Քաղաքական 11:20 05/11/2024 Տարածաշրջան

Թուրքիան Եվրոպայի հետ միասին մեջմե՞ջ է անում հետխորհրդային տարածքը. Պյոտոր Ակոպով

«Էրդողանը Մոսկվայի համար մտահոգության ևս մեկ առիթ է ստեղծում» վերնագրով վերլուծական հոդվածում «ՌԻԱ նովոստի»-ի քաղաքական մեկնաբան Պյոտոր Ակոպովը գրում է.

«Ռուսաստանի շրջադարձը դեպի արևելք (որը երբեմն կոչվում է Գլոբալ հարավ) պայմանավորված է ոչ միայն Արևմուտքի հետ հակամարտությամբ, այլ նաև երկրի օբյեկտիվ աշխարհաքաղաքական շահերով և ժամանակի բուն ոգով (այսինքն՝ կենտրոնում հստակ տեղաշարժ է, աշխարհակարգի ձգողականությունը Արևմուտքից Արևելք): Հետևաբար, Արևելքում տեղի ունեցող բոլոր գործընթացները (ոչ միայն հակամարտությունները, այլ նաև ինտեգրացիոն գործընթացները, որոնք կառուցված են մեկ տարածաշրջանի, էթնիկ խմբի, կրոնի և այլնի շուրջ) այժմ էլ ավելի կարևոր են մեզ համար։ Հատկապես եթե դա վերաբերում է մեր հարևան շրջաններին, որոնք Ռուսաստանի կազմում էին և մեզ հետ կապված էին ընդհանուր պատմությամբ։

Այսօր Բիշքեկում կբացվի թյուրքական պետությունների ղեկավարների գագաթնաժողովը՝ Ռեջեփ Էրդողանի գլխավորությամբ։ Կլինեն ոչ միայն Ալիևը, Տոկաևը, Միրզիյոևը, Բերդիմուհամեդովը, Ջափարովը, այլև Վիկտոր Օրբանը։ Ամենամյա գագաթնաժողովը 11-րդ հերթական համարն է, բայց իրականում սա արդեն երկրորդ գագաթնաժողովն է այս տարվա ընթացքում. նախորդը տեղի է ունեցել ընդամենը չորս ամիս առաջ Շուշայում, բայց այն պաշտոնական կարգավիճակ չուներ։ Բայց դա ինքնին թյուրք ժողովուրդների համագործակցության ցուցիչ է ու որը գնալով ավելի ինտենսիվ են դառնում։ Էրդողանը Բիշքեկից ուղիղ թռչելու է Բուդապեշտ, իսկ հետո Բաքվում կայցելի ֆորում, այսինքն՝ կայցելի Թյուրքական պետությունների կազմակերպության երկու երկրների մայրաքաղաքներ։

Թյուրքական պետությունների կազմակերպությունը միավորում է ընդամենը հինգ երկիր (և ևս երեքը, այդ թվում՝ մեկ չճանաչված, դիտորդի կարգավիճակ ունի), բայց ամենաակտիվ և աճող միջպետական ​​միավորումներից է։ Թյուրքական աշխարհի միասնությունը դեռևս չի դրվել որպես ԹՊԿ-ի քաղաքական նպատակ, բայց գործընթացը, ինչպես ասում են, սկսվել է։ Թուրքիան կազմակերպության անվիճելի առաջնորդն է, որը ներառում է Ղազախստանը, Ուզբեկստանը, Ղրղզստանը և Ադրբեջանը՝ չորս հետխորհրդային հանրապետություններ, որոնցից երեքը Կենտրոնական Ասիայում են։ Կենտրոնական Ասիայի մեկ այլ պետություն՝ Թուրքմենստանը, դիտորդի կարգավիճակ ունի ԹՊԿ-ում, ինչպես նաև Հունգարիան (մագյարներն իրենց թյուրք են համարում), ինչպես նաև Հյուսիսային Կիպրոսը, որը ճանաչվել է միայն Թուրքիայի կողմից: Այսպիսով, Թուրքիան իր դրոշի տակ է հավաքել հետխորհրդային հանրապետությունների մեկ երրորդը` գրեթե այնքան, որքանի ձգտում է Եվրամիությունը (երեք բալթյան երկրներ արդեն մաս են կազմում, իսկ Մոլդովան, Վրաստանը և Ուկրաինան հերթագրված են): Այսինքն՝ Թուրքիան Եվրոպայի հետ միասին մեջմեջ են անում հետխորհրդային տարածքը։

