Ձեր վստահելի աղբյուրը

Տարածաշրջանում աննախադեպ լարվել են Իրան-Իսրայել հարաբերությունները՝ հատկապես Թեհրանում ՀԱՄԱՍ-ի քաղբյուրոյի ղեկավար Հանիեյի սպանությունից հետո։ Իրանը ուղիղ կհարվածի՞ Իսրայելի տարածքին։ Տարածաշրջանային նման զարգացումների ֆոնին Թուրքիան աչքի է ընկնում իր խոսքի և գործի հակադրման քաղաքականությամբ, որո՞նք են դրա պատճառները։ Վերոնշյալ հարցերի շուրջ «Panorama-հարցազրույցի» տաղավարում իր մտքերով կիսվեց տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ Արմեն Պետրոսյանը։

Հարցազրույցում հնչեցված հիմնական թեզերը ստորև.

▪Հանիեյի սպանությունը հերթական սադրանքն է Իրանի դեմ, նաև մարտահրավեր, փորձ Թեհրանին ավելի մեծ պատերազմի, ռազմական գործողության կամ գուցե արկածախնդրության մեջ ներքաշելու, որը վերջինիս համար կարմիր գիծ է։ Իրանը տևական ժամանակ է ամեն կերպ խուսափում է որևէ լայնածավալ հակամարտության մեջ ուղիղ ներքաշվելուց՝ շատ լավ հասկանալով, որ այն իր հակառակորդների՝ հատկապես Իսրայելի ծրագիրն է։

▪Այս ծրագրի շահառուները բազմաթիվ են։ Մենք հաճախ խոսում ենք Իսրայելի մասին, բայց թե՛ տարածաշրջանում, թե՛ նրանից դուրս այս ծրագիրն ունի շահառուներ։ Չնայած Հանիեյի սպանությունը դիտվում է առաջին հերթին որպես հարված Իրանի հեղինակությանը, երբ սպանությունը կատարվում է Իրանի նախագահի երդմնակալության ժամանակ և նրա ոխերիմ թշնամու կողմից։

▪Այս պահին Իսրայելում գործող կառավարությունը բավականաչափ անկառավարելի է, ընդորում՝ թե՛դաշնակիցներ, թե՛ ողջ տարածաշրջանի համար։ Միացյալ նահանգները, որը միշտ առանցքային ազդեցություն է ունեցել Իսրայելի քաղաքականության վրա, այս պահին դժվարանում է կանխել, կառավարել, կամ փորձել վերահսկել Իսրայելի այս ծայրահեղական կառավարության քաղաքականությունը, որը շատ հաճախ լուրջ մարտահրավերներ է առաջացնում նույն ԱՄՆ-ի համար։

▪Իրանում շատ լավ հասկանում են, որ Իսրայելի անկառավարելի կառավարության պարագայում սադրանքների աստիճանն անընդհատ բարձրանում է և սխալ հաշվարկով գործողությունը կարող  է պետությունը ներքաշել մեծ պատերազմի մեջ, որը չի կարող բխել Իրանի շահերից, դրա համար էլ Իրանի նորընտիր նախագահը և այդ գծի որոշ ներկայացուցիչներ առաջարկում են գործողություններ, որոնք կլինեն նվազ խնդրահարույց հարվածների տեսքով։ Դրանք Իրանի հարևանությամբ իսրայելական դիրքեր են, որոնք առկա են Իրաքյան Քուրդստանում, Ադրբեջանում և նաև Պակիստանում։

▪Մենք տեսնում ենք, թե ինչպես 2010 թվականից սկասած Ադրբեջան-Իսրայել հարաբերությունները խորանում էին։ Ռազմական ոլորտում համագործակցությունն հատկապես մեծ թափ ստացավ այն ժամանակ, երբ Թուրքիա-Իսրայել հարաբերություններ չկային։

▪Թուրքիա-Իսրայել լարվածության ֆոնին, երբ Իսրայելում հակաթուրքական գործողություներ էին տեղի ունենում, մասնավորապես՝ այդ տարիներին որոշ հայամետ գործընթացներ էր գնում՝ Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանն ուղղված ինչ-որ փորձեր եին արվում Քնեսեթում, հենց ադրբեջանական լոբբինգն էր աշխատում այդ ծրագրերին խոչընդոտելու համար։

▪Նույն Ադրբեջանը և Թուրքիան միասին Իսլամական պետությունների համագործակցության շրջանակներում տասնամյակներ շարունակ հակաիսրայելական և հակահայկական բանաձերե են առաջ մղել՝ պաղեստինյան հիմնախնդրին զուգահեռ ադրբեջանահայկական հիմնախնդիրն առաջ մղելով և այդպես կոնսոլիդացիա են ապահովել իրենց շուրջ մուսուլմանական բազմաթիվ երկրների կողմից։

▪Իսրայելական նավթի մատակարարման կեսից ավելին տեղի է ունենում Թուրքիայի տարածքով։ Այն ադրբեջանական նավթն է, որը Թուրքիայով գալիս հասնում է իսրայելական նավահանգիստներ։ Թուրքիան գոնե այն կարող է որպես բովանդակային պատժիչ քայլ փակել, էլ չասած ռազմական աջակցության փորձերը։ Քաղաքական հռետորաբանության, դիվանագիտական մանևրներ, հայտարարությւոններ Միջազգային քրեական դատարանում հայցի մասին, սա է ընդամենը։ Բովանդակային առումով Թուրքիայի կողմից չկան քայլեր, որոնք իրոք կվնասեին և կկանգնեցնեին Իսրայելին։

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ կից տեսանյութում։