Հասարակություն 16:56 01/11/2024 Հայաստան

Հայաստանում ալկոհոլիզմն ու թմրամոլությունը երիտասարդանում են. Ռուբեն Հարությունյան

Հոկտեմբերի 30-ին ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայում տեղի է ունեցել «Գիտությունն այսօր» շարքի 5-րդ գիտահանրամատչելի սեմինարը՝ «Թմրամիջոցները և դրանց հետևանքները» թեմայով։ ՀՀ ԳԱԱ գիտության հանրայնացման և հասարակայնության հետ կապերի բաժնի հաղորդմամբ, սեմինարին մասնակցել են ավագ դպրոցների աշակերտներ և բուհերի ուսանողներ։

ՀՀ ԳԱԱ Բնական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար, ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետի գենետիկայի և բջջաբանության ամբիոնի վարիչ Ռուբեն Հարությունյանը նշել է, որ «Գիտությունն այսօր» շարքի սեմինարների ժամանակ աշակերտների և ուսանողների հետ քննարկվում են  բնական գիտությունների ոլորտի արդի թեմաները։

«Մինչ այս մենք խոսել ենք մեր ժողովրդի գենետիկայի մասին, նաև գենոմիկայի և բժշկության, բյուրեղագիտության, առողջ սննդի։ Այսօր դուք կհանդիպեք պրոֆեսիոնալների հետ։ Մեր հանդիպման թեման արդիական է։ 2022 թվականի հունվարի դրությամբ Առողջապահության նախարարության Թմրամոլության բուժման ազգային կենտրոնում և նարկոլոգիական ծառայություններում գրանցվել է թմրամիջոց օգտագործած 7570 անձ։ Իհարկե, թմրանյութերից և ալկոհոլից կախվածություն ունեցողների թիվը հասնում է տասնյակ հազարների։ Իսկ ամենավատն այն է, որ, ըստ մասնագետների, Հայաստանում ալկոհոլիզմն ու թմրամոլությունը երիտասարդանում են», - ասել է Ռուբեն Հարությունյանը։

Նա անդրադարձել է ժառանգականության դերին ալկոհոլի և թմրանյութերի կախվածության մեջ։

«Գիտությանը հայտնի է, որ մենք բոլորս ունենք թմրամիջոցների և ալկոհոլի նկատմամբ հակվածության տարբեր մակարդակներ: Ի վերջո, նույնիսկ խթանիչների, օրինակ, սուրճի կամ թեյի նկատմամբ մեր գենետիկ հակվածությունը սահմանված է ավելի քան 60 տոկոս: Այսինքն, մեր վարքագիծը զգալիորեն կարող է պայմանավորված լինել բնածին կախվածություններով: Պետք է ունենալ բարձր գիտակցություն և կամքի ուժ դրանք հաղթահարելու համար: Այստեղ ամենակարևոր դերը պետք է ունենան կրթությունը, դաստիարակությունը և հասարակությունը», - ասել է պրոֆեսոր Հարությունյանը։

Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ գենետիկ գործոնները կախվածություն առաջացնող նյութերի նկատմամբ կազմում են 50-60%։

«Չկա ալկոհոլիզմի մեկ գեն, սակայն հայտնի են առնվազն մի քանի տասնյակ գեներ, որոնք որոշում են ալկոհոլային կախվածությունը։ Այն ընտանիքներում, որտեղ ծնողները չեն օգտագործում ալկոհոլային խմիչքներ, երեխաների միայն 5%-ի մոտ կարող է առաջանալ կախվածություն ալկոհոլից։ Իսկ երբ ծնողներից մեկը հարբեցող է լինում, կախվածության ցուցանիշը հասնում է 18%-ի։ Ալկոհոլը ուժեղ մուտագեն չէ: Այնուամենայնիվ, այն ունի տերատոգեն ազդեցություն, առաջացնում է բնածին արատներ, հաճախ՝ օլիգոֆրենիա, այսինքն, մտավոր հետամնացություն», - ասել է Ռուբեն Հարությունյանը։

Ալկոհոլի և թմրանյութերի օգտագործման հոգեբանական հետևանքները ներկայացրել է «Rehab.am» վերականգնողական կենտրոնի ծրագրային ղեկավար, հոգեբան Մարիաննա Աբովյանը։ Նա նշել է, որ ալկոհոլիզմն ու թմրամոլությունն առաջացնում են շատ ֆիզիկական և հոգեբանական հիվանդություններ։ Ալկոհոլիզմից տարեկան մահանում է մոտ 3 միլիոն մարդ, իսկ թմրամոլությունից՝ 300 հազար։

«Այդ կախվածությունը խաթարում է մարդու կյանքը, հարաբերությունները ընտանիքի հետ, զրկում է մարդուն իր արժեհամակարգից։ Ի վերջո, մարդը զրկվում է առողջությունից, կյանքից, հայտնվում հիվանդանոցում կամ բանտում», - ասել է Մարիաննա Աբովյանը։

Նա անդրադարձել է տեղեկատվական տեխնոլոգիաների միջոցով թմրադեղերի տարածման, անչափահասներին հանցավոր ճանապարհով այդ գործունեության մեջ ներգրավելու նոր մեթոդներին: Նշվել է, որ թմրամոլությունը ներկայացվել է որպես հիվանդություն, որը գրանցված է հիվանդությունների համաշխարհային ռեգիստրում՝ ICD 10, որպես խանգարում, որն ազդում է մարդու կենսաբանական, հոգեբանական, սոցիալական և արժեքային ոլորտների վրա։ Հատուկ ուշադրություն է դարձվել բուժման և վերականգնման մեթոդներին:  Նարկոլոգիական ամենապահանջված կլինիկաներից է ՀՀ առողջապահության նախարարության Կախվածությունների բուժման ազգային կենտրոնը։ Բուժում անցնողներն իրենց ձեռք բերածն ամրապնդելու նպատակով  շարունակում են վերականգնումը Rehab.am կենտրոնում։ Մասնագետը շեշտել է, որ հետաքրքիր, լիարժեք և բովանդակալից կյանքը կախվածության հիվանդության լավագույն կանխարգելումն ու բուժումն է։

Երևանի պետական համալսարանի պրոֆեսոր Գագիկ Մելիքյանը խոսել է  հոգեմետ նյութերի, միացությունների մասին, որոնք կարող են ճնշող ազդեցություն ունենալ մարդու նյարդային համակարգի վրա, առաջացնել հոգեկան շեղումներ, հիմնականում՝ ձայնային կամ լսողական հալյուցինացիաներ։ Միաժամանակ, այդ նյութերից մի քանիսն օգտագործվում են բժշկության մեջ, այդ թվում՝ հոգեկան խանգարումների բուժման համար:

«Չմոռանանք, որ հոգեակտիվ նյութերի չարաշահումը խնդիր է համաշխարհային մասշտաբով, հատկապես փոքր ժողովուրդների համար, որոնք դրա հետևանքով կարող են դեգրադացվել կամ իսպառ վերանալ», - ասել է Գագիկ Մելիքյանը։

Հայկական հոգեբուժական ասոցիացիայի կախվածությունների սեկցիայի ղեկավար, հոգեբույժ-նարկոլոգ Արտաշես Թումանյանը նշել է, որ կախվածությունը բարդ երևույթ է, որը ներառում է հոգեբանական, սոցիալական և կենսաբանական փոփոխություններ։ Դա նաև հանգեցնում է վարքագծի փոփոխության։ Կախվածության պատճառներից մեկը ներքին կարիքները բավարարելու ցանկությունն է, օրինակ, հաղթահարել սթրեսը կամ ցավը։ Այնուամենայնիվ, ալկոհոլը կամ թմրանյութերը ամենից հաճախ օգտագործվում են հաճույքի համար, և ժամանակի ընթացքում դա կարող է վերածվել սովորության։

