Ձեր վստահելի աղբյուրը

«2018-ից ի վեր, կարող եմ ասել, որ Հայաստանում ավելացել են դեպքերը, երբ բնապահպանական ռիկսերի մասին բարձրաձայնող մարդկանց նկատմամբ դատական հայցեր են ներկայացնում մեծ ընկերությունները»,-Panorama.am-ի հետ զրույցում ահազանգեց «Հայկական բնապահպանական ճակատ» նախաձեռնության անդամ, աշխարհագրագետ Լևոն Գալստյանը։

Նրա խոսքով, դատարան դիմում են հիմնականում հանքարդյունաբերական ոլորտում գործող ընկերությունները, որոնք ցանկանում են այդկերպ լռեցնել բնապահպաններին կամ մեղմացնել նրանց խոսքը։

«Նրանք ամեն ինչ փորձում են ներկայացնել զրպարտության, գործարար համբավի արատավորման շրջանակում։ Սա կիրառվում է ողջ աշխարհում, հանրային մասնակցությունը արգելափակող ռազմավարական դատական գործընթացներ են կոչվում, որոնք իրականացնում են մեծ կորպորացիաները»,-ասաց Գալստյանը՝ նշելով, որ վերջին վեց տարիներին Հայաստանում ավելի քան 25 բնապահպան ակիտվիստների, ԶԼՄ ներկայացուցիչների դեմ հայցեր են ներկայացվել դատարան։

Մի հայց էլ իր նկատմամբ կա՝ «Լիդիան Արմենիան» է ներկայացրել։ Վեց տարի դատաքննությունը շարունակվում է, շուտով դատարանը որոշում կկայացնի։

«Ամեն հայցից հետո, բնականաբար, մարդիկ ավելի քիչ են խոսում։ Բայց դրանից բնապահապանական խնդիրները չեն պակասում»,-նշեց Գալստյանը։

Հիշեցնենք՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն այսօր ահազանգել էր, որ բնապահպանական խնդիրներ լուսաբանող լրագրողների նկատմամբ բռնության, հետապնդումների դեպքերն ավելացել են ողջ աշխարհում, կազմակերպությունը կոչ էր արել ուժեղացնել նրանց պաշտպանությունը։ Ըստ զեկույցի, բնապահպանական խնդիրներ լուսաբող լրագրողների 70 տոկոսը ենթարկվում է բռնությունների, առավել հաճախ բռնության զոհ են դառնում բնապահպանական թեմաներով բողոքի ակցիաներ, հանքարդյունաբերության ոլորտի խնդիրներ լուսաբանող լրագրողները։

«Կանաչ Հայաստան» բնապահպանական, կրթական ՀԿ-ի նախագահ, լրագրող Թեհմինե Ենոքյանի նկատմամբ դատական հայց են ներկայացրել ոլորտի երկու խոշոր ընկերություններ՝ «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ» ՓԲԸ-ն, «Լիդիան» ընկերությունը՝ որպես փոխհատուցում պահանջելով խոշոր գումարներ։

«Վերջին մի քանի տարիներին նկատելի է, որ բնապահպանական թեմաներ լուսաբանող, այդ ոլորտում հասարակական գործունեության իրականացնող անձանց նկատմամբ կան յուրահատուկ ճնշման մեթոդներ, դրանք դատավարական գործընթացներն են, որոնք զրպարտության, գործարար համբավն արատավորելու հայցերի տեսքով ներկայացվում են դատարան, մեծ ֆինանսական ճնշումներ կիրառելու տարբերակն է գործածվում։ Այդ պրակտիկային դիմել են «Լիդիան Արմենիա» և Զանգեզուրի պղնձամբոլիդենային ընկերությունները։  Երկու ընկերություններում էլ կառավարությունն ունի իր բաժնեմասը, սակայն երբ պատասխանատվության հարց է առաջ գալիս, ու կառավարությանը հարց ենք ուղղում՝ հայցերի համար կրո՞ւմ են պատասխանատվություն, պատասխանում են՝ ոչ, իբրև ընկերությունն է դա անում, կամ էլ խուսափողական պատասխաններ են, ինչը  ցույց է տալիս, որ պետությունը շարունակում է նման ճնշումները»,-Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց Թեհմինե Ենոքյանը։

