Ձեր վստահելի աղբյուրը

Արդեն հինգ ամիս է բռնի տեղահանված արցախցիները փորձում են իրենց կյանքը դասավորել Հայաստանում։ Շատ դեպքերում նրանք իրենց գոյությունը պահպանելու համար շատ դռներ են ծեծում, երբեմն «դուռը բացող լինելում է», երբեմն՝ ոչ։ Չնայած բոլոր դժվարություններին, նրանք փորձում են նաև արցախյան մշակույթը, ավանդույթները, բարբառը պահպանել, կամ գոնե մոռացության չմատնել։

Այդ ուղղությամբ Արցախում տարիներ շարունակ գործած մշակութային խմբերը, արվեստագետները, տարբեր անհատներ տարբեր միջոցառումներ, տոնավաճառներ, փառատոներ են կազմակերպում՝ փորձելով համախմբել արցախցիներին, այդպես նաև հնարավորություն ստեղծելով ևս մեկ անգամ ներկայացնել արցախյան մշակույթը, արհեստները։

Երեկ Առնո Բաբաջանյան համերգասրահում կայացել է Արցախի «Մենք ենք մեր սարերը» երգի-պարի համույթի առաջին համերգը Հայաստանում՝ 2023 թվականի սեպտեմբերյան ցավալի իրադարձություններից հետ։ 2000 թվականից Արցախում գործունեություն ծավալած համույթը բոլոր դժվարություններից և արհավիրքներից հետո իր մեջ ուժ է գտել կայացնելու կարևորագույն որոշում. շարունակել իր գործունեությունը Հայաստանում՝ ի նպաստ արցախյան մշակույթի պահպանման։

«Իմ ու արցախցի Նարե Սիմոնյանի մոտ գաղափար առաջացավ՝ փորձենք արցախյան համույթներից որևէ մեկը պահպանել, փորձենք մեր ջանքները ներդնել, որ գոնե մի սիմվոլ կարողանանք պահպանել։ Դա կլինի ոչ միայն արցախյան մշակույթի պահպանման կարևոր գործոն, այլ նաև հնարավորություն կտա ևս 15 արցախցի ընտանիք պահել Հայաստանում՝ ապահովելով աշխատանքով։  Սա շատ կարևոր շարժիչ ուժ է, որպեսզի կարողանայինք գործը գլուխ բերել»,- Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց հասարակական գործիչ, համույթի աջակից Արեգա Հովսեփյանը։

Նա պատմեց, որ հանդիպել են «Մենք ենք մեր սարերը» երգի-պարի պետական համույթի տնօրեն, ԱՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ Սլավա Ապրեսյանի, գեղարվեստական ղեկավարի հետ։

«Մեզ շատ ոգևորեց, որ իրենք էլ են պատրաստ վերսկսել իրենց գործունեությունը։ Մեծ ջանքներ են գործադրում դրա համար՝ օգտագործելով իրենց բոլոր կապերը։ Համույթի մի անդամը ամեն օր Վանաձորից է գալիս Երևան, մեկը՝ Մասիսից, մյուսը... Համույթի քիչ անդամներ են Երևանում ապրում»,- ասաց Ա. Հովսեփյանը։

Փորձեր համար համույթին շաբաթական երկու օր անվճար դահլիճ է տրամադրել համույթի հիմնադրի ընկերը։ Հենց փորձերի ընթացում հասկացել են՝ պետք է կազմակերպել համերգ ու ազդարարել, որ համույթը միավորվել է, որոշել է շարունակել իր գործունեությունը։

«Երեկվա համերգը ավելի շատ գաղափարական համերգ է եղել իրենց համար, ու հոգեպես էլ շատ դժվար էր կրկին բեմ բարձրանալ այն ամենից հետո, ինչ կատարվեց մեզ հետ»,- նշեց Ա. Հովսեփյանը։

Նա պատմեց, որ փորձերից մեկի ժամանակ համույքի երգչուհիներից մեկը, ով երևի  20 տարի երգում է, մոտեցել է իրեն ու ասել, որ չի կարող բեմ բարձրանալ, երգել այն ամեն ինչից հետո, այն արհավիրքից հետո, ինչ պատահել է իրենց հետ։

«Ես որևէ բան չկարողացա ասել, քանի որ ինքս էլ չեմ պատկերացնում։ Լռեցի, գրկեցի, բայց ասացի՝ մի բան կանենք։ Իսկ արդեն երեկ համերգի ժամանակ ասացի, որ հենց  դուք պետք է բեմ բարձրանաք, դուք պետք է ապրեք ու արցախյան մշակույթով մեզ ապրեցնենք, միավորեք, ձեր ուսերի վրա վերցնենք Արցախի մասին անընդհատ խոսելը, հիշատակելը, որովհետև եթե իշխանությունները փակում են արցախյան էջը, մենք չթողնենք փակեն գոնե արցախցիների էջը»,- ասաց նա։

Համերգի առաջին հատվածում հնչել են արցախյան բարբառով երգեր, երկրորդ մասում՝ ռազմահայրենասիրական։ Այն ավարտվել է գաղափարական «Վրեժ» երգով ու Արցախ վերադառնալու, կրկին արցախյան բեմում երգելու երազանքով։

Համերգի ամբողջ հասույթն ուղղվելու է «Մենք ենք մեր սարերը» համույթի վերագործարկման համար մեկնարկած դրամահավաքին։

Ա. Հովսեփյանը նշեց, որ համերգի կազմակերպման համար դիմել էին ԿԳՄՍ նախարարությանը՝ որևէ ձևով օգնելու։ Որևէ պատասխան չեն ստացել։ Նաև դիմել էին Առնո Բաբաջանյան համերգասրահը զեղչով կամ անվճար տրամադրելու համար, կրկին մերժել է նախարարությունը։

«Մենք դիմեցինք համերգասրահի տնօրությանը, ասացին՝ սիրով կտրամադրեն, բայց ենթարկվում են ԿԳՄՍ նախարարությանը, պետք է իրենք թույլ տան։ Մենք գրություն ենք ուղարկել, իրենք մերժել են այն պատճառաբանությամբ, որ տարեկան բյուջեով նման բան նախատեսված չէ», -ասաց նա։

Արեգ Հոսվեսփյանը հայտնեց, որ առաջիկայում համույթը համերգներ կունենա մարզերում, նաև արտասահամանում։ Ամռանը  Ռուսաստանում համերգ են ունենալու, արդեն հրավեր կա։ Նաև համագործակցության առաջարկներ ունեն Հայաստանի ժողովրդական երգիչներից՝ համատեղ համերգներ կազմակերպելու համար։

«Համույթի գործունեությունն ապահովելու համար դրամահավաք ենք հայտարարել, որ գոնե մեկ տարվա բյուջեն ապահովենք։ Մենք ունենք ռազմավարական պլան՝ մեկ տարուց հետո համույթը պետք է լինի ինքնաբավ, իր համերգներով  հոգա իր ծախսերը։ Ինչպես իրենք են ասում՝ օգնենք իրենց ոտքի կանգնել, իսկ իրենք պատրաստ են անել հնարավոր ամեն ինչ իրենց գործունեությունը շարունակելու համար»,- ասաց Ա.Հովսեփյանը։

Նա նշեց, որ այս պահին խնդիրները շատ են, ու, թվում է, մշակույթը երկրորդ պլան պետք է մղվի, սակայն համոզված է՝ հեռանկարային ռազմավարական կարևորություն ունեն նաև մշակութային ծրագրերը, որոնք միտված են արցախյան մշակույթը, ավանդույթները պահպանելուն։