Հասարակություն 16:56 01/11/2024 Հայաստան

Հայաստանում ալկոհոլիզմն ու թմրամոլությունը երիտասարդանում են. Ռուբեն Հարությունյան

Հոկտեմբերի 30-ին ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայում տեղի է ունեցել «Գիտությունն այսօր» շարքի 5-րդ գիտահանրամատչելի սեմինարը՝ «Թմրամիջոցները և դրանց հետևանքները» թեմայով։ ՀՀ ԳԱԱ գիտության հանրայնացման և հասարակայնության հետ կապերի բաժնի հաղորդմամբ, սեմինարին մասնակցել են ավագ դպրոցների աշակերտներ և բուհերի ուսանողներ։

ՀՀ ԳԱԱ Բնական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար, ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետի գենետիկայի և բջջաբանության ամբիոնի վարիչ Ռուբեն Հարությունյանը նշել է, որ «Գիտությունն այսօր» շարքի սեմինարների ժամանակ աշակերտների և ուսանողների հետ քննարկվում են  բնական գիտությունների ոլորտի արդի թեմաները։

«Մինչ այս մենք խոսել ենք մեր ժողովրդի գենետիկայի մասին, նաև գենոմիկայի և բժշկության, բյուրեղագիտության, առողջ սննդի։ Այսօր դուք կհանդիպեք պրոֆեսիոնալների հետ։ Մեր հանդիպման թեման արդիական է։ 2022 թվականի հունվարի դրությամբ Առողջապահության նախարարության Թմրամոլության բուժման ազգային կենտրոնում և նարկոլոգիական ծառայություններում գրանցվել է թմրամիջոց օգտագործած 7570 անձ։ Իհարկե, թմրանյութերից և ալկոհոլից կախվածություն ունեցողների թիվը հասնում է տասնյակ հազարների։ Իսկ ամենավատն այն է, որ, ըստ մասնագետների, Հայաստանում ալկոհոլիզմն ու թմրամոլությունը երիտասարդանում են», - ասել է Ռուբեն Հարությունյանը։

Նա անդրադարձել է ժառանգականության դերին ալկոհոլի և թմրանյութերի կախվածության մեջ։

«Գիտությանը հայտնի է, որ մենք բոլորս ունենք թմրամիջոցների և ալկոհոլի նկատմամբ հակվածության տարբեր մակարդակներ: Ի վերջո, նույնիսկ խթանիչների, օրինակ, սուրճի կամ թեյի նկատմամբ մեր գենետիկ հակվածությունը սահմանված է ավելի քան 60 տոկոս: Այսինքն, մեր վարքագիծը զգալիորեն կարող է պայմանավորված լինել բնածին կախվածություններով: Պետք է ունենալ բարձր գիտակցություն և կամքի ուժ դրանք հաղթահարելու համար: Այստեղ ամենակարևոր դերը պետք է ունենան կրթությունը, դաստիարակությունը և հասարակությունը», - ասել է պրոֆեսոր Հարությունյանը։

Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ գենետիկ գործոնները կախվածություն առաջացնող նյութերի նկատմամբ կազմում են 50-60%։

«Չկա ալկոհոլիզմի մեկ գեն, սակայն հայտնի են առնվազն մի քանի տասնյակ գեներ, որոնք որոշում են ալկոհոլային կախվածությունը։ Այն ընտանիքներում, որտեղ ծնողները չեն օգտագործում ալկոհոլային խմիչքներ, երեխաների միայն 5%-ի մոտ կարող է առաջանալ կախվածություն ալկոհոլից։ Իսկ երբ ծնողներից մեկը հարբեցող է լինում, կախվածության ցուցանիշը հասնում է 18%-ի։ Ալկոհոլը ուժեղ մուտագեն չէ: Այնուամենայնիվ, այն ունի տերատոգեն ազդեցություն, առաջացնում է բնածին արատներ, հաճախ՝ օլիգոֆրենիա, այսինքն, մտավոր հետամնացություն», - ասել է Ռուբեն Հարությունյանը։