Նա հիշեցնում է՝ ինքը միակ մարդը չէ, որի դեմ ոլորտում գործող ընկերությունները հայցեր են ներկայացրել, կան լրագրողներ, ակտիվիստներ, համայնքի բնակիչներ, փաստաբաններ։

««Լիդիան»-ն ընդդեմ ինձ գործով ես արդեն հասել եմ Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարան՝ ընդդեմ Հայաստանի Հանրապետության։ Այն ընդունվել է վարույթ։ Շուտով կլինեն վճիռներ։ Այո, կրկնում եմ, կան ճնշումներ,  նաև տեղեկատվություն ստանալու, տարածելու առումով»,.-ասաց ՀԿ նախագահն ու որպես օրինակ նշեց՝ Ջերմուկի համայնքապետարանից հողերի վարձակալության, առք ու վաճառքի վերաբերյալ փաստաթղթերը ձեռք է բերել մեծ դժվարությամբ, Ինֆորմացիայի ազատության կենտրոնի աջակցությամբ։

Նա հիշեցնում է, որ «Լիդիան Արմենիան»-ն իրենց պահանջել էր 1 մլն 260 հզ դրամ փոխհատուցում, որը բավարարվել է Հայաստանի բոլոր դատական ատյանների կողմից, իսկ Զանգեզուրի Պղնձամոլիբդենային կոմբինատը պահանջել է 6 մլն դրամ փոխհատուցում։


Ենոքյանի խոսքով, միջազգային կառույցները ծանոթ են այս հայցերին, եղել են արձագանք զեկույցներ։

Բացի այդ, Թեհմինե Ենոքյանի խոսքով, տևական ժամանակ հանքարդյունաբերական ընկերություններից մեկը գաղտնի տվյալներ է հավաքել իր, ինչպես նաև հանքի շահագործման դեմ խոսող գործիչների մասին։

Նա համամիտ է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի այն գնահատականին, որ կին լրագրողներն ավելի հաճախ են ենթարկվում առցանց բռնության։

«Լրագրողական հետաքննությունը բացահայտեց, որ Հայաստանում գործող դեսպանատներ կան, որ հանքարդյունահանող ընկերությունների շահերից են ներկայանում ու տվյալներ հավաքում մեր մասին, համայնքի բնակիչների մասին։  Բայցի այդ, կին գործիչների նկատմամբ սոցիալական ցանցերում շատ հաճախ բարոյախրատական, վարկաբեկող արտահայտություններ են նետվում ֆեյքային խմբերի կողմից, որոնք ուղղորդվում են հանքարդյունահանող ընկերությունների շրջանակների անունից, ես չեմ կարող հստակ անուններ տալ, բայց հենց լինում է օրինակ տեղեկատվություն, որ այսքան մարդ միացել է հանուն Ամուլսարի պաշտպանության ստորագրահավաքին, սկսում է ֆեյքային հարձակում՝ «էս մարդիկ ստում են», «անբարոյական են», պիտակներ են կպցնում։ Ամենազազրելին այն է, որ Հայաստանի քաղաքացիների, որոնք տարիներ շարունակ պայքարել են, օգնել են, որ համայնքներն իրենց իրավունքները պաշտպանեն, լուսանկարների կողքին Ադրբեջանի դրոշներ էին կպցրել՝ համարելով մեզ ագենտներ, մի պաշտոնյա նույնիսկ ասել էր, որ մեզանով պետք է ԱԱԾ-ն զբաղվի»,-ասաց Ենոքյանը։