Ձեր վստահելի աղբյուրը

Գործող իշխանությունների վարած քաղաքականության հետևանքով էականորեն խարխլվել է Հայաստանի անվտանգային համակարգը։ Այն վերաբերում է կենսագործունեության գրեթե բոլոր ոլորտներին։ Գործող իշխանությունների օրոք բարդացան հարաբերությունները նաև Ռուսաստանի հետ, որտեղից Հայաստանը ներկրում է պետությանն անհրաժեշտ էներգակիրները։ Ինչ վիճակում կհայտնվի Հայաստանի էներգետիկ ոլորտը, եթե այս իշխանությունները մնան գործադիրի կառավարման ղեկին։ Հարցը «Panorama-հարցազրույցի» տաղավարում պարզաբանեց քաղաքական գիտությունների դոկտոր, էներգետիկ անվտանգության փորձագետ Վահե Դավթյանը, որի խոսքերի հիմնական թեզերը ներկայացված են ստորև.

▪Նույն իշխանությունները՝ ՔՊ-ի առաջնորդ Փաշինյանը ևս, խոսում են այն մասին, որ իրենք ձախողել են անվտանգային համակարգը, բայց կարողացել են ինչ-ինչ հաջողությունների հասնել ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների ոլորտում, ինչը ևս մերկապարանոց է։

▪Տարբեր քաղաքագիտական դպրոցներ այդ դիլեման բարձրացնում են որպես առանցքային խնդիր՝ անվտանգություն, թե ժողովրդավարություն։ Ես կարծում եմ, որ ժամանակակից աշխարհում այդ տարանջատումը, ջրբաժանը, որն անցկացվում է, ինչ-որ իմաստով մանիմպուլյատիվ բնույթ է կրում և ի վիճակի չէ արծարծել այն բարդ աշխարհաքաղաքական վիճակը, որում գտնվում են հատկապես մեր պես պետությունները։ Նրանք պետք է ընթանան ժողովրդավարական և անվտանգային վիճակին զուգընթաց, այլ ոչ թե հակադրեն մեկը մյուսին, ինչպես այն արվում է իշխանությունների կողմից։

▪Հայաստանում այսօր չկա էներգետին անվտանգություն։ Մեր մոտ էներգետիկ անվտանգության դոկտրինն ընդունվել է 2011 թվականին և 2013 թվականին խմբագրվել է։ Դրանից հետո էներգետիկ ոլորտին որևէ դոկտրինալ մոտեցում չի ցուցաբերվել։ Ավելին՝ այն մոտեցումները, որոնք այսօր առկա են էներգետիկ անվտանգության տիրույթում, ավելի շատ վկայում են այդ ոլորտի նկատմամբ իշխանությունների կողմից որդեգրած, ոչ թե անվտանգային, այլ սպառողական մոտեցման մասին։ Սա է պատճառը, որ կառավարությունն այսօր չունի էներգետիկայի ոլորտում որևէ հստակ առաջնահերթություն, օրինակ չկա ատոմային էներգետիկայի զարգացման երկարաժամկետ ծրագիր։

▪Եթե այս իշխանությունները մնան և շարունակեն այն էներգետիկ քաղաքականությունը, որն այսօր է փաստացի իրականացվում, ապա մենք հայտնվելու ենք էներգետիկ կոլապսի պայմաններում։ Այն իր հետևից բերելու է բազմաթիվ, նախ տնտեսական, այնուհետև սոցիալական և հետևաբար՝ նաև քաղաքական խնդիրներ։

▪Այն, ինչ արվում է սահմանազատման անվան տակ շատ լուրջ խնդիրներ կարող է առաջացնել գազատրանսպորտային հաղորդակցությունների մասով։ Այսպես կոչված «դելիմիտացիայի» հետևանքով Կարմիր կամուրջ-Սև քար- Բերդ մայրուղային գազատարը, որով հիմնական ծավալով գազը մուտք է գործում Հայաստանի Հանրապետություն, փաստացի հայտնվում է ադրբեջանական զինված ուժերի վերահսկողության տակ։ Արդեն գիտենք, որ այսօր աշխատանքներ են տարվում այդ գազամուղի լոգիստիկան փոխելու համար, ինչը կապված է մեծ ծախսերի հետ։

▪Իշխանությունները, հասկանալով այս խնդիրը, ասում են. «Մենք պետք է գնանք դիվերսիֆիկացիայի ճանապարհով և նվազեցնենք կախվածությունը ՌԴ-ից մատակարարվող գազից»։ Երբ ասում են «դիվերսիֆիկացիա»՝ նորմալ տրամաբանող մարդու մոտ ինչ տրամաբանական միտք է առաջանում, որ երևի Իրան-Հայաստան գազամուղի ծավալներն են փորձում օգտագործել։ Ասեմ, որ այդ գազամուղը կարող է բավարարել Հայաստանի պահանջարկը այն տարեկան կազմում է 2.3 մլրդ մ³։ Բայց արի ու տես, որ իրանական ուղղությունը մի կողմ դրած, իշխանությունները խոսում են Ադրբեջանից բնական գազ ներկրելու հնարավորության մասին։

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ կից տեսանյութում շուտով։