Ալկոհոլի և թմրանյութերի օգտագործման հոգեբանական հետևանքները ներկայացրել է «Rehab.am» վերականգնողական կենտրոնի ծրագրային ղեկավար, հոգեբան Մարիաննա Աբովյանը։ Նա նշել է, որ ալկոհոլիզմն ու թմրամոլությունն առաջացնում են շատ ֆիզիկական և հոգեբանական հիվանդություններ։ Ալկոհոլիզմից տարեկան մահանում է մոտ 3 միլիոն մարդ, իսկ թմրամոլությունից՝ 300 հազար։

«Այդ կախվածությունը խաթարում է մարդու կյանքը, հարաբերությունները ընտանիքի հետ, զրկում է մարդուն իր արժեհամակարգից։ Ի վերջո, մարդը զրկվում է առողջությունից, կյանքից, հայտնվում հիվանդանոցում կամ բանտում», - ասել է Մարիաննա Աբովյանը։

Նա անդրադարձել է տեղեկատվական տեխնոլոգիաների միջոցով թմրադեղերի տարածման, անչափահասներին հանցավոր ճանապարհով այդ գործունեության մեջ ներգրավելու նոր մեթոդներին: Նշվել է, որ թմրամոլությունը ներկայացվել է որպես հիվանդություն, որը գրանցված է հիվանդությունների համաշխարհային ռեգիստրում՝ ICD 10, որպես խանգարում, որն ազդում է մարդու կենսաբանական, հոգեբանական, սոցիալական և արժեքային ոլորտների վրա։ Հատուկ ուշադրություն է դարձվել բուժման և վերականգնման մեթոդներին:  Նարկոլոգիական ամենապահանջված կլինիկաներից է ՀՀ առողջապահության նախարարության Կախվածությունների բուժման ազգային կենտրոնը։ Բուժում անցնողներն իրենց ձեռք բերածն ամրապնդելու նպատակով  շարունակում են վերականգնումը Rehab.am կենտրոնում։ Մասնագետը շեշտել է, որ հետաքրքիր, լիարժեք և բովանդակալից կյանքը կախվածության հիվանդության լավագույն կանխարգելումն ու բուժումն է։

Երևանի պետական համալսարանի պրոֆեսոր Գագիկ Մելիքյանը խոսել է  հոգեմետ նյութերի, միացությունների մասին, որոնք կարող են ճնշող ազդեցություն ունենալ մարդու նյարդային համակարգի վրա, առաջացնել հոգեկան շեղումներ, հիմնականում՝ ձայնային կամ լսողական հալյուցինացիաներ։ Միաժամանակ, այդ նյութերից մի քանիսն օգտագործվում են բժշկության մեջ, այդ թվում՝ հոգեկան խանգարումների բուժման համար:

«Չմոռանանք, որ հոգեակտիվ նյութերի չարաշահումը խնդիր է համաշխարհային մասշտաբով, հատկապես փոքր ժողովուրդների համար, որոնք դրա հետևանքով կարող են դեգրադացվել կամ իսպառ վերանալ», - ասել է Գագիկ Մելիքյանը։

Հայկական հոգեբուժական ասոցիացիայի կախվածությունների սեկցիայի ղեկավար, հոգեբույժ-նարկոլոգ Արտաշես Թումանյանը նշել է, որ կախվածությունը բարդ երևույթ է, որը ներառում է հոգեբանական, սոցիալական և կենսաբանական փոփոխություններ։ Դա նաև հանգեցնում է վարքագծի փոփոխության։ Կախվածության պատճառներից մեկը ներքին կարիքները բավարարելու ցանկությունն է, օրինակ, հաղթահարել սթրեսը կամ ցավը։ Այնուամենայնիվ, ալկոհոլը կամ թմրանյութերը ամենից հաճախ օգտագործվում են հաճույքի համար, և ժամանակի ընթացքում դա կարող է վերածվել սովորության։

