Ձեր վստահելի աղբյուրը

Սեպտեմբերի 30-ը հայ կինոյի և թատրոնի մեծ վարպետ, ռեժիսոր, սցենարիստ, ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ Հենրիկ Մալյանի տարեդարձն է։

«Հենրիկ Մալյանի ստեղծագործական ճանապարհը սկսվել է Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտից, Լևոն Քալանթարի ռեժիսորական արվեստանոցից: Ավելի ուշ Մալյանն ավարտել է նաև ГИТИС-ի ռեժիսուրայի ընդլայնված դասընթացները և ստաժավորում է անցել խորհրդային մեծ էկրանի հայտնի ռեժիսորներ Միխայիլ Կալատոզովի և Սերգեյ Բոնդարչուկի մոտ:

Մալյանի ամբողջ ստեղծագործական ժառանգությունը, նրա նկարահանած ֆիլմերն  ու բեմադրած ներկայացումներն  առ այսօր համաժողովրդական սեր ու գնահատանք  են վայելում: «Եռանկյունի», «Մենք ենք, մեր սարերը», «Հայրիկ», «Նահապետ» և մյուս մալյանական ֆիլմերը մեր ազգային ինքնության վկայագրերն են, որ խորհրդանշում են մեր ժողովրդի հարատևությունն ու անցել են ժամանակի քննությունը»,- նշված է «Հայաստանի կինոյի հիմնադրամ»-ի էջում։

«Ֆիլմերիդ հերոսները էկրանի վրա ապրում են հայերեն, ինքդ հայ ես՝ հայի դարդ ու ցավով, հայի տենչանքներով, երազներով: Ես չեմ հանդիպել մեկ ուրիշին, որ քեզ նման ուժ ունենար՝ հարազատ ժողովրդի ապրելակերպի ու վարքագծի մեջ այդքան թերություններ տեսնելու, և չգիտեմ այլ մեկին, որ այդպես թափանցեր հայ մարդու էության մեջ, հմուտ խուզարկուի նման գանձեր որոներ, գտներ նրա հոգում»,- Մալյանի մասին ասել է մեծանուն դերասան Սոս Սարգսյանը։ 

Հենրիկ Մալյանը ծնվել է 1925 թվականին Վրաստանի Թելավ քաղաքում։  Առաջին բեմադրությունը Վ․ Սարոյանի պատմվածքի հիման վրա «Իմ հայրենիքի խրատական հեքիաթները» ներկայացումն էր։1954թ-ից աշխատել է «Հայֆիլմ» կինոստուդիայում, սկզբում` որպես ռեժիսորի ասիստենտ, ապա` ռեժիսոր: 1960թ. Հենրիկ Մարգարյանի հետ համատեղ նկարահանել է «Նվագախմբի տղաները» կինոնկարը: 1963թ. Լևոն Իսահակյանի հետ համատեղ նկարահանել է «Ճանապարհ դեպի կրկես» կինոնկարը, իսկ 1964թ.` «Կեղծ լրտեսը» կարճամետրաժ ֆիլմը: 1967թ. ստեղծել է «Եռանկյունի» կինոնկարը, որի համար 1975թ. արժանացել է ՀՀ Պետական մրցանակի, իսկ 1968թ. արժանացել է Անդրկովկասի և Ուկրաինայի հանրապետությունների «Մեծ Պրոմեթևս» գլխավոր մրցանակին, ինչպես նաև` Լենինգրադի համամիութենական կինոփառատոնի երկրորդ մրցանակին:

1969թ. նկարահանել է «Մենք ենք, մեր սարերը» կինոնկարը, որը 1976թ. Սան Ռեմոյի միջազգային կինոփառատոնում ճանաչվել է «Տարվա լավագույն հեղինակային ֆիլմ»:

1971թ-ից դասավանդել է Երևանի Խ.Աբովյանի անվան մանկավարժական ինստիտուտի կուլտուրայի ֆակուլտետում: 1972թ. նկարահանել է «Հայրիկ» կինոնկարը: 1975թ. նշանակվել է մանկավարժական ինստիտուտի ռեժիսուրայի և դերասանի վարպետության ամբիոնի վարիչ, ապա ստացել պրոֆեսորի կոչում:

1977թ. նկարահանել է «Նահապետ» կինոնկարը և ստացել է դոցենտի գիտական աստիճան:

1980թ. ստեղծել և գլխավորել է «Հայֆիլմ» կինոստուդիային կից կինոդերասանի թատրոն-ստուդիան, ուր բեմադրել է «Հեքիաթներ», «Դեկամերոն», «Իմ անունն Արամ է», «Քաջ Նազար» ներկայացումները:

1981թ. նկարահանել է «Կտոր մը երկինք» կինոնկարը, որը Վիլնյուսի համամիութենական կինոփառատոնում արժանացել է լավագույն ռեժիսուրայի համար սահմանված մրցանակին: Գրել է մի շարք սցենարներ վավերագրական և գեղարվեստական ֆիլմերի համար` «Նահապետը», «Մուսալեռցիները», «Տասնմեկը և մեկը», «Գիքորը» և այլն:

Գրել է «Երկխոսություն երրորդի համար» գիրքը: Ռեժիսորի նկարահանած ֆիլմերը ցուցադրվել են Հնդկաստանի, Անգլիայի, Ֆիլիպինների միջազգային կինոփառատոներում: 1971թ. պարգևատրվել է ՀՀ Պատվո նշան շքանշանով: 1967թ. արժանացել է Հայաստանի արվեստի վաստակավոր գործչի, 1977թ.` Հայաստանի, 1982թ.` ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստի կոչման: Մահացել է Երևանում 1988 թվականին: