Ձեր վստահելի աղբյուրը

Այս տարվա սկզբից Հայաստան այցելող զոսաշրջիկների թիվը սկսել է նվազել։ Պաշտոնական տեղեկատվության համաձայն, ամռանն ընդառաջ անկումը նոր թափ է հավաքում։ Օրինակ, եթե հունվարին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ հինգ հազարով քիչ զբոսաշրջիկ է ժամանաել Հայաստան, ապա հունիսին այդ թիվը կազմել է 19 հազար։


Տուրիզմի ոլորտում անկման պատճառների, խնդիրների ու անելիքների մասին Panorama.am-ը զրուցել է  տուրիստական գործակալ, տուրիստական ծրագրերի և երթուղիների համակարգող Լուսինե Հարոյանի հետ։

Panorama.am-Տիկին Հարոյան, միայն հունիսին 19 հազարով ավելի քիչ զբոսաշրջիկ է այցելել Հայաստան։  Ոլորտում անկման միտումը սկսել է այս տարվա սկզբից, ինչո՞վ է սա պայմանավորված։
Լուսինե Հարոյան-Ուրեմն ասեմ, որ իրականում ավելի մեծ է անկումը։ Պաշտոնական վիճակագրությունը պարզապես շատ մեղմացված է։ Անկումը պայմանավորված է ներկայիս հակահայկական իշխանությունների վարած քաղաքականությամբ։ Սրան գումած Տուրիզմի կոմիտե ասվածը բացարձակապես ոչնչով չի զբաղվում, ես չգիտեմ, այնտեղ մարդիկ նստած ինչի՞ համար են աշխատավարձ ստանում։ Ասացեք ինձ, խնդրեմ, վերջին անգամ օրինակ վերջին երեք տարվա ընթացքում որևէ միջոցառում, որևէ բան կազմակերպե՞լ է Տուրիզմի կոմիտեն, լսա՞ծ կաք այդ մասին։ Ընդհանրապես, ոչ մի բան չի արվում։ Տպավորություն է,  ոչ թե տպավորություն է, հենց այդպես էլ կա, այդ մարդիկ գնում են առավոտից աշխատանքի, իրենց աշխատավարձերը բավականին բարձ ստանում են, գնում են տուն։ Հատկապես կոմիտեի նոր նախագահ Սիսիան Պօղոսեանի  նշանակելուց հետո ընդհանրապես որևէ բան չի արվում։ Պետք է շատ լավ տեղյակ լինել տուրիզմի ներքին խնդիրներին, որպեսզի մարդը կարողանա ինչ-որ բանով օգտակար լինել։ Այն, ինչ հիմա կատարվում է տուրիզմի կոմիտեում, լիովին տեղավորվում է այս իշխանությունների վարած քաղաքականության շրջանակում՝  կատարյալ բարդակ բոլոր ոլորտներում, փչացնել, կործանել ամեն ինչ։
Ես հիմնականում աշխատում եմ ռուսալեզու զբոսաշրջիկների հետ, տեղյակ եմ, որ անգամ ռուսական տուրիստական գործակալությունները մարդկանց խորհուրդ չեն տալիս գալ Հայաստան, դրա փոխարեն առաջարկում են այլ ուղղություններ՝ օրինակ, Ադրբեջանում, ասում են՝ Հայաստանում ստաբիլ վիճակ չէ, Հայաստանն արդեն մեր նկատմամբ վատ է տրամադրված։ Միջին վիճակագրական տուրիստը կլսի տուրիստական գործակալությանը։
Հայաստանում ցավալիորեն և միանգամայն օրինաչափորեն անկում կա, կարծում եմ՝ այն գնալով ավելի ու ավելի  զգալի է  դառնում, քանի դեռ այս իշխանություններ են ղեկավարում։

Panorama.am--2020, 2022 թվականների պատերազմական ու ռազմական գործողությունների, տարածքային կորուստների հետևանքով ի՞նչ նոր խնդիրներ ու մարտահրավերներ են ստեղծվել զբոսաշրջային ոլորտի համար։
Լուսինե Հարոյան-Տուրիզմի ոլորտը շատ զգայուն է, այստեղ մենք հասկանում ենք նաև հյուրանոցային բիզնեսը։ Պատկերացրեք Քովիդից սկսած՝ պատերազմի ու այս իշխանությունների վարած քաղաքականության հետևանքով ինչ խնդիրներ կարող են առաջանալ հյուրանոցային ոլորտի համար անգամ Երևանում։ Եթե վերցնենք Հայաստանի հարավային հատվածը, Ջերմուկը, որը զբոսաշրջային ամենասիրված ու պահանջված ուղղություններից էր, ամենալավ տեղերից է, հիմա այնտեղ տուրիստների 80-90 տոկոսանոց անկում կա, մարդիկ Ջերմուկ չեն գնում։ Սա ցավով եմ ասում, մոտ մեկ ամիս առաջ եմ եղել, շատ տխուր պատկեր էր։ Այս իշխանությունները հողերը նվիրում են թշնամուն, թշնամին շատ մոտ է նստած Ջերմուկին, մարդիկ անվտանգության խնդիր են առաջ քաշում։ Նույնը վերաբերում է  Սյունիքի մարզին։ Տաթևի վանք հասնող ճանապարհին դժոխային վիճակ է, սա խնդիրներ է առաջացնում տուր-գործակալների, վարորդների, գիդերի համար։

