Տնտեսություն 11:57 26/04/2024 Հայաստան

2 մլրդ դոլարի պարտքի սպասարկման և տոկոսի մարման պարտավորություն 2025 թվականին

Փետրվարի 29-ի դրությամբ ՀՀ պետական պարտքը կազմել է 11.94 մլրդ ԱՄՆ դոլար, որից արտաքին պարտքը եղել 6.44 մլրդ ԱՄՆ դոլար, իսկ ներքին պարտքն` 5.5 մլրդ ԱՄՆ դոլար։ 2023թ.-ի փետրվարի վերջի 10.75 մլրդ դոլար ցուցանիշի համեմատ պետական պարտքն այս տարի աճել է 1.19 մլրդ դոլարով։ Ըստ  կանխատեսումների՝ մինչև 2024 թվականի վերջը այն կհատի 12 մլրդ դոլարի շեմը։ Ի՞նչ արդյունավետությամբ են օգտագործվում ներգրավված պարտքերը, պարտքի սպասարկման ռիսկերն արդյո՞ք մեծ են։

Վերոնշյալ խնդիրների վերաբերյալ  Panorama.am-ը  հարցեր ուղղեց ՀՊՏՀ Վիճակագրության ամբիոնի վարիչ Արմեն Քթոյանին։


Ա. Քթոյան-Ներգրավված պետական պարտքերի օգտագործման արդյունավետության խնդիրը միշտ էլ առկա է եղել։ Այստեղ երկու հատված կա։ Առաջին՝ երբ պարտքերը ներգարվվում են կոնկրետ ծրագրերով՝ միջազգային կազմակերպություններից, այլ կառույցներից։ Այդ ծրագրի շրջանակներում իրականացվող  գործընթացները կատարվում են, ամեն մի ծրագիր ունի իր ներքին հիմնավորումները և ծրագրի շրջանակներում արդյունավետության գնահատականները։ Ենթադրաբար՝ այդ թիրախներն իրագործվում են։ Իսկ ընդհանուր տնտեսության, սոցիալական ոլորտի վրա ազդեցության տեսանկյունից թե որքան արդյունավետ է իրագործվում՝ պարզելը գլոբալ բարդ խնդիր է։ Եթե ենթակառուցվածքային ծրագիր է իրականացվում, ապա ինչպես կարելի է չափել այդ ծրագրի արդյունավետությունը։ Ընդունենք, որ ճանապարհը կառուցվեց, բայց դրանից արդյոք օգտվեցին այն քանակությամբ, որ դրա համար կատարված ներդրումը համարվի արդյունավետ։

Ներգրավված պարտքերի արդյունավետությունն ինքն անլուծելի խնդիր է, և այն, ինչ ծրագրի մեջ դրված է՝ այո ծրագրի թիրախներն կարող են իրագործվել, բայց թե այն ընդհանուր առմամբ նպաստում է խնդրի լուծմանը, կամ այն թիրախների իրագործմանը, որոնք ի սկզբանե նախաձեռենվել էր՝ ոչ։ Այն բարդ հարց է և միշտ էլ այդ խնդիրը դրված է, առավել ևս, որ գնահատման մեթոդաբանությունը բավականին բարդ է, միանշանակ չէ։

Panorama.am-Նման ծավալի արտաքին պարտք ներգրավելն ի՞նչ ռիսկեր է պարունակում։

Ա. Քթոյան-Անդրադառնալով պարտքի ռիսկերին, ասեմ, որ, ըստ էության, ցուցանիշները եթե համեմատում ենք, ապա տարեցտարի որոշակի փոփոխություններ արձանագրում են, բայց մնում են այն շեմային տիրույթում, որոնք կառավարությունը դիտարկում է, որպես կառավարելի թիրախներ, միջակայքեր։

Պետական պարտքի միջին կշռված տոկոսադրույքի որոշակի աճ ունենք, ներկայում 7.2 %- է։ Մարման միջին ժամկետն էլ 7.2 տարի է և նվազագույն ուղենիշային շեմը 7 տարի է, վատագույնից մի քիչ բարձր է։ Առաջիկա երեք տարիներին մարման ենթակա է պարտքի մոտավորեպես 29 %-ը, առավելագույն ընդունելի մակարդկան է 1/3-րդը՝ 35 %։

