Կրթություն, գիտություն 17:03 01/04/2024 Հայաստան

Ակադեմիայի հասցեին անթուլատրելի արտահայտություններ են արվում. Արթուր Իշխանյան

Ակադեմիական քաղաքի ստեղծման ծրագրի վերաբերյալ  գիտական և մասնագիտական շրջանակներից բազմաթիվ են քննադատական կարծիքները և առաջարկներ, որոնք սակայն կառավարությունը՝ ի դեմս լիազոր մարմնի՝ ԿԳՄՍ-ի, հաշվի չի առնում։ Ծրագրի շուրջ իր առաջարկներով հանդես են եկել նաև ԳԱԱ-ն և առանձին գիտական ինստիտուտները։ Panorama.am-ը  ծրագրի վերաբերյալ ակադեմիական շրջանակների դիտարկումների շուրջ զրուցեց  ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս-քարտուղար Արթուր Իշխանյանի հետ։

«Ծրագրի վերաբերյալ Ակադեմիայում, գիտահետազոտական ինստիտուտներում անցկավել են քննարկումներ, կայացվել են որոշումներ, արվել են առաջարկներ,դրանք ընդհանրացվել ուղարկվել են լիազոր մարմնին, բայց, ցավոք սրտի ոչինչ հաշվի առնված չէ։ Բոլոր դեպքերում ես ընդհանուր գծերով ներկայացնեմ այդ դիտողությունները և առաջարկները։

Հիմնարար առարկության է արժանանում այն հանգամանքը, որ,  համաձայն հայտարարության, 2027 թվականից ֆինանսավորվելու են բացառապես խոշորացված ԲՈւՀ-երը և նրանց միացած գիտահետազոտական կենտրոնները։ Ըստ իս, սա փիլիսոփայական բնույթի անընդունելի մոտեցում է, որովհետև աշխարհի ոչ մի երկրում գոյություն չունի գիտության կարգավորման իրավակառուցվածքային մեկ ձև։ Ողջ աշխարհում պատմական փորձով  գործում է այս կամ այն չափով համալսարանական և այս կամ այն չափով ակադեմիական  և տարբեր սիմբիոզ, հիբրիդային ձևեր։ Եթե մենք վերցնենք, օրինակ, ԱՄՆ-ը, կամ Անգլիան,  ապա այդ երկրներում, որտեղ, անշուշտ, առավելապես համալսարանական է, կեսից ավելին համալսարանականն է, բայց նաև գրոծում է ահռելի  ակադեմիական ազգային լաբորատորիաներ, որոնք ճշգրիտ այն սկզբունքներով են գործում, որոնցով գործում են մեր ակադեմիական կառույցները։

Ազգային լաբորատորիաները ԱՄՆ-ի գիտական հզորության հիմքն են և դրանք համալսարանական չեն։ Ավելին ասեմ, եթե նայենք Նոբելյան մրցանակակիրների վիճակագրությունը, ապա ԱՄՆ-ից նրանց գերակշիռ մեծամասնությունը հենց այդ ազգային լաբորատորիաներից են, որոնք դուրս են համալսարանական համակարգից։

Համալսարանական համակարգից դուրս ինստիտուտների գոյությունը հասկանալի է թեկուզ այն պատճառով, որ նրանք հաճախ կատարում են ռազմական, կամ պաշտպանական նշանակության մշակումներ և նման ինստիտուտներում ներքին աշխատակարգը և ռեգուլիացիան չի համընկնում համալսարականի հետ։ Սա հասկանալի է, եթե ավելի չմանրամասնենք։

Իրավակազմակերպական ձևերի բազմազանությունն անհրաժեշտություն է, առավել ևս, որ անգամ փիլիսոփայության տեսանկյունից այն անհրաժեշտ է մրցակցության ապահովման նպատակով։ Այստեղ իրավակազմակերպական ձևերի դիվերսիֆիկացիան խիստ անհրաժեշտ է։ Սա արմատական պնդում է։

