շարունակվել չի կարող։

Հայաստանից ավտոմեքենա, ըստ էության, չի արտահանվում։ Նույնիսկ այն թվերը, որոնք նշվում են ՊԵԿ-ում, թե այս գումարի ավտոմեքենա է արտահանվել, մենք հասկանում ենք, որ այդ ավտոմեքենան, իրականում Հայաստանի միջով եկել անցել է, այսինքը՝ Հայաստանից մեքենա դուրս չի եկել։ Այնպես չի եղել, որ Հայաստանում շահագործվող ինչ-որ ավտոմեքենա հանկարծակի արտահանվել է։ Էլ չեմ խոսում արտադրության մասին, քանի որ մեր հանրապետությունում ավտոարտադրություն չկա։ Հայաստանում մեքեննաների թիվն աճում է, աճում է բավական արագ, շատ ավելի արագ. քան բնակչության և ճանապարհների թողունակության և համապատասխան ենթակառուցվածքների աճն է և բնականաբար այն լուրջ խնդիր է, որի առաջ Հայաստանը կարող է կանգնել շատ մոտ ապագայում։

Panorama.am-Վերջին երկու տարիներին մեծ քանակությամբ ավտոմեքենաներ են ներմուծվել Հայաստան, մինչդեռ դեպի ՌԴ վերաարտահանումը դանդաղել է։

Ա. Պետրոսյան-Այն մեքենան, որն արդեն Հայաստան է հասել և այն մեքենան էլ, որը դեռ չի հասել, կհասնի ու կմնա Հայաստանում և ինչ-որ մի ձևով կշահագործվի, որովհետև Հայաստանից Ավտոմեքենա արտահանելը մի փոքր երկիմաստ է։ ՀՀ-ից ավտոմեքենա չի արտահանվում՝ եթե մենք դրան նայում ենք տնտեսական տեսանկյունից, այլ ոչ թե մաքսային ձևակերպումների։ Վերջինիս առումով, այո մեքենան եկել է ձևակերպվել է ու դուրս եկել, այն մաքսայինի տեսանկյունից արտահանում է, բայց  մենք ուեինք այդ խնդիրը, հիմա էլ ունենք, որ ավտոմեքենաները փողոցում պարզապես կանգնած են, չեն շահագործվում ու չգիտեն ինչ անեն դրանց հետ։ Մարդիկ խնդիր ունեն, քանի որ հուսը դրել են այդ բիզնեսով սոցիալական հարցեր լուծելու վրա և չեն կարողանում լուծել, քանի որ մարդկանց հետ աշխատանքներ չեն տարվել բացատրելու, որ այն  կրեատիվ բիզնեսը չէ և կարելի էր շատ ավելի հեռանկարային բիզնեսով զբաղվել։

Panorama.am-Հայաստան ներմուծվող ավտոմեքենաներիր մեջ ո՞ր տոկոսն են կազմում համաշխարհային ավտոարտադրողների թողարկած նոր ավտոմեքենաները, ինչպիսի՞ն է վերջիններիս համար ՀՀ-ի հարկային դաշտը։

Ա. Պետրոսյան-Ավոտարտադրողների պաշտոնական ներկայացուցիչների խնդիրը Հայաստանում մի կողմից բարդ է մյուս կողմից հեշտ է՝ այն առումով որ, նրանք ներմուծում են բացառապես նոր մեքենաներ  և բացառապես գործարաններից։ Ներմուծվում են վաճառքի պայմանագրերի հիման վրա, ըստ կնքված պայմանագրերի։ Շատ անգամ արդեն վաճառված ավտոմեքենաներ են ներմուծվում, պայմանագրի կնքումով և պատվերով են այդ ավտոմեքենաներն արտադրվում և ներմուծվում։ Դրանք տարբեր պրոցեսներ են։ Օրենսդրական դաշտը կարգավորվում է ընդհանուր՝ ԵԱՏՄ կանոնակարգերով՝ եթե խոսքը գնում է ներմուծմանը։ Ներքին հարկային դաշտում հարաբերություններն ազգային օրենսդրությամբ են կարգավորվում։ Այնտեղ կան տարատեսակ հարցեր, որոնք լուծման կարիք ունեն ՝ավտոմեքենաների փոխանակման, թրեյդինգի և հազար ու մի հարցեր,որոնք մեր ընդհանուր ուշադրության ներքո են։

Բայց Հայաստան ներմուծվող ավտոմեքենաների ընդհանուր ծավալի մեջ պաշտոնական ներկայացուցիչների մասը 10 %-ը չի գերազանցում, եթե ավելի ստույգ ասենք, ապա ավելի քիչ, երևի՝ 6-7 %։ Հայաստանի շուկան, ըստ էության երկրորդական է, նոր ավտոմեքենաները շատ քիչ են այստեղ, դրա համար էլ հիմնական պրոբլեմներն այն մյուս դաշտում են առաջանում։