Կան նաև այլ ցուցանիշներ, որոնք նկարագրում են պարտքի կառավարելիությունը, այդ ցուցանիշների մասով ունենք 1-2 տասնորդական տոկոս որոշակի վատացում, բայց էլի կառավարելիի շեմերի ուղեցույցների տիրույթում է գտնվում պարտքը։  Եթե պարտքի մարման միջին ժամկետը 7.4 տարի էր, ապա այն կրճատվել է և դարձել է 7.2 տարի, ինչը բացասական ցուցանիշ է։ Պարտքի միջին կշռված տոկոսադրույքն է ավելացել, եթե նախորդ տարի 7%-էր, ապա հիմա 7.2 % է դարձել։ Այսինքը, մենք ավելի թանկ ենք պարտք ներգրավում, բայց եթե հաշվի առնենք, որ հիմնականը ներքին պարտքն է, ապա այն ինչ-որ առումով բացատրելի է։

Panorama.am-Ո՞ր տարիներն են պետական պարտքի սպասարկման առումով պիկայինները։

Ա. Քթոյան- Պարտքի սպասարկման գումարային առումով պիկայինը 2025 թվականն է, երբ մոտ 2 մլրդ դոլարի պարտքի տոկոսի մարում և սպասարկում ունենք, որից մոտ 1.3 մլրդի պարտքի մարում կա և 700 մլն՝ տոկոսի սպասարկում։

Նաև 2031 թվականին ունենք բավականին բարձր պարտքի վճար, որը գերազանցում է 1.5 մլրդ դոլարը, մնացած տարիները հիմնականում 1.5 մլրդ դոլարի տիրույթում են։ Չէի ասի, որ այն քիչ է։ Մենք պետք է հասկանանք, որ մենք այսօր և վերջին տարիներին լրջագույն անվտանգային, սոցիալական մարտահրավերներ ենք ունեցել և ներքին ռեսուրսներն ակնհայտորեն բավարար չեն այդ ամենը հաղթահարելու համար։ Հիմնական պարտքը ներգրավվեց համավարակի, պատերազմի տարիներին և միևնույն ժամանակ ՀՆԱ-ի վատթարացում ունեցանք, որի հետևանքով արձանագրվեց ՀՆԱ-պարտք հարաբերակցության վատթարացում։

Այստեղ գլխավորն խնդիրեն այն է, թե արդյոք պետությունը կարողանում է եկամուտներ գեներացնել պարտքը սպասարկելու, պարտքային պարտավորությունները կատարելու համար և արդյոք կայուն են ֆինանսները և արդյոք ներքին ու արտաքին ներդրողները պատրաստ են կառավարությանը պարտք տալ։ Այդ ռիսկերի համար հաշվի են առնվում արտահանման ծավալները, հարկային եկամուտների գեներացումը, տնտեսական աճը, եթե բոլորը պահպանվեն ապա առաջիկա տարիներին պարտքի կառավարման ցուցանիշները էական բարելավում կունենան։

Panorama.am-Դուք ասացիք եկամուտների գեներցման մասին, բայց արտաքին ուղղակի ներդրումներ Հայաստան չեն գալիս, տրասֆերտներ են գալիս, բայց իրական տնտեսությունում չեն գեներացվում և արտահոսում են։