«Մեր վարքագիծը, մեր վատ սովորությունները ոչ միայն վնաս են հասցնում մեր գենոմին, այլև ազդում են մեր ապագա սերունդների գեների արտահայտման վրա։ Այնուամենայնիվ, չնայած մեր գենետիկ հակվածությանը, մենք կարող ենք առողջ լինել, եթե վարենք առողջ ապրելակերպ։ Հենց միջավայրն է որոշում գենետիկական գործոնների մեծ մասի դրսևորումը։ Եվ, հակառակը, ունենալով առողջ գեներ, բայց սխալ ապրելակերպ, կարող ենք վնասել ինքներս մեզ և մեր ապագա սերունդներին», - եզրափակել է Ռուբեն Հարությունյանը։

«Գիտությունն այսօր» շարքը նախաձեռնել և իրականացնում են ՀՀ ԳԱԱ Բնական գիտությունների բաժանմունքը և ՀՀ ԳԱԱ Միջազգային կապերի և երիտասարդական ծրագրերի վարչությունը՝ ՀՀ Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության աջակցությամբ։

 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

21:15
Իրանը Իսրայելին զգուշացրել է «անհրաժեշտ պահին» պատասխան տալու մասին
Իրանը Իսլամական Հանրապետության տարածքի վրա Իսրայելի վերջին հարձակմանը կպատասխանի «անհրաժեշտ պահին և համապատասխան ձևով»։ Այդ մասին Al...
Աղբյուր` Panorama.am
20:50
«Վերադարձ Եվրոպա». բողոքի ցույց՝ Թբիլիսիում
«Վերադարձ Եվրոպա» կարգախոսով վաղը՝ նոյեմբերի 2-ին, ժամը 20:00-ին խորհրդարանի մոտ տեղի կունենա բողոքի ցույց։ Այս մասին հայտնում է...
Աղբյուր` Panorama.am
20:38
Հովհաննես Ավետիսյանը ձերբակալվեց այն ժամանակահատվածում, երբ հրապարակայնորեն սկսեց քննադատել գործող իշխանությունների քաղաքականությունը
Հայաստանի ՔՀԿ-ների հակակոռուպցիոն կոալիցիայի կառավարման խորհուրդը հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է․ «Հայաստանի քաղաքացիական...
Աղբյուր` Panorama.am
20:24
Սերբիան սուգ է հայտարարել Նովի Սադ կայարանում զոհվածների հիշատակին
Սերբիայի կառավարությունը շաբաթ օրը՝ նոյեմբերի 2-ը, սգո օր է հայտարարել Նովի Սադ երկաթուղային կայարանում զոհվածների համար, որտեղ փլուզվել է...
Աղբյուր` Panorama.am
20:14
«Հեռացի՛ր»․ «Նոա»-«Ուրարտու» խաղն ընդհատվել է՝ երկրպագուները պահանջել են ՀՖՖ նախագահի հրաժաևականը
ՀՀ Պրեմիեր լիգայի «Նոա»-«Ուրարտու» խաղը 19-րդ րոպեին ընդհատվել է։ «Հեռացի՛ր» վանկարկումներով ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:57
Այն, ինչ անում է Ադրբեջանը Ստեփանակերտում, մշակութային զտում է․ Դավիթ Սարգսյան
Ստեփանակերտի քաղաքապետ Դավիթ Սարգսյանը գրում է․ «Այն, ինչ անում է Ադրբեջանը Ստեփանակերտում, մշակութային զտում է։ Ավերելով Ստեփանակերտի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:45
Վստահ եմ՝ ճիշտ ընտրություն եմ կատարել. ԲԿՄԱ-ի նորեկ Պյանիչը՝ Ռուսաստան տեղափոխության մասին
 Մոսկվայի ԲԿՄԱ-ի նորեկ Միրալեմ Պյանիչն իր տեղափոխությունը Ռուսաստան ճիշտ ընտրություն է համարում միջազգային մրցաշարերից  դուրս մնալու...
Աղբյուր` Panorama.am
19:31
2025 թվականին Արեւմուտքից Ուկրաինա օգնության հոսքը կարող է զգալիորեն կրճատվել․ ԶԼՄ
2025 թվականին Ուկրաինային արևմտյան օգնությունը կարող է զգալիորեն կրճատվել ընթացիկ տարվա համեմատ։ Վատագույն դեպքում՝ ռազմական աջակցությանը կարող...