Հիմա խոսում են Տիգրանաշենի մասին, իսկ Տիգրանաշենը այդ ուղղության վրա կարևոր հատված է, որը Երևանը կապում է գինու աշխարհ Վայոց Ձորի հետ։ Երբ ես երթուղիներ եմ առաջարկում զբոսաշրջիկներին, շատ դեպքերում իրենք են հրաժարվում հարավային ուղղությունից, ասում են՝ այնտեղ վտանգավոր է։  Պատկերացրեք, թե դա ինչ խնդիրներ է ստեղծել ոլորտի ու ոլորտի ներկայացուցիչների համար։ Այդ խնդիրները չի կարելի դիտարկել առանձին, դրանք մի մասն են այն հսկայական խնդիրների, որոնք Հայաստանի համար ստեղծել է Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը։

Այս պահին մտահոգություններ ունենք Գեղարքունիքի ուղղությամբ, Նորատուսում է մեր խաչքարների հսկա հավաքածուն, մենք երկու անգամ ադրբեջանական անցակետով ենք հասել Տավուշի Բերդ քաղաք։ Վերջերս մի ընտանիք ունեի, երեխան կարդացել էր Նարինե Աբգարյանի «Մանյունյան», անպայման ուզում էր տեսնել Բերդը, որտեղ պատմվածքի հերոսներն ապրել են, գրքի իրադարձություններն են տեղի ունեցել։ Մենք անցել ենք ադրբեջանական անցակետով։ Ես համոզված եմ, որ սրա մասին Երևանի բնակչության մեծ մասը չգիտի։ Ես անձամբ  անցել եմ երկու անգամ։ Ներգնա տուրիզմի ոլորտում մարդիկ  այսօր աշխատում են ռիսկային պայմաններում։
Այս տեմպերով շուտով տուրիստական ուղղություն մնալու են Գառնի-Գեղարդը, Արագածոտն ու Գյումրին...

Panorama.am-Ի՞նչ քայլեր են անհրաժեշտ այս պահին տուրիզմի ոլորտում աճ ապահովելու համար։
Լուսինե Հարոյան-Պետք է կրկնվեմ, գլոբալ առումով մինչև մեր երկրում իշխանությունը չփոխվի, մինչև իշխանության ղեկին չլինեն սրտացավ, իսկապես Հայաստանը սիրող, հայրենիքի ճակատագրով մտահոգ, հայոց պատմությունն ու մշակույթը սիրող մարդիկ, ոչինչ չի փոխվելու։ Եթե անգամ Տուրիզմի կոմիտեի ղեկավար նշանակվի մի հայրենասեր մարդ, ինչն անհնար է։ Ենթադրենք, նշանակվի, ինքը ոչինչ չի կարող անել, հա կարող է փոքր քայլեր անել, ֆինանսական միջոցներ հայթայթել, ինչ որ միջոցառումներ կազմակերպել, Հայաստանը դրում գովազդել, բայց միևնույն է, հիմա Հայաստանը բոլոր երկրների տուրիստական գործակալությունների համար համարվում է կարմիր՝ վտանգավոր գոտի, այդպես էլ կմնա, քանի դեռ նման քաղաքականություն է վարվում։ Սակայն Հայաստանը տուրիզմի զարգացման հսկայական պոտենցիալ ունի, հավատացեք ինձ։ Այն, ինչ անում են տուրիզմի ոլորտի ներկայացուցիչները միայնակ, թող գովասանք չհնչի, բայց ահռելի է։ Նրանց աշխատանքի շնորհիվ շատերը վերադառնում են ընկերների, հարազատների հետ, ունեմ տուրիստ, որ գնալուց հետո շատ հետաքրքրված է Հայաստանի ճակատագրով, ինձ ուղարկում է միջազգային փորձագետների՝ Հայաստանի վերաբերյալ կարծիքների հղումներ,բայց այստեղ ահռելի գործ ունի անլու պետությունը։ Քանի դեռ իշխանության ղեկին Նիկոլ Փաշինյանի ազգադավ քաղաքական ուժն է, տուրիզմի ոլորտում ոչինչ չի փոխվել, շարունակելու ենք անկում գրանցել։