Ա Քթոյան-Եթե ուղղակի ներդրումերի մասին ենք խոսում, ապա մեծ ծավալի ներդրում չի գալիս Հայաստան։ Չի գալիս այնքան, ինչքան մեր կարիքներն են։ Գալիս է այն ճյուղերում, որտեղ հնարավոր է շահույթ ձևավորել, օրինակ՝ հանքագործություն, էներգետիկա, շինարարություն, անշարժ գույքի ոլորտ։ Դրանք կոնկրետ ներդրողներ են,  գալիս այստեղ ներդրում են անում շահույթ ստանալու համար։ Եթե որպես ներհոսք տրասֆերտներն ենք դիտարկում, ապա այն գալիս է և Հայաստանում ձևավորում է գնողունակ պահանջարկ և տնտեսականն աճի մի կտոր նաև դրա հաշվին է լինում, օրինակ՝ ծառայությունների ոլորտի աճը, նաև շինարարության ոլորտում։ Այսինքը, ֆինանսական հոսքերն այդ աճի մեջ որոշ մասնակցություն ունեն, իսկ պարտքի հետ կապելը տարամետ մեկնաբանություն կարող է ունենալ։ Իսկ այն, թե ինչո՞ւ մենք Հայաստանում ներդրումնային առումով ունենք խնդիրներ, դրանք Հայաստան չեն գալիս այնքան, որքան պետք է՝ այն առանձին շատ մեծ և խրոնիկական խնդիր է։   



