Մանվել Սարգսյանը՝ Փաշինյանի ուղերձի մասին. Հայաստանը պահանջներ կամ մեղադրանքներ չունի՞ Ադրբեջանին
«Իսկ թե իրականում ում էր ուղղված վարչապետ Փաշինյանի ժողովրդին ուղղված վերջին ուղերձը, նրա բովանդակությունից դժվար չէ հասկանալ։ Փաշինյանը բոլորին ասաց, որ հայության հայրենիքը պետք է լինի ներկայիս Հայաստանի Հանրապետության տարածքը. Սա առաջին անգամը չէ, որ ասում է, բայց իր վերջին ելույթում հատուկ հավաստիացում կար, որ չի շեղվելու այս կուրսից։ Ի՞նչ արժե նման հավաստիացումը Հայաստանի ժողովրդի համար, որն արդեն իսկ բախվել է պետության մի մասը՝ Արցախը, Ադրբեջանին հանձնելու փաստին։ Կարծես թե նման հավաստիացումն իմաստ չունի. ո՞վ է խանգարում իշխանություններին այս տարածքում պետություն կառուցել։ Կառուցեք առանց ավելորդ հաշվետվությունների»,-անդրադառնալով Փաշինյանի ուղերձի մեսիջներին՝ նշում է քաղաքագետ Մանվել Սարգսյանը։
Նրա խոսքով, բայց այս կոչի էությունը փոխվում է, եթե դրանում նկատում ես հասարակությանը համոզելու համառ ցանկություն, որ հայերի համար հայրենիքն այն տարածքն է, որը ռուսներն ու թուրքերը հայերին հատկացրել են դեռևս 1921 թվականին՝ Կարսի պայմանագրի շրջանակներում։ Եվ որ կարիք չկա այլ Հայրենիք փնտրել, թեկուզ Արցախում, քանի որ այն տարածքը մեզ հատկացվել է ապրելու համար, բայց չի կարող հայրենիք համարվել։ Վերջին երեսուն տարիների ոչ մի դինամիկ իրողություն և ոչ մի հայերին պատկանող գաղափար, որևէ նշանակություն չունեն հայրենիքի որոշման հարցում. կարևոր է միայն Թուրքիայի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի կարծիքը։ Կարծում եմ՝ քչերը կվիճարկեն Փաշինյանի ուղերձի իմ այս գնահատականը։
«Հետո պարզ է դառնում, թե ինչու Փաշինյանը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանազատված սահմանի առաջին հատվածները բարձրացրեց պատմական նշանակության մակարդակի։ Ադրբեջանը չի ճանաչում Կարսի պայմանագրի սահմանները, քանի որ 1991 թվականին հայտարարել է իր պետությունը նախկին, այսպես կոչված, Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետության տարածքում։ Ադրբեջանը սահմաններ չի ճանաչում նաև Ալմա Աթայի 1991 թվականի հռչակագրի համաձայն։
Ըստ այդմ, Հայաստանի ռազմավարական խնդիրն է դառնում (ըստ Փաշինյանի) ստիպել Ադրբեջանին ճանաչել Կարսի պայմանագրի սահմանները։ Ռուսաստանին և Թուրքիային համոզում են նման քաղաքականություն վարելու իրենց պատրաստակամության մասին՝ խոստանալով դրա դիմաց «հավերժական հրաժարում» ցանկացած հայրենիքից, որը դուրս է գալիս ներկայիս Հայաստանի Հանրապետության սահմաններից։ Այդ թվում՝ կարծես վստահեցնում են, որ դրանում կհամոզեն ողջ հայ ժողովրդին։ Ըստ ամենայնի, նման հավաստիացման անհրաժեշտությունն առաջացել է երկրում բարձրացած բողոքի ալիքի հետ կապված։
Թվում է, թե այս ուղերծում այլ բան չկա: Ցավոք սրտի, Հայաստանի ողջ քաղաքականությունը ենթարկվում է այս տարածաշրջանային «եռյակի» թելադրանքին։ Բայց ո՞ւր մնաց վստահությունը, որ Հայաստանի իշխանությունների հավաստիացումները հետաքրքրում են աշխարհում որեւէ մեկին։ Իսկ ի՞նչը կարող է զսպել Ադրբեջանին իր էքսպանսիոնիստական ծրագրերից միայն Հայաստանի կողմից իր բոլոր պայմաններն ընդունելու միջոցով։ Ի՞նչ է Հայաստանը հակադրում Ադրբեջանի հրամայական պահանջներին։ Հայաստանը պահանջներ կամ մեղադրանքներ չունի՞ Ադրբեջանին։
Նման արտաքին քաղաքական «հրաշքի» հույս ունեցողները երբեմն պետք է իրենց այս հարցերն ուղղեն։ Ի վերջո, մենք ապրում ենք գոյություն ունեցող աշխարհակարգի արժեզրկման դարաշրջանում։ Այլևս չկա Սառը պատերազմի ժամանակաշրջանի երկաթյա օրենք»,-նշում է նա։