Ձեր վստահելի աղբյուրը

Փորձագետների գնահատմամբ Հայաստանի բնակարանի շուկայում գնանկում է նկատվում ոչ միայն երկրորդային շուկայում, այլև առաջնայինում։ Ոլորտում առկա միտումների մասին Panorama.am-ը զրուցեց «Հաուս Կեյ» անշարժ գույքի և գնահատման գործակալության փոխտնօրեն Կարապետ Հովհաննիսյանի հետ։

«Մենք մոտ 3-4 տարի առաջ կանխատեսում էինք այս իրավիճակը, երկու տարի առաջ սկսեցինք ավելի շատ խոսել այս մասին և 6 ամիս է ինչ ահազանգում ենք։ Հիմա լավ է, որ մասնագիտական մեր գործընկերներն էլ սկսել են այս մասին խոսել, որ այո՝ խնդիր կա։ Իսկ կա, թե չկա, այն արդեն անզեն աչքով է երևում։ Եթե մինչև մեկ շաբաթ առաջ, բարենպաստ եղանակին անցնեինք նորակառույց շենքերի կողքով, ապա կտեսնեինք, որ շինարարությունը գրեթե կանգնած է, կամ շատ դանդաղ տեմպերով է, չնայած, որ բոլորը ժամկետների խնդիր ունեն։ Իրենց գովազդները, գայթակղիչ առաջարկները խոսում են այն մասին, որ շինարարության տեմպը դանդաղ է, գումար չկա, հետևաբար վաճառք չկա։

Գնիջեցման պրոբլեմը նաև տների առաջնային շուկայում կա, միայն երկրոդայինում չէ, դրա մասին նաև վիճակագրությունն է խոսում Կադաստրի կոմիտեի էջերում հրապարակված։
Շատ են խոսում փլուզվելու է, թե ոչ։ Նախ ասեմ, որ փլուզվելը ողբերգություն չէ, այն բերելու է գների կայունացման, որովհետև մեր մոտ գնաճն արհեստական էր։ Այն սկսվեց վերջին հեղափոխությունից հետո, երբ վարչապետը հայտարարեց, որ թանկացել է անշարժ գույքը և զուտ մեկ հայտարարությունից հետո կառուցապատողները շարունակեցին այդ թեզիսը՝ արհեստական սղություն ներկայացնելով։ Այն շենքերը, որոնք ժամանակին, հիմքի փուլում ասում էին բնակարան չունենք, բոլորը վաճառված է, այսօր բոլորն անսահմանափակ բնակարան ունեն վաճառքի։

Մեր շուկայում գնագոյացումն կառուցվում  է տարբեր առաջարկների վրա, երբ որ կառուցապատողը գինը ֆիքսել է 1800 կամ 2500 դոլար, երկրորդային շուկան էլ նայելով դրան գնում է գնառաջարկի՝ 1500-1600 դոլար, տեղեր կար, որ երկրորդային շուկայի գույքերի գները նորակառույցներից անցել էր։ Ինքը պահպանվեց նրա հաշվին, որ մի տեսակ տենդ կար, որ բոլորը ցնակնում էին հեշտ գումար աշխատել, 5-10 հազար դոլարով նույնիսկ մտան այդ գործարքների մեջ, դրան նպաստեց նաև ռուս տուրիստների, փախստականների  այստեղ գալը, վարձով շուկան դարձավ գայթակղիչ և բնակարանն իր արժեքը բանկով փակում էր։ Լավ էր՝ առանց աշխատելու, հատուկ չարչարվելու  գումար էիր աշխատում։

Բայց հիմա արդեն ռելոկանտները գնում են և շուկան լճացում ունի, առաջարկան ավելի շատ է, քան պահանջարկը, ընդ որում՝ գնողունակ պահանջարկն այս գնով և այս բանկային վարկային տոկոսներով։

Պետությունն, ըստ իս, այստեղ մի վատ նախաձեռնություն է անում, որ նոր կառուցապատողների մուտքը թանկացրել է՝ շինթույլտվությունները և այլ մնացած հարկերն ու տուրքերը։ Գիտակցաբար, թե անգիտակցաբար՝ իրենք արգելում են նորերի մուտքը, որ առաջարկը չշատանա և հին գինը պահպանվի։ Չգիտեմ, թե այն զուտ այդ հպարտության զգացողության մոլուցքն է, որ իրենց կառավարման ժամանակ անշարժ գույքի գինը բարձր է, թե ինչ, բայց անշարժ գույքի գինը պետք է կայունան։