Մինչդեռ այս պահին որդեգրած քաղաքականությունը, որը հայտարարում է ԿԳՄՍ նախարարը, և իր հարցազրույցներում մի քանի անգամ շեշտեց, որ ոչ՝ միայն մեկ ձև է լինելու, բոլոր գիտահետազոտական ինստիտուտները պետք է անպայման միավորվեն համալսարանների հետ։ Իմ կարծիքով այն անընդունելի է։

Տեսեք, այսօր նախատեցվում է ակադեմիական քաղաքում կենտրոնացնել բոլոր ԲՈւՀ-երը՝ խոշորացված ձևով, փաստացի բոլոր գիտահետազոտական կառույցները պետք է գտնվեն այնտեղ, որի մասին հայտարարեց նաև Նիկոլ Փաշինյանը, թե նույնիսկ մասնավոր ԲՈւՀ-երը պետք է գտնվեն ակադեմիական քաղաքում։ Սա իր մեջ պարունակում է ռիսկեր՝ լուրջ ռիսկեր։

Այն, որ մեկ կետում է կենտրոնացվում  և եթե այդտեղ որևէ երկակի նշանակության մշակում արվի և հանկարծ այն ըկնի պատժամիջոցների տակ, ապա անմիջապես տարածվելու է ամբողջ ոլորտի վրա։
Ճիշտ հակառակը՝ նման ծայրագույն աշխարհաքաղաքական վիճակում գտնվող երկրի պարագայում, ինչպիսին մենք ենք, նման վտանգների, մարտահրավերների պարագայում պետք է քաղաքականությունը ճիշտ հակառակը լիներ՝ ապակենտրոնացումը։ Չէ որ մենք գիտենք, որ կենտրոնացում-ապակենտրոնացումը դիալեկտիկա է, կախված ունեցած խնդիրներից և մարտահրավերներից՝ մի դեպքում սա է անհրաժեշտ, մեկ այլ դեպքում՝ նա։

Մենք շատ լավ հասկանում ենք, որ աշխարհի բոլոր բանակները կենտրոնացված են, ունեն ուղղաձիգ կառավարման համակարգ։ Բայց մյուս կողմից մենք հրաշալի գեիտենք և ներկայում ընթացող ողբերգությունն առօրյա ռեժիմով ուղղակի ցույց է տալիս, որ առանձին օպերացիաների իրականացման համար խիստ ձեռնտում է ապակենտրոնացումը։ Խարկովյան օպերացիան իրականացվեց փոքր ապակենտրոնացված խմբերի ձևով։

Ցավալի օրինակ բերեմ։ Եթե ինչ-որ խումբ է գնում և ԱԹՍ-ից հարվածելու վտանգի տակ, ապա պետք է ապակենտորնանալ, փախչել ատրբեր ուղղություններով։
Անգամ պատկերավոր կարելի փաստել, որ ակադեմիական քաղաքի նման կենտրոնացումը  վտանգավոր է հետագայում այն լեգիտիմ թիրախ հայտարարվելու համար՝ նույնիսկ մտացածին պատրվակով։ Այն վտանգում է ողջ համակարգը, ես այնտեղ տեսնում եմ մեծ ռիսկ։

Մենք գտնվում ենք բարդ աշխարհաքաղաքական ուժերի բախման կետում և պարտավոր ենք ունենալ հարաբերություններ  այնպիսի երկրի ետ, ինչպիսիսն է Իրանը, որը հակամարտության մեջ է Միացյալ նահանգների հետ։ Եթե դու ունես մի կառույց, որը իրանի հետ պետք է հարաբերություններ ունենա, ապա այն անմիջապես ընկնելու է պատժամիջոցների տակ։ Ճիշտ հակառակը պետք է ունենալ երկու տարբեր կառույցներ, որոնցից մեկը կհամագործակցի արևելյան մեր դաշնակիցների հետ, մյուսը՝ արևմտյան։ կարելի է բերել շատ փաստարկներ և ռիսկեր կապված նման կենտրոնացման հետ։