«Մեր վարքագիծը, մեր վատ սովորությունները ոչ միայն վնաս են հասցնում մեր գենոմին, այլև ազդում են մեր ապագա սերունդների գեների արտահայտման վրա։ Այնուամենայնիվ, չնայած մեր գենետիկ հակվածությանը, մենք կարող ենք առողջ լինել, եթե վարենք առողջ ապրելակերպ։ Հենց միջավայրն է որոշում գենետիկական գործոնների մեծ մասի դրսևորումը։ Եվ, հակառակը, ունենալով առողջ գեներ, բայց սխալ ապրելակերպ, կարող ենք վնասել ինքներս մեզ և մեր ապագա սերունդներին», - եզրափակել է Ռուբեն Հարությունյանը։

«Գիտությունն այսօր» շարքը նախաձեռնել և իրականացնում են ՀՀ ԳԱԱ Բնական գիտությունների բաժանմունքը և ՀՀ ԳԱԱ Միջազգային կապերի և երիտասարդական ծրագրերի վարչությունը՝ ՀՀ Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության աջակցությամբ։

 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

13:03
Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև գետերի ջրերի ոլորտում պաշտոնական համագործակցություն առկա չէ. ԱԳՆ
Օրեր առաջ Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպանը հայտարարել էր. «Մեր ակտիվ աջակցությամբ Ադրբեջանից և Հայաստանից հիդրոլոգների և ինժեներների մի խումբ...
Աղբյուր` Panorama.am
12:43
Ինչ եղանակ է սպասվում այսօր
Երևանում նոյեմբերի 21-ի ցերեկը, 22-24-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ Նոյեմբերի 25-26-ին սպասվում են տեղումներ։ ​ Մարզերում...
Աղբյուր` Panorama.am
12:24
Ընծայման տոնն է
«Սիրելի՛ մայրե՛ր, ձեզ է վստահված մատաղ սերնդի դաստիարակությունը, սա ավելի կարևոր է, քան ասենք կարիերա անելն ի հաշիվ մայրանալու»,- ասում է Հայր Զաքարիան
Աղբյուր` Panorama.am
12:13
Ստամբուլում մաhաgել է գերաշնորհ Տ. Գարեգին արքեպիսկոպոս Պէքճեանը
Այսօր առավոտյան Ստամբուլի Ս. Փրկիչ ազգային հիվանդանոցում մահացել է գերաշնորհ Տ. Գարեգին արքեպիսկոպոս Պէքճեանը:  Պոլսո հայոց...
Աղբյուր` Panorama.am
11:52
Վահե Ղազարյանի հետ մանկությունից ընկերներ ենք, սա որոշ հարցերում մի քիչ խանգարել է. Փաշինյան
Նիկոլ Փաշինյանը Ներքին գործերի նախարարության աշխատակազմին է ներկայացրել նորանշանակ նախարար Արփինե Սարգսյանին: Նիկոլ Փաշինյանը...
Աղբյուր` Panorama.am
11:48
Տեսնում ես՝ «Գազ 66»-ի ռամա է դրած մայթի վրա, պապու ռաման է բա...Տարեք ձեր ննջարանի պատից կախեք. Նիկոլ Փաշինյան
«Տասնյակ տարիներով քանդած, բառիս բուն իմաստով ավերակ,  ճանապարհը, մայթը կառուցում ենք, վերականգնում ենք։ Հետո ասում ես՝ գնամ, տեսնեմ...
Աղբյուր` Panorama.am
11:41
Լյուքսեմբուրգի Պատգամավորների պալատը Բաքվnւմ պահվnղ հայերի մասին բանաձև է ընդունել
Լյուքսեմբուրգի Պատգամավորների պալատը բանաձև է ընդունել, որտեղ հաշվի առնելով մի շարք հանգամանքներ, դատապարտում է Ադրբեջանի իշխանությունների...
Աղբյուր` Panorama.am
11:31
Հրազդանում ձին արգելափակվել է խրամափոսի մեջ
Նոյեմբերի 20-ին, ժամը 21:46-ին Կոտայքի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Հրազդան քաղաքի...
Աղբյուր` Panorama.am
11:22
Ռեփեր Գուֆն ուզում է Մոսկվայում ելույթ ունենալ՝ էլեկտրոնային թևնոցով
