Ձեր վստահելի աղբյուրը

Կառավարության փետրվարի 8-ի նիստում Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց. «Մենք խնդիր ենք դրել նոր ատոմակայան ունենալու և նոր ատոմակայան կառուցելու...Կան հիմա նոր տեխնոլոգիաներ, կան մեր իմացած ատոմակայանները, և կան մոդուլյար ատոմային էլեկտրակայաններ... Մոդուլյար տեխնոլոգիաների դեպքում, երբ որ տեղի է ունենում վթար ատոմային ռեակտորի, դա համարվում է լոկալ միջադեպ։ Ի՞նչ է դա նշանակում: Եթե մոդուլյար ատոմակայան է կառուցված, և նրա մոտակայքում կա բնակավայր, երբ որ մոդուլյար ատոմակայանում տեղի է ունենում վթար, մոտակա բնակավայրի բնակչությունը չի տարհանվում, որովհետև այդ վթարը շրջակա բնակչության համար վտանգ չի ներկայացնում և, ըստ էության, այս տեխնոլոգիայի առավելություններից մեկը հենց սա է»։

Հայաստանում նոր ատոմակայան կառուցելու նպատակահարմարության և ատոմային էներգետիկայի զարգացման շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց «Էներգետիկ անվտանգության ինստիտուտ» ՀԿ-ի նախագահ, էներգետիկ հարցերով փորձագետ Վահե Դավթյանի հետ։

Վ. Դավթյան-Հայաստանին օդ ու ջրի պես անհրաժեշտ է նոր ատոմակայան։ Բարեբախտաբար գործող ատոմակայանի աշխատանքի ժամկետը երկարաձգվեց մինչև 2036 թվական, սակայն ակնահատ է, որ առաջիկա մեկ երկու տարիների ընթացքում մեզ անհրաժեշտ է հստակ կողմնորոշվել, թե միջուկային էներգետիկայի զարգացման որ մոդելն ենք որդեգրում։

Զարգացման երկու ճանապարհ կա ասյտեղ։

Առաջին մոդելը, որը փորձում են կիրառել օրվա իշխանությունները, մոդուլային կայաններն են՝ փոքր հզորություններով։ Երկրորդն այն կոնվենցիոնալ՝ այսինքը, ավանդական հզորության կայաններ են, որի վերաբերյալ համապատասխան նախագիծ  ներկայացվել է ռուսական «ՌոսԱտումի» կողմից։ Խոսքը գնում է մինչև 1200 ՄԳ/Վ հզորությամբ ատոմակայանների մասին։

Ընտրությունը կախված է նրանից, թե մենք ինչպես ենք մոտենում մեր էներգետիկ համալիրին և միջուկային էներգետիկայի դերն ինչպես ենք սահմանում։ Եթե մենք հարցին մոտենում ենք զուտ սպառողական տեսանկյունից, այսինքը որպեսզի արտադրենք անհրաժեշտ ծավալով էլեկտրաէներգիա և այն սպառենք երկի ներսում, ապա թերևս փոքր հզորությամբ ատոմակայանները, որոնց մասին խոսում է կառավարությունը, դրանք 100 ՄԳ/Վ, մինչև 150 ՄԳ/Վ հզորությամբ, գուցե նպատակահարմար լինեն։

Եթե մենք ատոմակայանը, միջուկային էներգետիկան դիտարկում ենք ռազմավարական տեսանկյունից, որպես ազգային անվտանգության հենասյուն, ավելին՝ եթե ունենք նպատակներ Հայաստանում արտադրված էլեկտրաէներգիան արտահանել արտաքին շուկաներ, այդ թվում նաև՝ Հյուսիս-Հարավ Էներգետիկ միջանցքով, որը հուսով եմ, այնուամենայնիվ, կյանքի կկոչվի, ապա, բանակնաբար, մեզ անհրաժեշտ է մեծ հզորության կայան։

Ես կարծում եմ, որ փոքր հզորության կայանները ռազմավարական առումով նպատակահարմար չեն։ Եթե մենք ունենք խնդիր զուտ էլեկտրաէներգիա արատադրելու, ապա դրա համար կարող ենք նոր զարկ տալ արևային էներգետիկայի զարգացմանը, հիդրոէներգետիկան է Հայաստանում բավականին զարգացած և այլն։

Մինչդեռ, կառուցելով խոշոր հզորությունների ատոմակայան, մենք կպահպանենք մեր կարգավիճակը, որպես տարածաշրջանի միակ երկիրը, որը զարգացնում է խաղաղ ատոմ, իսկ այն բավականին լուրջ ռազմավարական կարգավիճակ է, որը, գուցե, շատերը չեն գիտակցում, բայց վստահեցնում եմ, որ դրանից շատ բան կախված կլինի մեզ ապագայում։

Panorama.am-Փորձագիտական շրջանում կարծիք կա, որ մեր ջրային ռեսուրսները չեն բավարարում գործող ատոմակայանի հովացման համար և ավելի հզոր ատոմակայանի դեպքում այդ խնդիրն ավելի սուր է դրվելու։ Ինչպիսի՞ն է Ձեր կարծիքն այս հարցում։

Վ. Դավթայն- Այն 1200 ՄԳ/Վ հզորությամբ մոդելը, որն առաջարկում է «ՌոսԱտոմ»-ը, այդ խնդիրն այնտեղ ամբողջությամբ լուծված է։ Ավելին, այն ոչ թե տեսական մոդել է, այլ այն մոդելն է, որն իրենք կիրառել են Լենինգրադյան ատոմային էլեկտրակայանում։ Ինքս այցելել եմ Լենինգրադյան ատոմակայան և ծանոթացել եմ այդ մոդելին։ Այն այս պահի դրությամբ, թերևս Հայաստանի համար և՛ տնտեսական անվտանգության, և՛ տեխնիկական անվտանգության առումով ամենանպատակահարմար տարբերակն է, այսինքը՝ այն ոչ թե պարզապես նախագիծ է, որը թղթի վրա գրվել և ներկայացվել է մեզ, այլ արդեն փորձարկված է և փորձի հիման վրա մեզ «ՌոսԱտոմ»-ը առաջարկիում է կառուցել նման ատոմակայան։ Այդ խնդիրներն այնտեղ լուծված են, այն նոր սերնդի ռեակտոր է, որում բացի այդ հովացման խնդրից նաև գրեթե նվազագույնի է հասցված բոլոր հնարավոր  տարատեսակ ռիսկերը, որոնք հնարավոր է լինեն՝ կապված ատոմակայնի շահագործման հետ։