Ձեր վստահելի աղբյուրը

Կառավարության վերջին նիստում Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց. «Դպրոցը բուլկի թխողի, ջեմ արտադրողի, հաց արտադրողի, էլեկտրիկի, սանտեխնիկի  համար չէ, նույնիսկ՝ ուսուցչի , ընտրատեղամասի, տնօրենի համար չէ, այլ երեխայի համար է, բայց մեր իրականության մեջ մենք հակառակն ենք տեսնում, այդ շարքի մեջ երեխաները վերջին տեղում են, և երեխաներին մատուցվող ծառայությունների մասին՝ եթե ոչ դե յուրե, կենացների մակարդակով, այլ իրականության մեջ հաճախ մոռանում ենք, որովհետև նախորդ օրը շատ ենք խմած լինում, հաջորդ օրը մոռանում ենք»։ Հնչեցված հայտարարությունը մեկնաբանելու համար Panorama.am-ը դիմեց կրթության փորձագետ ԵՊՀ դասախոս Սերոբ Խաչատրյանին։

Ս. Խաչատրյան-Նիկոլ Փաշինյանի այդ հայտարարությունը պետք է հասկանանք համատեքստային առումով։ Խոսքը վերաբերում էր այն հանգամանքին, որ առաջիկայում Հայաստանում մի քանի հարյուր դպրոց է փակվելու։ Մարզեր ունենք, որտեղ 20-30 դպրոցի է այդ թիվը հասնում, փոքր դպրոցների մասին է խոսքը, որոնք փակվելու են, ստեղծվելու է մեկ դպրոց, որը սպասարկելու է 2-3 գյուղի։ Բնականաբար լինելու են դպրոցների տնօրեններ, որոնք ազատվելու են աշխատանքից, ինչպես նաև պահակներ, ճաշարանի աշխատակիցներ և այլն։
Այդ քայլի հետ կապված, կա որոշակի դիմադրություն, թե ինչու են դպրոցները փակում, ուսուցիչները, տնօրենները կմնան առանց աշխատանքի, գյուղը կդատարկվի։

Ըստ էության, Փաշինյանի հայտարարությունը դրա մասին է, դրանով նա ուզում էր ասեր, որ դպրոցը փակում են, ոչ թե նրա համար, որ ուսուցիչը, կամ տնօրենն առանց գործի մնա, այլ փակում են, որովհետև ուզում են ստեղծել ավելի լավ մեծ դպրոց, որը մի քանի գյուղի կսպասարկի և դրանից աշակերտը կշահի, թեկուզ դրանից մի քանի տնօրեններ, հաշվապահներ կարող են իրենց աշխատանքը կորցնել։

Եթե դրան նայենք որպես ընդհանուր կրթական հայտարարություն, ապա ակնհայտ է, որ դպրոցը և՛աշակերտի, և՛ ուսուցչի, և՛ տնօրենի համար է։ Դա է ճիշտ մոդելը։ Ցանկացած մարդ, որը դպրոցում աշխատում է, ինքը պետք է այդ հաստատության, տեսլականին, առաքելությանը նպատակներին համահունչ աշխատի և չի կարելի ասել, որ դպրոցում հնեց այդ որևէ մեկի համար է։ Դպորցն այն իմաստով է երեխաների համար, որ իրենք անչափահաս են և ուսուցիչները, տնօրենները մյուսները փորձում են իրնց օգնել, որպեսզի իրենք լավ ապագա ունենան։ Այդ իմաստով կարելի է ընդունել, որ դպրոցը երեխայի համար է, բայց ակնհայտ է, որ այն նաև ուսուցչի համար է, ծնողի, հաշվապահի համար է, քանի որ այդ մարդիկ այդտեղ աշխատում են, այն իրենց համայնքի դպրոցն է և շատ վատ կլինի այն դպրոցը, որտեղ ուսուցիչը մտածի, որ դպրոցն իր համար չէ։

Իմ կարծիքով Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարության թիրախը հենց դա էր. «Մենք պետք է դպրոցները փակենք, որովհետև դրանով հենց երեխաների կրթությունն ենք ուզում լավացնել, թեկուզ և դրա արդյունքում որոշ տնօրեննրը, ուսուցիչներ, հաշվապահներ կարող են աշխատանք կորցնել։

Panorama.am-Ի՞նչ խնդիրներ կարող են առաջանալ գյուղական դպրոցների միավորումից։

Ս. Խաչատրյան-Այսօր մենք Հայաստնում ունենք դպրոցներ, որտեղ կան 5, 10, 20 աշակերտ և երեխաներն սովորում են այնպիսի դասարաններում, որտեղ մենակ են կամ երկու հոգով։ Այդ հանգամանքը բացասական է ազդում կրթության որակի վրա, որովհետև երեխաները, այլ երեխաների չեն տեսնում, շփվում, այդ տեսանկյունից վատ է, որ քիչ են աշակերտները։ Դպրոցում պետք է 100 աշակերտ լինի, որպեսզի դասարանում գոնե 7-8 աշակերտ լինի, ինչը սոցիալական հմտությունների և կրթության որակի համար է լավ։ Բայց հաշվի առնելով Հայաստանի իրավիճակը՝ այստեղ ամեն դպրոցի նկատմամբ պետք է ցուցաբերվի անհատական մոտեցում. մենք ունենք գյուղեր, որտեղ դպրոցը չի կարելի փակել անվտանգային նպատակներով, որովհետև այդ գյուղը սահմանամերձ է և կարևոր է, որ այն զարգանա, ծաղկի։

Ունենք դեպքեր, օրինակ՝ Շիրակի, Գեղարքունիքի մարզում կարող են ձմռանը ճանապարհներ փակվել և հնարավոր է, որ սաստիկ ձմռան դեպքում այն 1-2 շաբաթ տևի։ Այդ ամենը պետք է հաշվի առնել։ Պետք է հաշվի առնել նաև հեռավորությունը, թե այդ դպրոցը, ուր տանում ենք, ինչքան է հեռու։ Եթե 2-3 կմ է, այն նորմալ է, բայց եթե 10-15 կմ է՝ խնդիր է։

Որոշ անհարմարություններ բոլոր դեպքերում լինելու է։ Պարզ է՝ առավոտյան ավտոբուսով երեխային տանում են դպրոց, այնուհետև հետ են բերում, բայց երբեմն կարիք է լինում դասերի ընթացքում երեխային շուտ տուն բերել, երբ վատ է զգում, մրցույթի կամ ստուգման պետք է գնա։ Ներկայում այն շուտ կազմակերպվում է, բայց եթե նման երեխայի տունը կողքի գյուղում է, ապա բավական կազմակերպչական հարցեր կարող են առաջանալ։

Ուսուցիչների դեպքում էլ չեմ կարծում մեծ կրճատումներ լինեն, քանի որ Հայաստանը ուսուցչի կարիք ունի, բայց այլ խնդիրը կարող է առաջանալ, որ ուսուցչի այլ գյուղ աշխատանքի գնալն անհարմարություն առաջացնի։