Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով 2023 թվականին Հայաստան է այցելել Ադրբեջանի 23 քաղաքացի։ Panorama.am-ն ադրբեջանցիների այցերի, երևույթի անվտանգային և քաղաքական հետևանքների շուրջ զրուցեց ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանի հետ։

Հ. Նահապետյան-Նախ՝ պատերազմում պետք չէ պարտվել։ Սա պարտության հետևանք է։ Դուք 23 հազար, տասնյակ հազարներ սպասեք։ Ավելին՝ Ադրբեջանն անթաքույց իրենց ղեկավարի շուրթերով ասում է, որ այս տարածքը իրենցն է։ Առայժմ մեր մոտ թշանամու կարծրտիպ են կոտրում, որ ադրբեջանցին կարող է գալ Հայաստան, մեզ հետ շփվել, թե իրենք որոևէ խնդիր չեն առաջացնում։

Կարծում եմ, որ այդտեղ ադքան էլ անվտանգային պարամետրը չէ, 23 հոգու հավաքած տեղեկատվությունն ինչ պետք է լինի, երբ իրենք այլ աղբյուրներով, ավելի լուրջ ձևով կարող են դրանք հավաքել։ 

Իրենք կատրում են կարծրատիպ՝ մեր ժողովրդի մոտ արդարացիորեն գոյություն ունեցող, ոչ թե արհեստական։ Հետո հարյուրներ կգան, հազարներ կգան, հետո կպարզվի, որ մենք իրենց հետ կարող ենք համատեղ ապրել, որ իրենք այստեղ ապրել են և այն բնակավայրերի անունները, որոնք մեր դասագրքերում հիմա ադրբեջանական անուններ են դնում, իրենցն է եղել։ Այնուհետև կպարզվի, որ մենք պարտավոր ենք իրենց նաև զիջել որոշ բնակավայրեր և այդպես շարունակ։

Այսինքը՝ երկիրը նվաճելու մի քանի ձևեր կան։ Պատերազմը շարունակվում է, և տաք, գետնի վրայի պատերազմը տեղափոխվել է այլ հարթույթուն, բայց Ադրբեջանի նպատակը չի փոխվել, այն նույնն է՝ Ամբողջովին վերցնել Հայաստանը։

Ավելին ասեմ՝ այն ոչ այնքան Ադրբեջանի ծրագիրն է, որքան՝ Թուրքիայի, ոչ այնքան Թուրքիայի՝  որքան Մեծ Բրիտանիայի՝ Հարավային Կովկասում բացարձակ ազդեցության վերականգնման, որին ձգտում է։ Ադրբեջանն ու Թուրքիան այս պահին Մեծ Բրիտանիայի ձեռքին գործիք են։

Panorama.am-Պետության ապագայով մտահոգ քաղաքական իշխանության հակաքայլերն որո՞նք պետք է լինեն նման իրավիճակում, ըստ ձեզ։

Հ. Նահապետյան-Ադրբեջանն օգտվում է իր ռազմական գերակայությունից։ Այսինքը, մյուս քայլերը հետևանք են ռազմական գերակայության՝ պատերազմի սպառնալիքի կիրառման, որը մեզ համար կործանարար կարող է լինել։

Ո՞րն է հակաքայլը. առաջին՝ Հայաստանի Հանրապետության անվտանգության ապահովում։ Նույնիսկ եթե այս քաղաքական-վարչական թիմը հեռանա, բավական ժամանակ է պետք, որպեսզի  իրապես փոփոխություններ արվեն և՛ բանակում, և՛ ԶՈւ մյուս ստորաբաժանումներում։  Այդ ժամանակը Ադրբեջանը մեզ չի տա։ Հասկանալի է, որ երբ դու փորձում ես երկիրը բերես ինքնապաշտպանության, Ադրբեջանի քայլերն այդ ընթացքում ավելի արդյունավետ կլինեն, ուստի և ինքն այն թույլ չի տա, այսինքը՝ գործողություններ կսկսի։

Հետևաբար, առաջին քայլը պետք է արվի, որպեսզի Ադրբեջանը չփորձի հարձակվել ՀՀ-ի վրա, որի լուծումը շատ պարզ է, որից, կարծում եմ, Փաշինյան Նիկոլը հրաժարվել է՝ նաև Ալիևի պարտադրանքով։  Այն Հայաստանի և Ադրբեջանի շփման ամբողջ գծի երկայնքով ՀԱՊԿ խաղաղապահ զորքի տեղակայումն է։ Սա բավարար  է, որպեսի Հայաստանը վերցնելու կամ ռազմական ագրեսիա սկսելու Ադրբեջանի ղեկավարի ցանկությունները միանգամից անցնեն հետին պլան։

Սա առաջին քայլն է, ռեալ է նաև ՀԱՊԿ  դիտորդական առաքելության ներկայությունը։ Այստեղից պետք է դուրս դրվի արդեն օրենքով ամրագրված իրավասություններ ունեցող ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների դիտորդների ներկայությունը, որպես հետախուզական կառույցների ներկայացուցիչեների։

