Ձեր վստահելի աղբյուրը

Panorama.am-ի զրուցակիը Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանն է։

Panorama.am-Պարոն Խաչիկյան, այս օրերին բոլորի հայացքն ուղղված է դեպի Տավուշ։ Այստեղ սահմանազատման գործընթացը  է տեղի ունենում, հայկական կողմը հայտարարում է, որ դա խաղաղություն է բերելու Հայաստանին։ Դուք ի՞նչ եք կարծում դրա հետևանքների մասին։
Արթուր Խաչիկյան-Սահմանազատման ու դրա հետևանքների հարցի մասին խոսելը բացարձակ անիմաստ է, եթե չունենք մի քանի հարցերի պատասխաններ. ո՞ր քարտեզի կամ սկզբունքի համաձայն է  կատարվում սահմանազատումը։ Երկրորդը, այդ երկու գյուղը հանձնելուց հետո պե՞տք է հանձնվի ևս չորս գյուղ՝ անկլաներ, հետո պետք է հանձնվի՞ Սյունիքում միջանցքներ, հետո ի՞նչ պետք է արվի։ Այդ պրոցեսն ի՞նչ պայմանավորվածության հիման վրա է իրականացվում, որտե՞ղ է գրված, թե մենք մինչև որտե՞ղ ենք զիջելու, որտե՞ղ է Ադրբեջանը կանգնելու։ Մենք դա գիտե՞նք, չգիտենք։ Խոսվում է Սյունիքում մի քանի միջանցք տրամադրելու մասին։ Մեր տարածքից ադրբեջանական զորքերը հետ չեն քաշվել։ Այսինքն, մենք զիջում ենք, նրանք չեն զիջում։ Հետևաբար սա սահմնազատում չէ, այս թիմը սուտ տերմիներ է օգտագործում, որպեսզի մեզ շփոթեցնի, սա սահմանազատում չէ, սա Հայաստանի տարածքի հանձնում է, մենք չգիտենք, թե ո՞րն է վերջին կետը։

Panorama.am-Այս օրերին սահմանազատման գործընթացն ակտիվորեն ողջունում են արևմտյան երկրները, եվրոպական կառույցների ղեկավարները։ Ռուսական կողմից լռություն է։  Ինչո՞վ եք բացատրում ռուսական կողմի արձագանքի բացակայությունը։
Արթուր Խաչիկյան-Արևմուտքը ողջունում է, քանի որ երկրորդ-երրորդ անգամ Հայաստանը կապիտուլյացիայի ենթարկվելով, Թուրքիայից ու Ադրբեջանից կախված կիսապետություն կամ ձախողված պետություն  դառնալով, այն լուծում է  իր խնդիրը, այն է՝ Հայաստանը ենթարկել թուրքերին, ապա ոչնչացնել, որպեսզի ռուսները Կովկասում այլևս ոտքի տեղ չունենան։ Դա հասկանալի է։

Ռուսաստանն ուզում է, որ մենք վերադառնանք 2020-ի նոյեմբերի 9-ի պայմանագրին, երբ Ղարաբաղի ապագայի համար հույս կար, ռուսական կողմի վերահկսողությամբ տրանսպորտային կապեր պետք է լինեին, հիմա դա էլ չի լինի։ Պարզ է, որ Ռուսաստանը կնախընտրեր իր ազդեցությունը պահպանել տարածաշրջանում։ Մենք տապալեցինք մեր արտաքին քաղաքականությունը, դրա համար եկանք այս հետևանքներին։ Ռուսաստանն ու Իրանն այն երկրներն էին, որոնք կարող էին մեզ սատարել Ադրբեջանի հետ մեր հարցերը լուծել։  Իսկ հիմա պարզ է, ոչ Իրանը, ոչ Ռուսաստանը չեն ողջունում այս գործընթաղը, քանի որ սա տանում է  դեպի Արևմուտքի պարտադրած միջանցքը, որն անցնելու է Հայաստանի տարածքով և Իրանին ու Ռուսաստանին դուրս է մղելու ռեգիոնից, ինչպես մի քանի անգամ ասել է ԱՄՆ-ն։

Panorama.am-Երեկ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարը հայտարարեց, որ իրենք նախընտրում են Հայաստանի հետ բանակցել ուղիղ։ Դա ի՞նչ ռիսկեր կարող է պարունակել Հայաստանի համար։
Արթուր Խաչիկյան-Ադրբեջանն ու Թուրքիան հիմա մեծ ուժ են։ Ունենալով ահռելի  առավելություն՝ նրանք նախընտրում են Հայաստանի հետ խոսել ուժի դիրքերից, այդ պատճառով չեն ցանականում, որ գործընթացին մասնակցի որևէ այլ պետութուն ու ձգտի անվտանգության երաշխիքներ տրամադրի Հայաստանին։ Այսինքն մենք մենակ մնացինք Թուրքիայի ու Ադրբեջանի դիմաց, ինչպես 1920 թվականին։ Այդ պայմաններում նրանք կամաց-կամաց զավթելու են մեր տարածքն ու ոչնչացնելու են Հայաստանը։

Panorama.am-Այս իրավիճակում դրա դեմն առնելու ռեալ գործիք կա՞։
Արթուր Խաչիկյան-Ունենալով ոչ կոմպետենտ և արտաքին ուժերի ազդեցության տակ գտնվող ղեկավարություն, մենք նման գործիք չենք կարող ունենալ։ Եթե դժբախտություն դժբախտության հետևից բերած մարդիկ մնում են իշխանության, ապա պետք է պատրաստվել այն մտքին, որ շուտով Հայաստան չի լինելու։

Panorama.am-Տավուշում սկիզբ առած պայքարը հնարավո՞ր է դառնա իշխանափոխության պատճառ։
Արթուր Խաչիկյան-Այդ հարցը տվեք այն մարդկանց, որոնք երեկ գնացել, ջազ էին լսում Կասկադում։ Սա շատ ամոթալի է։ Մեր հսարակությունը ցույց տվեց, որ պատահական չէ, որ մենք հազարավոր տարիներ չենք ունեցել պետություն։ Մի երկրում, երբ գյուղացի բնակիչները լացելով դուրս են գալիս երկրի ղեկավարի հետ հանդիպումից, քանի որ կորցնում են իրենց տները, նույն օրը Երևանում ջազ համերգին հազարավոր մարդիկ են գնում։ Եթե սա է մեր հասարակությունը, ուրեմն գանգատվել պետք չէ, ուրեմն մեզ համար կարևոր չէ հայրենիք ունենալը։