Ձեր վստահելի աղբյուրը

Իրանի նախագահ Իբրահիմ Ռաիսիի ուղաթիռի կործանման փաստն ադրբեջանական կողմն միանգամից օգտագործեց Հայաստանի դեմ քարոզչական պատերազմում։ Իրականում ո՞րն է Բաքվի գործոնն Իրանի նախագահի ուղղաթիռի կործանման մեջ։ Աղետը ինչպե՞ս կազդի Իրանի՝ արտաքին քաղաքականության վրա։ ՀՀ իշխանություններն օգտագործո՞ւմ են հայ-իրանական հարաբերությունների ներուժը։ 

Այս և ուղղաթիռի կործանման փաստի հետ կապված այլ հարցերի շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց քաղաքագետ Արա Պողոսյանի հետ։

Քաղաքագետի խոսքի հիմնական թեզերը՝ ստորև.

●Բավականին ճշմարտամիտ էին այն կարծիքները, որոնցում խոսվում է ավիաաղետին Ադրբեջանի հնարավոր մասնակցության մասին։ Ընդորում՝ ուղակի, թե անուղղակի՝ էական չէ, որովհետև հատկապես իրանական հետախուզական ծառայությունները, այդ թվում Հեղափոխության պահապանների կորպուսի ներկայացուցիչներ բազմիցս հրապարակել են, որ Արցախի օկուպացված տարածքներում Ադրբեջանը հարթակներ է տրամադրել իսրայելական հետախուզություններին։

●Հիշենք, որ Իրան-Ադրբեջան հարաբերությունների կոնֆլիկտայնությունն որոշակիորեն այս հանգամանքով է պայմանավորված, ինչը ցավոտ է ադրբեջանական իշխանությունների համար, հատկապես այն համատեքստում, երբ Իրանի այժմյան քաղաքականությունն բավականին արդյունավետ է իրականացվում։ Իրանի ազդեցությունը և հեղինակությունը տարածաշրջանում էականորեն մեծացրել է և Ադրբեջանի բռնապետն ուզի թե չուզի ստիպված է հաշվի նստել այս հանգամանքի հետ

●Ինչ վերբերում է ՏԱՍՍ լրատվական գործակալության կողմից հրապարակած հայտնի լուրին, որում ասվում էր, թե աղետի օրը նախատեսված էր եղել Ռաիսիի այցը Հայաստան և վերջին պահին չեղարկվել էր, ապա պետք է նկատի ունենանք, որ Ադրբեջանն այստեղ բավականին լուրջ ազդեցություն ունի, ընդ որում՝ տարբեր ասպեկտներում և տարբեր շերտերում։ Սա ուղիղ նշանակում է ոչ ադրբեջանական, այլ ռուսական տեղեկատվական հարթակի միջոցով տարածել առնվազն Հայաստանի անունը շոշափող տեղեկություն, որը նախ իրականության հետ չի համընկնում, բացի այդ իր խորքի մեջ բացասական առումով Հայաստանին վերաբերող առանձնակի էներգիա չունի։

●Իրանական հարթակներն անգամ չանդրադարձան, անտեսեցին այդ լուրը, որովհետև այն անիմաստ տեղեկատվություն էր՝ հատկապես այս ժամանակահատվածում։ Բայց պետք է արձանագրել, որ Ադրբեջանը շարունակում է Հայաստանի դեմ տեղեկատվական պատերազմը և որպես հավելյալ գործիք օգտագործում է ռուսական հարթակը և՝ հատկապես ռուսական հարթակը։ Ինչո՞ւ՝ որովհետև այն տարբեր երկրների հասարակությունների կողմից կարող է ընկալվել առնվազն ոչ այն համատեքստում, որում իրականում կա։ Այսինքը՝ ոչ թե Ադրբեջանի կողմից ուղղի տեղեկատվական գրոհ Հայաստանի նկատմամբ, այլ պարզապես ռուսական լրատվամիջոցի կողմից հրապարակում, և որևէ մեկին հետաքրքիր չէ, թե դրա ենթախորքերում ինչ կա և ինչու հատկապես այդ պահին պետք է հրապարակվեր այդպիսի տեղեկատվություն։

●Հայաստանի կողմից պրոակտիվ և նախաձեռնողական քաղաքականություն, համենայն դեպս, ես չեմ տեսնում։ Հայ-իրանական հարաբերություններում չափազանց բարձ պոտենցիալ կա, հատկապես եթե հաշվի առնենք ոչ միայն Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը, այլև Իրան-Հնդկաստան-Հայաստան եռանկյունու ձևավորումը և այս հարաբերույունների շուրջ ռազմավարական հարաբերությունների ստեղծումը, որը կարող է ընդգրկել շատ լայն ասպեկտ, այդ թվում նաև ռազմական։ ՀՀ ազգային անվտանգության շահերն առնվազը պահանջում են, որ այս հարցում մենք լինենք առավել հետևողական և առավել նախաձեռնողական։

●Ցավոք սրտի, մեր դիվանագիտական ապարատը բաղկացած չէ զուտ բյուրոկրատիայից, մենք չունենք նաև դոկտրինալ արտաքին քաղաքականություն, ինչը չափազանց խոցելի է դրաձնում մեր արտաքին գործերի նախարարությանը, այն առումով, որ ցանկացած նախարարաի, կամ քաղաքական որոշման փոփոխման դեպքում էականորեն փոխվում է նաև արտաքին գերատեսչության աշխատելաոճը, ուղղությունները։ Հետևաբար այն ուղիղ կախված է Հայաստանի իշխանություններից, նրանց վարած արտաքին քաղաքականության հետ։

●Դոկտրինալ արտաքին քաղաքականությունը հստակ տալիս է այն բանաձևերը, որոնցով ՀՀ-ն վարում է իր արտաքին դիվանագիտությունը, ինչը նշանակում է լինել կանխատեսելի, հարևանների, բարեկամների և շահակիցների համար, միևնում ժամանակ ունենալ թե՛ տարածաշրջանում, թե՛ աշխարհում ՀՀ-ի դիրքավորման, կենսական շահերի տեսիլքը։

●Խոսում ենք հայ-իրանական ռազմավարական շահերի մասին, բայց արդյո՞ք հանրահռչակված են Հայաստանի ռազմավարական շահերը, որո՞նք են այդ շահերը, որոնք պետք է հաշվի առնեն ՀՀ-ի պոտենցիալ դաշնակիցները կամ շահակիցները։ Ինչպես ցույց տվեց վերջին 6 տարիների մեր արտաքաին հարաբերությունների դինամիկան, մեր արտաքին բոլոր հանրահռչակված շահերը կարծես թե փոխվում են, կամ փոխակերպվում են, հետևաբար այս առումով էլ կանխատեսելի չենք մեր շահակիցների համար, ինչը մարտահրավեր է պետականության համար։ Չունենալ դոկտրինալ արտաքին քաղաքականություն, նշանակում է  ուղղակի սավառնել այդ արտաքին քաղաքականութան թոհուբոհի մեջ։ Սա ուղիղ կապ ունի ՀՀ օրվա իշխանությունների հետ։