Ռուս հայտնի Ռեփեր Գուֆը (Ալեքսեյ Դոլմատով) մտադիր է Մոսկվայում համերգ տալ էլեկտրոնային թևնոցով, որը նրան հագցրել են դատարանի որոշմամբ։ Եթե դա...
Աղբյուր` Panorama.am
11:20
Ուզում եմ մեր գործընկերներին, ովքեր թողել են իրենց պաշտոնը, կրկին շնորհակալություն հայտնել. Փաշինյան
«Տեղյակ եք, որ մեր նախորդ նիստից ի վեր կադրային որոշակի փոփոխություններ են տեղի ունեցել և ես ուզում եմ մեր գործընկերներին, ովքեր թողել են...
Աղբյուր` Panorama.am
11:06
Վերականգնվում են Սրվեղ վանական համալիրը և Կիրանցի Սբ. Երրորդություն եկեղեցին
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության աշխատակիցներն այցելել են Տավուշի մարզի Սրվեղ վանական համալիր և Կիրանց գյուղի Սբ....
Աղբյուր` Panorama.am
11:00
20 հարկ վճարողի մոտ արձանագրվել է «Անկանխիկ գործառնությունների մասին» ՀՀ օրենքի պահանջների խախտում
Պետական եկամուտների կոմիտեն ներկայացնում է 2024 թվականի հոկտեմբեր ամսվա ընթացքում «Անկանխիկ գործառնությունների մասին» ՀՀ օրենքի...
Աղբյուր` Panorama.am
10:45
Երևան քաղաքի մի շարք փողոցներում կտեղադրվեն ռետինե կանգնակներ
Երևանի քաղաքապետարանից հայտնում են.  «Հաշվի առնելով, որ Մյասնիկյան պողոտայից դեպի Աբովյան պուրակ երթևեկությունը թույլատրվում է...
Աղբյուր` Panorama.am
10:07
«Ոսկե գնդակի» դափնեկիր Ռոդրին Մեսսիին համարում է պատմության լավագույն ֆուտբոլիստ
Ըստ նրա, Մեսսիի և Ռոնալդուի ժամանակներն անցել են։
Աղբյուր` Panorama.am
10:05
Մարգարիտա Սիմոնյանը պատմել է Լավրովի ասուլիսի ժամանակ լրագրողի հետ կապված միջադեպի մասին
«Russia Today» մեդիա խմբի և RT-ի գլխավոր խմբագիր Մարգարիտա Սիմոնյանը հեգնանքով մեկնաբանել է Sky News-ի լրագրողի մասնակցությունը ՌԴ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:53
Ավստրալիայում մինչև 16 տարեկան երեխաները չեն կարող օգտվել սոցցանցերից. Օրենքն ընդունվել է
Ավստրալիայի կառավարությունն օրենք է ընդունել, որն արգելում է մինչև 16 տարեկան երեխաներին օգտվել սոցիալական ցանցերից։ Հինգշաբթի օրն այս ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:35
Թուրքիայի ԱԳՆ-ն դատապարտել է հութիների հարձակումը թուրքական ընկերությանը պատկանող բեռնատար նավի վրա
Թուրքիայի ԱԳՆ-ն դատապարտել է Եմենի հութիների՝ Անսար Ալլահ ապստամբների շարժման հրթիռային հարձակումը Կարմիր ծովում գտնվող Anadolu S բեռնատար նավի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:32
Սատանայական ծեսը Ծիծեռնակաբերդում կատարվեց. Տիգրան Քոչարյան
Տեղեկատվական անվտանգության, մեդիայի հարցերով փորձագետ Տիգրան Քոչարյանը գրում է. «Երեկ արվեց այն ինչ պետք է արվեր։ Ինչի մասին և...
Աղբյուր` Panorama.am
09:31
Արմավիրի մարզպետը նշանակվեց նախարար
ՀՀ նախագահ Վահագն Խաչատուրյանի հրամանագրով, Դավիթ Խուդաթյանը  նշանակել տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար:...
Աղբյուր` Panorama.am
09:29
«Փաստ». ՊՆ-ն ինչի՞ց ելնելով է նախապատրաստված և ավելի ուժեղ համարվող ըմբիշներին դուրս թողել ու թիմը կազմել այլ ըմբիշներից