Աղբյուր` Panorama.am
19:09
Տարածաշրջանում տարածվող իսրայելական ագրեսիան վտանգ է համաշխարհային խաղաղության համար․ Էրդողան
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը ուրբաթ օրը Ստամբուլում Իրաքի վարչապետ Մուհամեդ Շիա ալ-Սուդանիի հետ բանակցությունների ժամանակ կոչ է արել...
Աղբյուր` Panorama.am
18:54
Ավարտվեց «Արմենիա» միջազգային երաժշտական 8-րդ փառատոնը
Սեպտեմբերի 16-ից հոկտեմբերի 28-ը Երևանում անցկացվեց «Արմենիա» միջազգային  երաժշտական 8-րդ ​​փառատոնը։ Փառատոնի գեղարվեստական...
Աղբյուր` Panorama.am
18:36
Մանկասայլակի մեջ պատրաստված թաքստոցից հայտնաբերվել են բջջային հեռախոս և այլ արգելված իրեր․ ՔԾ
ՀՀ ԱՆ «Արթիկ» քրեակատարողական հիմնարկի անվտանգության ապահովման բաժնի ծառայողները նոյեմբերի 1-ին՝ ժամը 15։00-ի սահմաններում,...
Աղբյուր` Panorama.am
18:23
Հայ և ադրբեջանցի պաշտոնյաները քննարկել են սահմանազատման իրականացման հատվածների հերթականության հարցերը
2024թ. նոյեմբերի 1-ին Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության սահմանին տեղի է ունեցել Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:13
Թուրքիայում պատրաստվում են ընդունել «օտարերկրյա գործակալների» մասին օրինագիծ
Թուրքիայի կառավարությունը պատրաստվում է խորհրդարանի վավերացմանը ներկայացնել «օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքի նախագիծ։ Այս...
Աղբյուր` Panorama.am
17:59
Պարզվել է Իսպանիայում ամենահզոր ջրհեղեղի պատճառը
Գլոբալ տաքացումը Իսպանիայում սաստիկ ջրհեղեղների պատճառ է դարձել։ Այս մասին հայտնում է Bloomberg-ը՝ վկայակոչելով World Weather Attribution (WWA)...
Աղբյուր` Panorama.am
17:55
ՀՖՖ ղեկավարությունը պետք է հեռանա ու դա պետք է անի օր առաջ. «Շիրակ» ՖԱ
«Բոլոր ուղղություններով բացարձակ ձախողումներից, ֆան-շարժումների ու հասարակության լայն շերտի հրաժարականի պահանջից հետո անգամ ՀՖՖ գործող...
Աղբյուր` Panorama.am
17:52
30-ամյա կինը Երևանի խանութներից մեկում դրամապանակ էր գnղացել
Հոկտեմբերի 31-ին ոստիկանության Կենտրոնական բաժնի քրեական հետախույզները օպերատիվ տեղեկություն էին ստացել, որ անհայտ անձը Աբովյան փողոցի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:45
Մանրամասներ՝ ԼՂ հայրենակիցների համար 2025 թվականից նախատեսվող ծրագրի մասին
Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը մշակել է 2025 թվականից գործարկման նախատեսվող նորացված աջակցության ծրագիր։ Նախարարությունից...
Աղբյուր` Panorama.am
17:41
«Արվեստը միայն փող աշխատելու համար չէ». Կոպոլան՝ Marvel ֆիլմերի մասին
Վերջերս «Կնքահայրը» և «Մեգալոպոլիս» ֆիլմի ռեժիսոր Ֆրենսիս Ֆորդ Կոպոլան պատասխանել է Cinepop-ի լրագրողի հարցին, թե արդյոք...
Աղբյուր` Panorama.am
17:31
«Լրիվ հոլիվուդյան անհեթեթություն». Պատմաբանը` Ռիդլի Սքոթի «Գլադիատոր 2» ֆիլմի մասին
Հոլիվուդյան հայտնի ռեժիսոր Ռիդլի Սքոթ «Նապոլեոն» կենսագրական ֆիլմը մեծ աղմուկ էր բարձրացրել  ֆրանսիացի պատմաբանների շրջանում:...
Աղբյուր` Panorama.am
17:24