Ընդհանրապես խնդրահարույց է միավորման հնարավոր տարբերակը։ Եթե ինստիտուտներն են միանում ԲՈւՀ-երին, ապա բոլորիս քաջ հայտնի 2019 թվականին Հայաստանում ԵՄ կատարած հետազոտությունը փաստում է, և ուղիղ տեքստով գրված է, որ մեր գիտական համակարգը, չնայած տկարացմանը, դեռևս պահպանում է մրցունակության որոշակի մակարդակ և այդ մակարդակն շատ ավելի բարձր է քան բուհականը։ Բուհականն էապես զիջում է ակադեմիականին։

Բուհականը ունի նաև այլ խնդիրենր, ծանրաքարշությունը, տարբեր գնումների տեսակները և, ինձ թույլ տամ ասել, նաև կոռուպցիայի մակարդակ։ Բոլորիս հայտնի է, որ ԲՈւՀ-երը շատ ավելի քաղաքականացված երևույթ են, մենք այն տեսնում ենք։ Բոլ նոր իշխանությունները տարբեր ճնշումներով փոխում են ղեկավարությունը, ինչը հատոկ չէ ակադեմիական համակարգին՝ շնորհիվ «Ակադեմիայի մասին» օրենքի,  որ այն ՀՀ-ի կողմից հիմնված ինքնակառավարվող կառույց է, ունի ինքնավարության աստիճան և 30 տարիների ընթացքում նման արատավոր երևույթները էապես քիչ են արտահայտված ակադեմիական համակարգում։ Եթե մենք միավորում ենք ուժեղին թույլի հետ՝ թույլի ղեկավարությամբ, ապա շատ մեծ է հավանականությունը, որ ոլորտի արատավոր կողմերը կպրոյեկտվեն և կանդրադառնան այս ինստիտուտների վրա։  Կան տարբեր առաջարկներ, որոնք այլընտրանքային են այն մոտեցումների, որոնք այսօր հայտարարաված են։

Ես պետք է այս առիթով խիստ քննադատական ևս մի միտք ասեմ, ցավով եմ ասում, որովհետև վերջերս հնչեց այն միտքը, թե Ակադեմիայի տեսակետը հակասում է պետության տեսակետին։ Սա զարմանալի է, որովհետև Ակադեմիան ինքը պետությն մաս է, պետական կառույց է։ Այլ բան է, որ ասվի, թե քննարկման փուլում ենք գտնվում և կան տարբեր կարծիքներ, երբ որ մի ընդհանուր որոշում կկայացվի, որը կամրագրվի որպես ընդհանուր մոտեցում, այդ դեպքում դրա չկատարումը կարող է դիտվել հակասող։ Այն հասկանալի կլինի. Իսկ հիմա քննարկման փուլում գտնվող նախագծի վերաբերյալ նման արտահայտություններն անթույլատրելի են»,-ասաց Արթուր Իշխանյանը։

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ կից տեսանյութում։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Հարակից հրապարակումներ`

Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

16:17
Օդի ջերմաստիճանը 21-22-ի գիշերային ժամերին աստիճանաբար կնվազի 5-7 աստիճանով
Երևանում 20-ի ցերեկը, 21-25-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ: Մարզերում հունվարի 20-ի ցերեկը, 21-25-ին սպասվում է առանց տեղումների...
Աղբյուր` Panorama.am
16:14
Ազատ գյուղի կացարանում հրդեհի գործի խորհրդավորությունն այն է, որ չկա մի անձ, որի տված ցուցմունքների մեջ հակասություններ չլինեն. Նորիկյան
Ազատ գյուղի կացարանում  հրդեհի գործի խորհրդավորությունն այն է, որ չկա մի անձ, որի տված ցուցմունքների մեջ հակասություններ չլինեն։ Այսօր...
Աղբյուր` Panorama.am
16:06
Դու մի ասա՝ էդ ...պուտանկեքը, հեսա պարզում եմ՝ ովքեր են. Խամոյանն ընթերցեց Ալեքսանդր Սիրունյանի գրառումը
«Ես ներողություն եմ խնդրում,մենք Ալեքսանդր Սիրունյանի՞ն ենք լսում, դուք Ալեքսանդր Սիրունյա՞նն եք»,-ԱԺ-ում Սիրունյանին դիմեց...
Աղբյուր` Panorama.am
16:00
Ինչպիսի՞ կլիմայական շեղումներ են դիտվել Հայաստանում 2024 թվականի ընթացքում
2024 թվականին տարեկան միջին ջերմաստիճանը Հայաստանում կազմել է 7․2 °C, որը նորմայից բարձր էր 1․7°C-ով։ Այն յոթերորդ տաք տարին էր, սկսած...
Աղբյուր` Panorama.am
15:45
Սույն անձը սոցցանցերում հայտնի է իր ամենավերջին փողոցային ձևակերպումներով, սա ՔՊ-ի լավագույն թեկնածուն է. Խամոյանը՝ Սիրունյանի մասին
Ազգային ժողովում քննարկվում է «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության կողմից Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամի պաշտոնում առաջադրված...
Աղբյուր` Panorama.am
15:39
Մհեր Սահակյանի մանդատը տրամադրվել է Արմինե Խերանյանին
ԿԸՀ որոշմամբ ԿԸՀ-ն ԱԺ պատգամավորի մանդատ է տրամադրել։ Հանձնաժողովի մամուլի ծառայությունից հայտնել են, որ ԿԸՀ-ն հունվարի 14-ին ստացել է...
Աղբյուր` Panorama.am
15:33
Մարտի 30-ին Փարաքար համայնքում արտահերթ ընտրություններ կանցկացվեն
Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը հունվարի 20-ի արտահերթ նիստում 2025 թվականի մարտի 30-ը նշանակել է որպես Արմավիրի մարզի Փարաքար համայնքի...
Աղբյուր` Panorama.am
15:22
Արմինե Օհանյան. Ընտանիքը սկսել է նմանվել «Չախ չախ թագավորին»
«Հրապարակ»-ի խմբագիր Արմինե Օհանյանը գրում է. «Ինչքան մարդը կիրթ է ու դաստիարակված, այնքան համեստ է ու զուսպ։ Կիրթ մարդն,...
Աղբյուր` Panorama.am
15:15
37 ոստիկան ազատվել է աշխատանքից
2024 թվականի ընթացքում ՆԳ նախարարի և ոստիկանության պետ-ներքին գործերի նախարարի տեղակալի հրամաններով ոստիկանության 43 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել...
Աղբյուր` Panorama.am
15:12
Վաղը, նույնիսկ այս գիշեր այդ մարդը կարող է անհասկանալի վախի ազդեցության տակ ձեզ էլ մի SMS ուղարկի. Արմենուհի Կյուրեղյանը՝ ՔՊ-ականներին
«Նախկին պաշտոնակատարին ընտրեցիք նույն դրական ներկայացմամբ, որի գործունեության  վերաբերյալ ոչ մի թթու խոսք ոչ մի անգամ չեք հնչեցրել,...
Աղբյուր` Panorama.am
15:08
