Ձեր վստահելի աղբյուրը

Վայոց ձորի բնակավայրեր արջերն սկսել են  հաճախակի այցել։ Եղեգիս բնակավայրի վարչական ղեկավար Աշոտ Հարությունյանը Panorama.am-ին պատմեց, թե իրենց գյուղում արջերին սպասում են ամեն օր։

«Արջն արդեն դարձել է մեր առօրեայի մի մասը։ Մեկը չէ, երկուսը չէ, մշտապես կան և ամեն երեկո, ամեն գիշեր մտնում են բակեր, մարդկանց նեղություն տալիս։ Վերջին երկու ամսվա ընթացքում բավականին շատ դեպքեր են եղել։ Մի անգամ մի քանի գլուխ ոչխար կերան, մեկի ցուլիկը կերան, մի տղայի հետևից ընկավ արջը, տարանք հիվանդանոց։ Իսկ ամեն երեկոյան, ժամը ութից հետո դիմացի սարից իջնում են արջերը, հասնում գյուղի մեջ։ Գյուղի կենտրոնում աղբամաններ կան տեղադրված , դրանց հետևից է գալիս արջը, հիմնականում ՝ սննդի համար»,- ասաց բնակավայրի ղեկավարը՝ հավելելով, որ բնակիչների կրած նյութական վնասները բավականին մեծ են․

«Վերջերս մեկին 9-10 ոչխար վնասեց, եթե 50 հազար դրամով հաշվենք յուրաքանչյուրը, տեսեք որքան մեծ գումար է կազմում, մյուսի ցուլիկի 140-150 կգ միսը փչացրեց, մեղվափեթակերը, որտեղ հավ պատահեց տանում է, արդեն գոմերն է մտնում, ժողովուրդը վախենում է, խոզ էլ չեն պահում։ Անցած տարի հենց իմ բակում  մի գիշերում 5 փեթակ փչացրեց գցեղ մի կողմ, վերականգնել էլ հնարավոր չէր, ու այսպես շատերինը»։

Լուսանկարը՝ Եղեգիս գյուղից

Հարցին, թե արդյո՞ք տրվում է գյուղացիներին փոխահատուցում, Հարությունյանն ասաց․ 

«Փոխհատուցում տվողը չկա։ Մինչև հիմա ասում էին, որ հողերը պետք է վարձակալության կամ սեփականության իրավունքով հատկացվի ինչ-որ հիմնադրամի, որը հնարավոր չէր, քանի որ մարդկանց սեփականությունն էր ։ Շրջակա միջավայրի նախարարությունը հրաժարվեց , քանի որ գումար չի նախատեսում վճարելու համար։ Փոխհատուցում ո՛չ անցած տարի, ո՛չ էլ այս տարի ոչ մի կոպեկ չի ստացել գյուղացին։ Հիմա բերել են համայնքում տեղադրում են ֆոտովոլտային կայան, որ էլեկտրոէներգիա ստանան, իսկ ծախսված էներգիայի գումարի համայնքի կարիքները հոգան։ Այսինքն՝ այն գումարը, որով էներգիա էին գնելու, տնտեսված գումարի հաշվին բնակչության վնասի փոխհատուցում կատարվեն։ Համայնքի ղեկավարությունը փորձում է միջոցներ ձեռնարկել, բայց դե էն գումարները չկան, հատկացումներ չկան, քաշքշուկ է և  այս առումով կա մեծ դժգոհություն»։

Արջերից գյուղացիներին պաշտպանելու միակ միջոցը, Հարությունյանի համոզմամբ, կենդանու սննդի աղբյուրի ապահովումն է։

«Հիմա հատկացնում են էլեկտրական հովիվներ, բայց դա ամբողջ գյուղի համար չի լինի։ Ունի 150-200 մետր տրամագիծ, բայց խոսքը տասնյակ կիլոմետրերի մասին է,արջն ամեն օր նույն տեղով չի գալիս, որ հենց այդ հատվածը փակես։ Հետո մեկ արջ չի, խմբեր են։ Էլեկտրական հովիվների տեղադրումը մասնակի լուծում է։ Գյուղի այիգները  բա ինչ անենք, ծառ չի թողել, հիմա կեռասը, ազնավամորին, ծիրանն է հասունացել, բայց ժողովուրդը գրեթե եկամուտ չի կարողանում ստանալ , որովհետև արջն ուտում է։ Բացի դրանից, մի քանի հատ պտուղ ուտելու համար կարող ամբողջ ճյուղը ջարդել, իսկ եթե ծագերի հետ է ավելի վատ է իրավիճակը։ Մի խոսքով՝ ամբողջ աշնան վերջ այս իրավիճակն է, ընկույզով ավարտվում է արջի մուտքը գյուղ։ Ընկույզը վերացավ՝ արջերի մուտքը գյուղ նույնպես  վերանում է, իսկ գարնանաը հենց ձյունը հալչում է, առաջին կանաչի հետ արջերն էլ են դուրս գալիս։ Ես կարծում եմ, որ կենդանին պետք է սննդի բազա ունենա, որպեսզի գյուղ չմտնի։ Օրինակ՝ այս տարածքներում մանր եղջերավոր անասուններ չի պահվում, էն ժամանակ միայն Եղեգիս համայնքում կլիներ  1000 գլուխ ոչխար, եթե ոչ ավելի, մեկը վիրավորվում էր, մեկը սատկում էր մնում էր դաշտում, էս ամբողջը գազանի կեր էր, դեռ խոշոր եղջերավորների մասին չեմ ասում։ Հիմա չկան, վերացել են, իսկ արջը պետք է իր ստամոքսը պահի,թե չէ։ 1970-ականներին , երբ ասում էին, որ մի հովիվ արջ է տեսել, սենսացիա էր, իսկ հիմա ձագերով են գյուղեր իջնում»,- նշեց մեր զրուցակիցը։

Եղեգիս բնակավայրի վարչական ղեկավար Աշոտ Հարությունյանն ասում է՝ արջի գալուստի մասին ավետում են շները։

«Շներն սկսում են հաչել միասին, արդեն իմանում ենք, որ արջն եկել է ։ Մի ժամանակ մենք գիշերը մինչև լույս ոռոգում էինք իրականացնում, բայց հիմա ով ռիսկ կանի գնա հողամաս։ Օրը ցերեկով են մտնում հողամասեր։ Վախ կա ամեն դեպքում։

Կես կատակ կես լուրջ Հարությունյան ասում է, որ դրական բան ևս կա ՝ գիշերային գողություններ են վերացել։

«Մանր գողությունները վերացել են։ Հողամասում թողած գործիք կամ այլ իր հաջորդ առավոտյան գնում էին, տեսնում չկա, բայց հիմա ով է ռիսկ անում գիշերը գնա այնտեղ, որ մի բան էլ տանի»,- ասաց նա։

Բնակավայրի ղեկավարը նաև ընդգծեց, որ եթե լինի գյուղատնտեսական ապահովագրություն, ապա գյուղացիները կարող են օգտվել։ Ինքը ողջունել է Կառավարության այդ ծրագիրը, սակայն դեռևս սպասում են իրագործմանը։