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

14:02
Christie's աճուրդի վաճառքը 2024 թվականին նվազել է 16 տոկոսով
Christie's-ի գործադիր տնօրեն Գիյոմ Սերուտին ասել է, որ աճուրդային տան ընդհանուր վաճառքը 2024 թվականին կկազմի 4,2 միլիարդ դոլար՝ 16 տոկոսով...
Աղբյուր` Panorama.am
13:54
Սա լկտի սուտ է. Էդուարդ Շարմազանով
ՀՀԿ ԳՄանդամ Էդուարդ Շարմազանովը գրում է. «Արցախը հանձել է Նիկոլ Փաշինյանը և վերջ։ Նիկոլը հերթական անհեթեթությունն ու սուտն է ասել,...
Աղբյուր` Panorama.am
13:42
Քաղաքական մեկնաբան. Փաշինյանը շարունակում է տեղեկատվա-քարոզչական «ժանգլյորությունը»
«Վարչապետ Փաշինյանն իհարկե շարունակում է տեղեկատվա-քարոզչական «ժանգլյորությունը», որի հերթական դրսևորումը Լեռնային Ղարաբաղի...
Աղբյուր` Panorama.am
13:38
Անի Քոչար. Այս տարի կյանքս լրիվ կինո էր, ես էլ լրիվ կինոյի աղջիկը
«Այս տարին ինձ համար շատ կորուստների տարի եղավ, թե՛ մարդկային, թե՛ նյութական և թե՛ առողջական: Բայց ի վերջո շատ բան ինձ հաջողվեց փրկել,...
Աղբյուր` Panorama.am
13:26
Անուշ Պողոսյան. Ստելը նորաձև է
Առողջության իրավունք ՀԿ-ի նախագահ Անուշ Պողոսյանը գրում է. «2024 թվականի դեկտեմբերի 13-ին Ազգային ժողովում, երբ քննարկվում էր...
Աղբյուր` Panorama.am
13:23
Արտառոց դեպք՝ Երևանում․ դուստրը նկատել է, որ իր հայրիկի գերեզմանի հողաթումբը չկա
 Երևանի բնակիչ Գոհար Սարգսյանն ահազանգել է՝ իր հայրիկի գերեզմանի տարածքի մի մասում կատարված ապօրինի շինարարություն է իրականացվում։...
Աղբյուր` Panorama.am
13:21
Բելառուսի նախագահական ընտրություններում Լուկաշենկոն 7-րդ անգամ գրանցվեց որպես թեկնածու
Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն գրանցվել է որպես պետության ղեկավարի թեկնածու հաջորդ ընտրություններում, որոնք կկայանան 2025 թվականի...
Աղբյուր` Panorama.am
13:12
Բնապահպաններ. Սև ծովի ափին սատկած դելֆինների կոկորդում արյուն և փրփուր է հայտնաբերվել
Սև ծովի ափին դելֆինների զանգվածային անկում է գրանցվել լցանավերի վթարի պատճառով նավթի արտահոսքից հետո: Երկու դելֆինների դիակները զննելուց հետո...
Աղբյուր` Panorama.am
13:00
«Տրանսգենդերային խելագարությանը» ԱՄՆ-ում վերջ կդրվի. Թրամփ
ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է, որ 2025 թվականի հունվարին՝ պետության ղեկավարի պաշտոնը ստանձնելու օրը, վերջ կտա...
Աղբյուր` Panorama.am
12:26
Ռադիոնովա. Այս պահին Պետրոսյանը Ռուսաստանի ամենաուժեղ գեղասահորդուհին է
Անցած շաբաթ կայացել է Ռուսաստանի գեղասահքի առաջնությունը։ Այն անցկացվել է Օմսկում։ Կանանց մենասահքի մրցումներում հաղթող է ճանաչվել Ադելիա...
Աղբյուր` Panorama.am
12:23
Գնդեվազի Սբ Աստվածածին եկեղեցին վերականգնվում է
Ավարտվել են Վայոց ձորի մարզի Գնդեվազի Սբ Աստվածածին եկեղեցու որմնանկարի ամրակայման և վերականգնման աշխատանքները: ԿԳՄՍՆ հասարակայնության հետ...
Աղբյուր` Panorama.am
12:15
Երևանում օդում փոշու քանակությունը նոյեմբերին սահմանային թուլատրելին գերազանցել են 1.8 անգամ, իսկ դեկտեմբերին՝ 3.4 անգամ։ Սիրարփի Հայկազյան
«Համաձայն օդի որակի ինդեքսի, օդի որակի արժեքները բաժանվում են 6  խմբի՝ լավ, չափավոր, անառողջ զգալի խմբերի համար,անառողջ, շատ անառողջ,...
Աղբյուր` Panorama.am
11:56
ԱՄՆ-ում Սուրբ Ծննդյան շոուի ժամանակ դրոնները բախվել են և ընկել մարդկանց վրա
ԱՄՆ-ում Սուրբ Ծննդյան շոուի ժամանակ երկնքում բախվել են մի քանի դրոններ և ընկել մարդկանց բազմության մեջ։ Կան տուժածներ։  Այս մասին հայտնել է...
Աղբյուր` Panorama.am
11:34
Պլանային ջրանջատում Արարատի մարզում դեկտեմբերի 24/25-ին
«Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը տեղեկացնում է իր հաճախորդներին և սպառողներին, որ պլանային աշխատանքներով պայմանավորված, ս.թ...
Աղբյուր` Panorama.am
11:29
Հանցավոր խումբը կեղծ լիազորագրերի օգտագործմամբ Երևանում կատարել է 18 անշարժ գույքի հափշտակություն
Քննչական կոմիտեի հատուկ կարևորության գործերով քննության գլխավոր վարչությունում քննվող քրեական վարույթով առերևույթ փաստական տվյալներ են ձեռք...