Արժանապատիվ հայ ժողվորդի համար Արցախյան էջը փակված չէ. Լիլիթ Գալստյան
«Նաև միջազգային հանրության լռության և թողտվության պայմաններում իրականություն դարձավ Արցախում միջազգային հանցագործությունը,...
Աղբյուր` Panorama.am
17:19
Սուրենյան. Մեզ սպասվում է համեմատաբար սառը և բավարար տեղումներով նոյեմբեր
ՇՄՆ «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը տեղեկացնում է․ Նոյեմբերին  օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը...
Աղբյուր` Panorama.am
16:56
Հայաստանում ալկոհոլիզմն ու թմրամոլությունը երիտասարդանում են. Ռուբեն Հարությունյան
Հոկտեմբերի 30-ին ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայում տեղի է ունեցել «Գիտությունն այսօր» շարքի 5-րդ գիտահանրամատչելի սեմինարը՝...
Աղբյուր` Panorama.am
16:49
Կոնվերս Բանկ. Հասանելի դարձնել ֆինանսները բոլորի համար
24.8 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի շուկայական կապիտալ ունեցող ներդրումային Robinhood Markets, Inc. ընկերությունը տարիներ առաջ որոշեց ժողովրդավարեցնել...
Աղբյուր` Panorama.am
16:39
Մեսսին խոսել է կարիերան ավարտելուց հետո իր ծրագրերի մասին
«Ինտեր Մայամի» ֆուտբոլային ակումբի արգենտինացի հարձակվող Լիոնել Մեսսին ասել է, որ իրեն կարիերայից հետո չի հետաքրքրի մարզչական...
Աղբյուր` Panorama.am
16:24
ՌԴ-ից ակնկալում ենք անմիջական ազդեցության գործադրում, որպեսզի ազատ արձակվեն Բաքվում պահվող հայ գերիները. Մինասյան
«Ռուսաստանից ակնկալում ենք անմիջական ներգրավածություն և ազդեցության գործադրում, որպեսզի ազատ արձակվեն հայ բոլոր գերիները, որոնք...
Աղբյուր` Panorama.am
16:04
ՌԴ-ն կարող է, վճռականություն ունենալու դեպքում, քայլեր գործադրել մեր գերիների ազատ արձակման համար. Լեռնիկ Հովհաննիսյան
«Ռուսաստանն այն երկիրն է, որ կարող է  համապատասխան վճռականություն ունենալու դեպքում քայլեր գործադրել թե մեր գերիների ազատ արձակման,...
Աղբյուր` Panorama.am
15:53
Հյուսիսային պողոտայում ավտոմեքենայով խուլիգանություն կատարած երիտասարդը ձերբակալվել է
Հոկտեմբերի 31-ին սոցցանցում տարածվել էր տեսանյութ, որում «ԲՄՎ»-ի վարորդը, բացահայտ անհարգալից վերաբերմունք դրսևորելով հասարակության...
Աղբյուր` Panorama.am
15:41
Կես կիլոգրամ «Մեթամֆետամին»-ի ապօրինի շրջանառության փորձի մեղադրանքով երկու անձ է կալանավորվել
Քննչական կոմիտեի Սյունիքի մարզային քննչական վարչությունում պարզվում են 501 գրամ քաշով «Մեթամֆետամին» տեսակի թմրամիջոցի...
Աղբյուր` Panorama.am
15:37
COP 29-ով Ադրբեջանը փորձելու է մաքրել իր ձեռքերը որպես ցեղաuպան պետություն. Աննա Գրիգորյան
«Բաքվում գտնվող յուրաքանչյուր հայի բանտարկությունը, պատանդառությունը միայն իրենց խնդիրը չէ, միայն իրենց ընտանիքների խնդիրը չէ, մեզնից...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հայկ Դեմոյան. Արարատ Միրոզյանի երեկվա ասածը քրեորեն հետապնդելի հերթական գործողությունն է
13:10 01/11/2024

Հայկ Դեմոյան. Արարատ Միրոզյանի երեկվա ասածը քրեորեն հետապնդելի հերթական գործողությունն է

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}