Ամենաբարձր մակարդակում լարվածություն չկա. Լևոն Քոչարյանը՝ երկրորդ և երրորդ նախագահների աջակիցների միջև լարվածության մասին
«Ճիշտ չեմ համարում ներընդդիմադիր դաշտում բարձրացնել ինչ-որ թեմաներ, որոնք մեծ հաշվով այսօր բան չեն տալու ոչ մեկին»,- ԱԺ-ում...
Աղբյուր` Panorama.am
14:55
Լևոն Քոչարյան. Արցախի կորուստը, ռազմաքաղաքական ղեկավարության գերությունը նաև հարվածում է ՌԴ հեղինակությանը
«Մեր միակ գործիքը որպես պետություն, իշխանությունները և բոլորս բոլոր հնարավոր տեղերում պետք է բարձրաձայենք այն խայտառակության մասին, որը...
Աղբյուր` Panorama.am
14:54
ՔԿ. Ապօրինի ծառահատման արդյունքում պետությանը պատճառվել է առանձնապես խոշոր չափերի՝ 17 մլն դրամի գույքային վնաս
Քննչական կոմիտեի Տավուշի մարզային քննչական վարչությունում քննվող քրեական վարույթով առերևույթ փաստական տվյալներ են ձեռք բերվել, որ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:24
Անցած տարի մահացած ձեռնարկատեր Գուսովի ընտանիքը «Ջերմուկ-Գրուպ»-ից պահանջում է 1. 5 մրդ ռուբլի փոխհատուցում
Անցած տարի փետրվարի 13-ին «Ջերմուկ» հանքային ջուր խմելուց հետո մահացած ձեռնարկատեր, բարեգործ Օլեգ Գուսովի ընտանիքը հայաստանյան...
Աղբյուր` Panorama.am
14:01
Շատ կուզենայի, որ ԼՂ մեր գործընկերները լսեին մեզ ու գնային Սոֆիա բանակցելու, ոչ թե լսեին Հայաստանի ընդդիմադիրներին. ՔՊ-ական
«Մեր խմբակցությունից եղել է արձագանք Բաքվի դատավարությանը Ռուստամ Բաքոյանի կողմից»,-  լրագրողների հետ ճեպազրույցում ասաց...
Աղբյուր` Panorama.am
13:47
Ստեղծվում է բողոքներ ներկայացնելու միասնական հարթակ. ի՞նչ կշահի սպառողը
Սպառողների իրավունքների պաշտպանության ոլորտում նախատեսվում են արմատական փոփոխություններ։ Մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովը կդառնա նաև...
Աղբյուր` Panorama.am
13:19
Վրաստանի վարչապետը պատրաստակամություն է հայտնել վերականգնել հարաբերությունները ԱՄՆ-ի հետ
Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Կոբախիձեն հայտնել է երկրի պատրաստակամությունը ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփի երդմնակալությունից հետո վերականգնելու...
Աղբյուր` Panorama.am
13:01
Կիրանցի կամուրջը հայտնվել է Ադրբեջանի տարածքում. Ղալումյան
«Դա մեր հայրենիքը չէ, եթե ձեր հայրենիքին է, գնացեք, պահեք»
Աղբյուր` Panorama.am
12:56
Անձը կարող է միջազգային ստանդարտներին համապատասխան արտահայտել մտքերը, որոնք կարող են հաճելի չլինել. Վլադիմիր Վարդանյանը՝ Սիրունյանի հայհոյանքների մասին
«Դուք գիտեք, որ ես խոսքի ազատության կողմնակից եմ և եթե որևիցե մեկի մոտ հարցեր է առաջացել, թե ինչու այս կամ այն անձի հայտարարությունները...
Աղբյուր` Panorama.am
12:32
Այլևս ապացուցված փաստ է, որ Հայաստանում գործում է թուրքական գրաքննություն. Վարուժան Գեղամյան
«19-րդ դարում, օրինակ, օսմանյան սուլթան Աբդուլ Համիդ 2-րդի հրամանով արգելված էր «Հայաստան» բառի արտասանումը։Սուլթանը հոգին փառավորվում է այս ամենի նորօրյա դրսևորումները տեսնելով»
Աղբյուր` Panorama.am