Աղբյուր` Panorama.am
11:26
Transport.yerevan.am միասնական տոմսային համակարգում քաղաքացին կարող է ընտրել տոմսային փաթեթը
«Հունվարի 1-ից անցնում ենք տրանսպորտի տոմսային համակարգի բացառապես անկանխիկ վճարումներին»,-Երևանի քաղաքապետարանի գործակարգավարական...
Աղբյուր` Panorama.am
11:24
Գերմանիայում ավելանում են միգրանտների դեմ տրամադրությունները
Գերմանական Մագդեբուրգ քաղաքի կենտրոնում ամանորյա տոնվաճառի փակ կրպակներն են՝ շրջափապատված ոստիկաններով։  Մինչ դատաբժշկական փորձագիտական...
Աղբյուր` Panorama.am
11:23
Հայ արտիստները «Մարդուկ-ջարդուկը» բալետը ներկայացնում են եվրոպացի հանդիսատեսին
Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի բեմում «Մարդուկ-ջարդուկը» բալետի ցուցադրությունից հետո...
Աղբյուր` Panorama.am
11:08
Մաhաgել է ակնաբուժության պրոֆեսոր Ալեքսանդր Մալայանը
Կյանքից հեռացել է ակնաբուժության պրոֆեսոր, Ս.Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի հիմնադիր Ալեքսանդր Մալայանը: Լուրը հայտնում են ԵՊԲՀ ռեկտոր...
Աղբյուր` Panorama.am
10:49
Ինձ Նոր տարվա «վատ նվեր արվեց». Ավինյանը՝ իր համար 7 մլն 650 հազ դրամի ավիատոմս գնելու մասին
«Վերջերս ԱՄՆ կատարած այցից հետո տեղեկացա, թե ինչ գնով են ձեռք բերվել ինձ համար նախատեսված տոմսերը։ Անկեղծ ասած, ես ինքս էլ մի փոքր ապշած...
Աղբյուր` Panorama.am
10:47
Որպես անհետ կորած որոնվող 54-ամյա տղամարդը ներկայացել է նախաքննական մարմին
Նոյեմբերի 29-ին հաղորդվել էր 1970 թ. ծնված Կարեն Զալյանի անհետ կորելու մասին: Ոստիկանությունից հայտնում են, որ քրեական ոստիկանության...
Աղբյուր` Panorama.am
10:35
Տասնյակ հազարավոր սերբեր բողոքում են նախագահ Ալեքսանդր Վուչիչի դեմ
Սերբիայի մայրաքաղաք Բելգրադում տասնյակ հազարավոր մարդիկ կիրակի կրկին ցույցի էին դուրս եկել։ Նրանք իրենց վրդովմունքն են հայտնում նոյեմբերի 1-ին...
Աղբյուր` Panorama.am
10:32
Վիտամին D-ի ավելցուկը ավելի վտանգավոր է, քան պակասը. Մանկաբույժ
Վիտամին D-ի հիմնական աղբյուրը ֆոտոբիոսինթեզն է մաշկում` արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությամբ: Առանց արևի ուլտրամանուշակայուն...
Աղբյուր` Panorama.am
10:03
Դեկտեմբերի 23-ին փոխանակման կետերում դոլարի, ռուբլու և եվրոյի փոխարժեքներն աճել են
ՀՀ բանկերում այսօր՝ դեկտեմբերի 23-ին ժամը 09:00-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում  է 391.77 դրամ՝ նախորդ օրվա վերջի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:36
Զուրաբիշվիլին 7 օր ժամանակ է տվել Վրաստանի կառավարությանն ու Իվանիշվիլիին
Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին Թբիլիսիում խորհրդարանի շենքի մոտ բողոքի ցույցի ժամանակ իշխանություններին և անձամբ իշխող «Վրացական...
Աղբյուր` Panorama.am
09:27
Անիի տարածաշրջանում մառախուղ է, տեսանելությունը՝ 20 մետր
Դեկտեմբերի 23-ին՝ ժամը 09.00-ի դրությամբ, Սպիտակի ոլորաններում տեղ-տեղ մերկասառույց է։ Անիի տարածաշրջանում մառախուղ է, տեսանելությունը՝ 20 մետր։...
Աղբյուր` Panorama.am
09:24
Մինչ ՀՀ իշխանությունն ինքնաարդարացումների և խոստումների շռայլման փուլում է, Ադրբեջանը մասշտաբային վերազինման է. Աբրահամյան
«Ադրբեջանի և Թուրքիայի պաշտպանական գերատեսչությունների ինտենսիվ փոխայցերը տարբեր շարժառիթներ ունեն, սակայն առաջին հերթին ադրբեջանական...
Աղբյուր` Panorama.am
09:19
Ճշմարտnւթյnւնը մեկն է՝ Արցախը հանձնել է Նիկnլը իր nւuապարկերի և Արցախի իր արբանյակների օգնությամբ. Մետաքսե Հակոբյան
«Նիկոլն ու իր ուսապարկերը 7 երգ գիտեն 7-ն էլ Արցախի Հանրապետության իրենց կողմից հանձնումը քոչվորներին արցախցիների վրա բարդելու մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
08:41
Այսօր տեղումներ չեն լինի
Երևան քաղաքում դեկտեմբեր 23-ին, 25-27-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ 24-ի գիշերը հնարավոր է թույլ ձյուն Հանրապետության տարածքում...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան
12:25 21/12/2024

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}