Ձեր վստահելի աղբյուրը

Մարտի 1-ից Հայաստանի բոլոր դեղատներում դեղերի մի մասը վաճառվում է միայն էլեկտրոնային եղանակով պարտադիր դեղատոմսերի առկայության դեպքում։ Նոր կարգավորումը կիրառելու առաջին իսկ օրերից դժգոհություններ հնչեցին, թե՛ քաղաքացիներից, թե՛ բժիշկների համայնքից։

Ինչքանով էր ՀՀ առողջապահության համակարգը պատրաստ անցնելու էլեկտրոնային դեղատոմսերի համակարգին և այն իր հետ ինչ խնդիրներ բերեց։ Վերոնշյալ հարցերի պատասխանը ստանալու համար Panorama.am-ը դիմեց «Նովարտիս Ֆարմա» շվեյցարական դեղագործական ընկերության ղեկավար Թովմաս Կարապետյանին։

Թ. Կարապետյան-Դեղերի վաճառքն կառավարման, կարգավորման կարիք ունի և դեղատոմսերով դեղերի բաց թողնելն իրոք ճիշտ է։ Այստեղ գալիս է հաջորդ հարցը, թե ինչքանո՞վ է համակարգը պատրաստ այն իրականացնելու՝ և՛ տեխնիկապես, և՛ Ֆիզիկապես։ Տեսեք, թե ինչ է ստացվում. դեղատոմսը պետք է բժիշկը դուրս գրի և այն, որ մինչ այդ ամենօրյա սովորական ծանրաբեռնվածությամբ կարող էր հիվանդին զզներ, թղթի վրա 5 դեղ դուրս գրեր, այսօր պետք է ինտերնետ հասանելիություն ունենա, «Արմմեդ» համակարգ մտնի, այնտեղ պետք է ամեն մի դեղի համար առանձին-առանձին դեղատոմս դուրս գրի։

Սրանք ես արձանագրում եմ ծանրաբեռնվածության, ժամանակի, տևողության, ռեսուրսի վատնման իրողությունն ցույց տալու համար։

Դրանից հետո այդ ամեն ինչը պետք է հասանելի լինի դեղատներում։ Ինտերնետի և ժամանակի մյուս պարամետրերի առումով էլ դեղատան աշխատակիցը պետք է հասցնի մտնել համակարգ բացի, գտնի այն անձի անունը, ում անունով դեղատոմս է դուրս գրված և հատ-հատ դեղատոմսերով գտնի դրանք, որից հետո նոր հիվանդին դեղը բաց թողնի։

Panorama.am-Արդյո՞ք մեր առողջապահության համակարգը պատրաստ էր այդ փոփոխությանը։

Թ. Կարապետյան-Կրկնեմ, որ աջ ու ձախ դեղերի անկառավարելի օգտագործման կանխման առումով, որը շատ դեպքերում կարող է հենց քաղաքացու առողջությանը վնաս տալ, համակարգի ներդնումն ճիշտ է, այդ գործընթացն իրոք կարգավորման կարիք ունի։

Այլ հարց է, թե ինչքանով էր համակարգն պատրաստ ներդրվելու համար։ Կառավարության նիստում էլ հարցնում են, թե արդյոք  պատրաստ են համակարգին անցնելու՝ նիստին նստած առողջապահության փոխնախարարն էլ հավաստիացնում էր, թե պատրաստ են, խնդիր չի լինի։ Իրականությունը փաստեց, որ ոչ մի բանին պատրաստ չեն։

Արդեն իսկ շատ բողոքներ կան, որ ծանրաբեռնվածության պատճառով մի կողմից կայքը կախվում է և չի աշխատում, մյուս կողմից էլ համակարգչին և ինտերնետին հասանելիության խնդիր կա։

Քաղաքներում վիճակը դեռ հասկանալի է, բայց գյուղական և հեռավոր շրջանային բնակավայրերում այս ամենը, որ թվարկեցի, ո՞վ պետք է ապահովի։ Նույն բժիշկը և դեղատները պետք է այդ ամենին հասանելիություն ունենան։  Հարցն այն էր, թե արդյոք բոլորը տեխնիկապես պատրաստ էին այս համակարգին անցնելու։

Panorama.am-Ո՞ր դեղերն են այսօր պարտադիր դեղատոմսերով դուրս գրվում։

Թ. Կարապետյան-Առայժմ բոլոր դեղերը դեղատոմսերով չեն բաց թողնվում, դրանք են՝ հակաբիոտիկները, հակամանրեային, հակավիրուսային, հորմոնային դեղերը, իմունոգլոբուլինները և պատվաստանյութերը։

Դեղը երբ Հայաստանում գրանցվում է, նրանց համար սահմանված է երկու խումբ՝ դեղատոմսային և ոչ դեղատոմսային, այն արտադրող ընկերության առաջարկն է։

Լայն պահանջարկ ունեցող դեղերը՝ ցավազրկող, հազի դեղերը, որոնք դեղատներում շարված են դարակներում,  ցանկանում են, որ 2025 թվականից դրանք էլ դեղատոմսով դուրս գրեն։ Այսինքն, քաղաքացիներն արդեն չեն կարողանալու առանց դեղատոմսի գնան և ինչ-որ մի բան վերցնեն։
Այդ իրավիճակում պատկերացրեք, թե պոլիկլինիկաներում և ստացիոնար հիվանդանոցներում ինչքան ժամանակ է պահանջվելու և ինչ հերթեր են գոյանալու, միայն այն պատճառով, որ այդ ամենը պետք  է անի մեկ բժիշկը, իր ամենօրյա գործունեության հետ մեկտեղ։

Վաղը, եթե ամեն ինչ դարձավ դեղատոմսով և դեղատունը ոչ մի դեղ բաց չթողեց առանց դեղատոմսի՝ պոլիկլինիկաներում այդ ծանրաբեռնվածություններն անգամներով ավելանալու են։ Բժիշկները արդեն այսօր բողոքում են, որ աշխատանքից հետո իրիկունները նստում դեղատոմսեր են դուրս գրում։

Panorama.am-Ո՞րն է խնդրի լուծումը։

Թ. Կարապետյան-Երևի հարցի լուծումն այն կլինի, որ բուժհաստատություններում լինեն օպերատորներ, որոնք բժշկի դուրս գրած դեղատոմսերը արագ մուտքագրեն և բժշկից այդ ծանրաբեռնվածությունը հանեն, քանի որ վերջինս չի կարող երկու գործառույթն էլ անի։ Այսինքը՝ լինի մեկ աշխատող, որը միայն այդ գործառույթն ապահովի, բայց սա էլ իր հերթին լրացուցիչ ռեսուրսներ է պահանջում։