Ըստ իս, այն արդեն ազգային անվտանգության խնդիր է դառնում, որովհետ շատ երիտասարդ ընտանիքներ չեն կարողանում բանակարններ ձեռք բերել և այն արտագաղթի հիմնական էլեմենտ է։

Ավելի սուր է դրվում խնդիրը, որ պետությունը պետք է նախաձեռնի սոցիալական բնակարանաշինության ծրագրեր, որով երիտասարդ ընտանիքները կարողանան բնակարաններ ձեռք բերեն, ընտանիքներ կազմեն, որդեծնություն լինի և, վերջիվերիջո, այս մեր բնակչության թվակազմի խնդիրը կարգավորենք։

Ազգային անվտանգության խնդիերը զուտ արտագաղթի հետ եմ կապում, որովհետև, երբ մարդը հասնում է ամուսնության տարիքին և տեսնում է որ չի կարողնում բակարան ունենա, ինքն առաջին հերթին մտածում է գնա դուրս աշխատի և շատ հաճախ հետ չի գալիս։ Կան ընտանիքներ, որոնք ինչ-ինչ պատճառներով տուն են կորցրել, բայց այս արժեքներով և այս վարկային և բանկային տոկոսներով անհնար է, որ կարողնան տուն գտնել։ Այստեղ հստակ նախագծեր էլ կա դրա մասին ՝ սոցիալ բնակարանաշինությունը ռեալ թեմա է։ Դրա համար պետությունը պետք է ֆիլտրներ դնի, որպեսզի կրկին չդառնա նսպեկուլյացիայի աղբյուր այդ գույքերը։

Այնտեղ հաշվում ենք, որ 70 ք/մ բանակարանը կարելի է ստանալ 200 հազրա դրամ ամսական 20 տարվա մարման ժամկետով։ Այն այսօրվա տան վարձերն են, նույնիսկ ավելի էժան է։ Մարդիկ կկարողանան վարկ գրվել և իմանան, որ 20 տարի հետո բնակարանը մնում է իրենց և իրենք օդի մեջ չեն, որ  ամեն մի նոր փախստականի գալուց առաջ իրենց վարձը կարող է նորից թանկանա։

Այսօր վարձով շուկայի գներն էլ են անկում և այն բերելու նրան, որ կրկին ազդելու է բնակարանների գների վրա։ Ուղղակի էյֆորիան պահպանվում է և մարդիկ չեն ուզում հականալ, որ տուժել են այս գործարքի մեջ։ Առաջիկա 2-3 ամիսների ընթացքում ավելի մեծ տեմպ կտեսնենք։ Ինքը չի հանգի փլուզման՝ կգա կկանգնի մի գնի, երբ խելամիտ եկամուտով նորակառույցի1 ք/մ-ն  կլինի 1100 դոլար, իսկ երկրորդային շուկան, որտեղ շատ խնդիրներ կա՝ կոյուղաջրերի, հիմնային խնդիրների, այնտեղ 700-800 դոլարի սահմաններում պետք է կանգնի և չավելանա դրանից։

Կարծում եմ, որ գնում ենք կայունացման, ինչն ընդհանուր տնտեսության կայունացման կբերի, որովհետև նույն շինանյութի շուկայում երկրորդյաին շուկայում եթե խոսեք տնտեսվարողների հետ՝  բալորի մոտ տեմպը կանգնած է, մի կողմից շատ բանակարններ է վաճառվում, հանձնվում, բայց մյուս կողմից ներքին հարդարման համար առևտուր չկա, ինչու չկա, որովհետև այդ գույքերը բոլորը վերավաճառքի համար գնվող գույքեր են։

Այնտեղ կառուցապատողները մի մեծ փաթեթ էլ ունեն, որ փոխանակմամբ են արել՝ շինանյութերի հետ։ Դրա վկայականները երբ որ տան, օրինակ, բետոն, արմատուրա, հաղորդալար, դուռ- պատուհան տվողին, ապա այն նույնպես մտնելու է շուկա և կարծում եմ, որ շուկան մոտ 10 անգամ ավել առաջարկ ունի, քան պահանջարկն է, և հատկապես՝ գնողունակ, որովհետև պետության վիճակագրությամբ մեր աշխատողների 60%-ի եկամուտ 150 հազարից ավել չի անցնում, իսկ 150 հազար դրամ եկամուտ ունեցողը չի կարող այս շուկա մտնի գույք ձեռք բերելու։ Դրա համար պետությունը պետք է մտածի սոցիալ բնակարանաշինության մասին»-ասաց Կարապետ Հովհաննիսյանը ։