12:30
Թուրքական ԶԼՄ-ները նոր մանրամասներ են հայտնում երեկ Թուրքիային հանձնած հանցագործների մասին
Թուրքական ԶԼՄ-ները շարունակում են նոր մանրամասներ հայտնել երեկ Թուրքիայի իրավապահ մարմիններին արտահանձնած հանցավոր խմբավորման անդամների մասին։...
Աղբյուր` Panorama.am
12:25
Ուզում եմ ասել, թե ինչ է նշանակում «Առողջապահություն». Առողջապահության հանձնաժողովի նախագահի թեկնածու Արսեն Թորոսյան
«Սկզբում որոշել էի ելույթ գրել, որ կարդամ 20 րոպեի ընթացքում, հետո մտածեցի, որ ձանձրալի կլինի դասախոսության ոգով ելույթը, և որոշեցի մի...
Աղբյուր` Panorama.am
12:22
Ալեքսանդր Սիրունյանը չպատասխանեց՝ զղջո՞ւմ է ֆեյսբուքում հնչեցրած իր hայhnյանքների համար
«Այս պահին մեկնաբանություններ չունեմ, թողեք անցնեմ: Ավարտենք, հետո զրուցենք»,- ԱԺ-ում լրագրողներին ասաց ԲԴԽ անդամի թեկնածու...
Աղբյուր` Panorama.am
12:09
Հոկտեմբերից անհայտ կորած կնոջ դին հայտնաբերվել է ջրատարում
Դեռևս 2024 թ. հոկտեմբերի 26-ին հաղորդվել էր 73-ամյա Գրետա Զաքարյանի՝ գերեզմանատուն գնալու և անհայտ կորելու մասին։ ՆԳՆ ոստիկանությունից...
Աղբյուր` Panorama.am
12:05
Bitcoin-ի արժեքը գերազանցել է պատմական առավելագույն մակարդակը
Bitcoin-ի գինը թարմացրել է իր պատմական ռեկորդը։ «Գազետա ռու»-ն գրում է, որ CoinMarketCap-ի տվյալների համաձայն՝ հասնելով $109,1 հազար...
Աղբյուր` Panorama.am
11:47
Դուք մնացել եք հայդուկ. ՔՊ-ականը՝ ընդդիմությանը
«Դրակուլան ձեր համեմատ խարիզմատիկ կերպար էր»
Աղբյուր` Panorama.am
11:40
Ջրային պարեկներն 241 կգ սիգ են հայտնաբերել
Ծովագյուղ-Ճամբարակ ճանապարհի 14-րդ կմ-ին հունվարի 15-ին, ժամը 23.20-ին, Գեղարքունիքի մարզի ջրային պարեկները ստուգման նպատակով կանգնեցրել են...
Աղբյուր` Panorama.am
11:27
Հայաստանցի դպրոցականները Ժաուտիկովյան օլիմպիադայից վերադարձել են 2 ոսկե, 7 արծաթե և 8 բրոնզե մեդալներով
Հունվարի 13-17-ը Ղազախստանի Աստանա քաղաքում կայացել է Ժաուտիկովյան միջազգային 21-րդ օլիմպիադան, որին մասնակցել է 15 երկրի 90 թիմ (շուրջ 700...
Աղբյուր` Panorama.am
11:12
Երբ հանձնեցիք Քելբաջարն ու Լաչինը, Ալիևը հայտարարեց՝ նախորդ բանակցային տրամաբանության մեջ դրանք հավերժ մնալու էին հայկական. Հայկ Մամիջանյան
«Ձեզ մոտ ամեն ինչ ստացվում է, բայց բացի ձեզանից որևէ մեկի վրա բարդել Արցախի հանձնումը, անհնար է ստացվի։ Փողոցում հարցնենք՝ ով է հանձնել...
Աղբյուր` Panorama.am
11:03
Դուք առաջադրում եք մի մարդու, որը հասարակական ներազգային ատելության ահավոր մի օրինակ է. Գեղամ Մանուկյանը՝ Սիրունյանի մասին
«Մինչև հարցի քվեարկությունն ես առնվազը ՔՊ խմբակցության պատգամավորներին կոչ կանեմ ծանոթանալ բարեվարքության այն եզրակացությանը, որը տվել է...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

ԱԺ նիստը մեկնարկեց մեկ րոպե լռությամբ՝ ի հիշատակ պատգամավոր Մհեր Սահակյանի
10:40 20/01/2025

ԱԺ նիստը մեկնարկեց մեկ րոպե լռությամբ՝ ի հիշատակ պատգամավոր Մհեր Սահակյանի

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}