«Փաստ» թերթը գրում է. «Ամբողջ աշխարհում ընդունված է, որ սպորտը, խոշոր մրցաշարերը լավ հնարավորություն են ցանկացած երկրի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:27
«Հրապարակ». Պաշտոնանկության ալիքը չի շրջանցի նաև մարզպետաց դասին
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Իշխանական աղբյուրներից տեղեկանում ենք, որ պաշտոնանկության երկրորդ ալիքն էլ է լինելու: Թիրախում...
Աղբյուր` Panorama.am
09:25
«Ժողովուրդ». Ո՞վ է դիմել Քյարամյանին՝ Աղազարյանի որդու մեքենաների գործով
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «ՔՊ-ական Հովիկ Աղազարյանի շուրջ օղակը սեղմվում է. նա, բացի կաշառք պահանջելու վարույթից, նաև այլ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:18
Նոյեմբերի 21-ին փոխանակման կետերում դոլարի և եվրոյի փոխարժեքներն աճել են, ռուբլունը՝ նվազել
ՀՀ բանկերում այսօր՝ նոյեմբերի 21-ին ժամը 09:00-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում 386.97 դրամ՝ նախորդ օրվա վերջի համեմատ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:18
«Ժողովուրդ». Ներթիմային գզվռտոցները շարունակվում են
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Իշխող խմբակցության ներսում ներթիմային գզվռտոցները շարունակվում են։ «Ժողովուրդ»...
Աղբյուր` Panorama.am
09:15
«Հրապարակ». Փաշինյանը կանանց տեսակարար կշիռն ավելացրել է իշխանությունում
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Մի ժամանակ մեր իշխանության մեջ շատ քիչ էին կանայք, և անգամ օրենքով քվոտաներ սահմանվեցին, որ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:12
«Փաստ». Փաշինյանի համար կրթության ու ընդհանուր զարգացածության թեմաներն եղած-չեղածի հաշիվ են
«Փաստ» թերթը գրում է. «Վերջին վեց տարվա ընթացքում կադրային փոփոխությունների պակաս չենք ունեցել։ Բայց, բնականաբար, կադրային...
Աղբյուր` Panorama.am
09:11
«Ժողովուրդ». Ինչպիսի զգացումներով է Զեյնալյանը հեռացել
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Իրավապահ բլոկի մասնակցությամբ մեկ ամիս առաջ կայացած խորհրդարանական լսումները ճակատագրական...
Աղբյուր` Panorama.am
09:08
«Հրապարակ». Փաշինյանը թիմակիցներից մի քանիսին էլ է ուղարկել արյան անալիզ հանձնելու
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Տեղեկություններ կան, որ Կարեն Սարուխանյանից բացի Նիկոլ Փաշինյանը թիմակիցներից մի քանիսին էլ է...
Աղբյուր` Panorama.am
09:04
«Փաստ». Հայաստանում իշխող վարչախմբի մյուս սև առաքելությունը պատմությունը սրբագրելն է
«Փաստ» թերթը գրում է. «Շատ հաճախ պետություններում առկա ներքաղաքական դիրքավորումը պայմաններ է ստեղծում արտաքին քաղաքական...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Ռուբեն Քոչարը կասկածներ ունի՝ Երվանդ Քոչարի թանգարանում կան գործեր, որոնք կեղծիք են. փաստաբան
12:57 20/11/2024

Ռուբեն Քոչարը կասկածներ ունի՝ Երվանդ Քոչարի թանգարանում կան գործեր, որոնք կեղծիք են. փաստաբան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}