ՀԱՊԿ-ի խաղաղապահ զորքերը, բանակային  ստորաբաժանում չեն, բանակի դեմ չեն կարող կռվել, քանի որ իրենց սպառազինությունն այն թույլ չի տալիս։ Բայց սա բավարար է, որպեսզի Ադրբեջանի նախագահը հասկանա, որ եթե ինքն գործողություններ սկսեց՝ առնվազը պատերազմելու է ՀԱՊԿ անդամ 5 պետությունների հետ։ Իսկ այն Ադրբեջանի համար կործանարար է, իսկ Ալիևը երբևիցե արկածախնդրությամբ չի էլ փայլել՝ ի տարբերություն Հայաստանի օրվա իշխանությունների, որոնք իրենց տգիտության պատճառով, ռազմական և դիվանագիտական ոլորտի ցանկացած հարցով իրենց պատեպատ են տալիս, քանի որ չգիտեն ինչ անեն՝ իր 100 %-անոց հետևանքով՝ իրենց քայլերին արդյունք չի լինում, այլ կորուստներ։

Այս ընթացքում, երբ ՀԱՊԿ խաղաղապահ զորքերը և դիտորդները կլինեն մեր սահմաններին, տեղի նոր իշխանությունները երկիրը կբերեն տոտալ ինքնապաշտպանության, քանի որ,նորից եմ կրկնում՝ խաղաղապահը բանակի դեմ կռվող ստորաբաժանում չէ։

Ավելին ասեմ, դրանից հետո Հայաստանը կարող է ռազմական նոր պայմանագիր կնքել, ՌԴ-ի հետ, ավելին՝ Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապության և Իրանի հետ՝ որակապես նոր պայմանագիր։ Որովհետև այնտեղ, որտեղ Ռուսաստան-Իրան առանցքն է, ներառյալ նաև Հնդկաստանը և Չինաստանը, Հայաստանը գտնվում է այդ առանցքի վրա։

Այդ երկրներին նույնպես ձեռք է տալիս Հայաստանին դիտարկել որպես ռազմական առումով ուժեղ երկիր՝ անհրաժեշտության դեպքում նաև որպես մահակ Ադրբեջանի գլխին։ Ուշադրություն դարձրեք, երբ հավաքական Արևմուտքը սկսեց օպերացիա իսրայելապաղեստինյան պատերազմում, բուն նպատակը Իրանին ռազմական գործողությունների թատերաբեմ ներքաշելն էր, բայց Իրանն այսօր հավաքական Արևմուտքին և Իսրայելին պատասխանում է իր պրոքսի պետություններով և կազմակերպություններով։ Այսինքը դաշնակից երկրներով և այնտեղ գտնվող կազամկերպություններով, որոնք իրենք են ստեղծել՝ իրենց բանակային և հատուկ ծառայություններով իրենք օգնում և օժանդակում են, այդ թվում՝ Եմենին, ՀԶԲՈԼԼԱՀ-ին, Իրաքի շիա-մահմեդականների իսլամիստական դիմադրության ճակատին։

Հայաստանը կարող է դառնալ այդպիսին, Իրանի շահերից է այն բխում, նաև՝ Ռուսաստանի, բայց մեկ խնդիր կա, որը չի լուծվում՝ Արևմուտքի դրածո այս կառույցին ժամ առաջ պետք է հեռացնել։

Հեռացման համար սրանց բերած ավերի և սպասվող ավերի գիտակցումն է պետք, որովհետև Ադրբեջանի ոչ գետնի վրա պատերազմի շարունակության մարտավարության իմաստը հետևյալն է՝ Հայաստանից կորզել առավելագույն զիջումներ, այդ թվում՝ մեր բանակի, սպառազինության, անձնակազմի և այլ հարցերում և երբ իրենք կարողանան առավելագույնը կորզեն, Հայաստանի դիմադրողականությունը սկսելու է ընկնել։ Այդ ժամանակ սկսում է երկրորդ պատերազմը՝ կայծակնային, շատ արագ։

Պատմության մեջ կան նման դրվագներ, ես նոր բան չեմ ասում, այն մարտավարություն է և՝ խիստ արդյունավետ։ Օրինակ Հռոմի և Կարթագենի միջև պատերազմը։ Կարթագենի առաջին պարտությունից հետո Հռոմը սկսեց պայմաններ թելադրել՝ այդ թվում նաև Կարթագենի զինվածության, նավերի քանակի, նաև վերջինիս ազդեցության տակ գտնվող տարածներում։ Իրենք զիջեցին Հռոմին, հետո Հռոմը, հասկանալով, որ Կարթագենը առավելագույնս թույլ է, ներկայացրեց պահանջներ, որը վերջինս չկարողացավ կատարել և այդ ժամանակ երկորոդ պատերզմը եղավ, որը Կարթագենի համար մահացու էր։

Նույն մարտավարությունն այսօր վարում են Ադրբեջանն ու Թուրքիան՝ Մեծ Բրիտանիայի հովանավորությամբ։ Սա հստակ մշակված քաղաքական գիծ է, որը կիրառում են և բուն նպատակն ամբողջ Հայաստանը վերցնելն է։