Այնքան էլայդպես չէ։ Նույնիսկ Եվրոպան, որը նպատակ է դրել անեքսիայի ենթարկել Ուկրաինան, ի վիճակի չէ պոկել նրան Ռուսաստանից՝ ո՛չ ռազմական, ո՛չ խաղաղ ճանապարհով: Բացի այդ, եվրաինտեգրման նախագծի ճգնաժամն ինքնին միայն կխորանա՝ և՛ Միացյալ Նահանգների հետ աճող չեղքման, այսինքն՝ միացյալ Արևմուտքում հնարավոր պառակտման, և՛ ներքին հակասությունների պատճառով, որոնք ի թիվս այլ բաների սրվում են նաև Ռուսաստանի հետ առճակատման պատճառով: ԵՄ-ի ներթափանցումը Անդրկովկաս նույնպես իրատեսական չի թվում։ Վրաստանն, օրինակ, կախված է Ռուսաստանից և Թուրքիայից ոչ միայն տնտեսական, այլ նաև աշխարհաքաղաքական առումով։ Աշխարհագրությունը ճակատագիր է, և պատմության մեջ գրեթե չկա օրինակ, որ ինչ-որ մեկին հաջողվի փոխել այն։

Թուրքիան, ի տարբերություն ԵՄ-ի, կարծես թե չի փորձում ընդգրկել ընդհանուր սահմաններ չունեցողներին։ Նա չի հատում տարբեր ժողովուրդների մեկ նախագծում  ընդգրկելու շեմը(ինչպես հույներն ու ֆինները), և չի հավակնում համաշխարհային գերիշխանության (և ԵՄ-ն, ինչպես անգլո-սաքսոնների կրտսեր եղբայրը, մասնակցում է նրանց գլոբալիզացիայի նախագծին, հետո աշխարհում գերիշխանության համար պայքար է մղվում) և նույնիսկ (դեռ) ռազմական կազմակերպություն չի կառուցում (ԵՄ-ն ոչ թե ՆԱՏՕ-ից ուշ է առաջացել, այլ դրա պատյանն է)։  Հրապարակայնորեն Թուրքիան ցանկանում է միայն նպաստել թյուրք ժողովուրդների մերձեցմանը, օգնել նրանց պահպանել իրենց լեզուն և մշակույթը, զարգացնել տնտեսությունը, ստեղծել նյութատեխնիկական միջանցքներ և տրանսպորտային ուղիներ, ընդհանրապես ներգրավվել «մեկ թյուրքական տարածքում»: Դե, այն փաստը, որ այն ներառում է նախկին խորհրդային հանրապետությունները, պատահական ստացվեց և դրանում հակառուսական ոչինչ չկա, բայց արդյո՞ք այն այդպես է:

Իհարկե, այդպես չէ, բայց ոչ այն պատճառով, որ Թուրքիան հակառուսական ծրագրեր ունի: Թուրքերի բնակեցումը Եվրասիայում տևելէ շատ դարեր, և նրանք ապրում են Հեռավոր Արևելքից մինչև Հունգարիա ընկած տարածքում: Թյուրքական պետությունները եկել ու գնացել են, և վերջին վեց հարյուր տարիների ընթացքում Թուրքիան (Օսմանյան կայսրությունը) եղել է դրանցից ամենակարևորը (և շատ ժամանակ՝ միակը): Բայց Թուրքիայի թուրքերը միշտ եղել են միայն Օսմանյան կայսրության հիմքը, և ոչ մեծամասնությունը։ Դեռ Սուլթան-խալիֆի գլխավորությամբ Թուրքիան հավակնում են առաջնորդություն ամբողջ իսլամական աշխարհին: Խալիֆայությունում ազգային գործոնը իր տեղը զիջեց կայսերականին ու կրոնականին, իսկ թուրքական ազգային նախագիծը սկսվեց ընդամենը հարյուր տարի առաջ՝ կայսրության ավերակներից թուրքական հանրապետության ի հայտ գալով։ Ստեղծվելով ԽՍՀՄ-ի ամենաակտիվ աջակցությամբ՝ բոլշևիկները օգնեցին Աթաթուրքին՝ աջակցելով նրա թուրքական պետության կառուցմանը, որը եվրոպացիները ցանկանում էին բաժանել երեք մասի (թուրքերին թողնելով Անատոլիայի միայն մի մասը՝ առանց նեղուցների և արևելյան շրջանների)։ Այսինքն՝ Մոսկվան փաստացի օգնեց թուրքերին պահպանել իրենց պետության գոնե մի մասը՝ ոչ այնքան նրանց հանդեպ սիրո, որքան իր հարավում Արևմուտքին ենթակա պետություններ ունենալու դժկամության պատճառով...

Հետևաբար, Թուրքիայի ինտեգրացիոն նկրտումները Ռուսաստանի կողմից չեն կարող անտարբեր ընկալվել մեզ համար անվտանգության, տնտեսության և աշխարհաքաղաքականության տեսանկյունից։ Անկախ Թուրքիան ինքնին Ռուսաստանի թշնամին չէ, թեև հարցեր կան ոչ միայն Ուկրաինային զենք մատակարարելու, այլ նաև Ռուսաստանի թուրքերին հովանավորելու համառ փորձերի մասով։ Մեր պատմության ընթացքում մենք հաճախ ենք տեսել, թե ինչպես են ազգային, կրոնական միավորման նախագծերը կամ լեզվական հիմքերն օգտագործել մեր հավերժական հակառակորդները։ Այո, բոլոր այն նույն անգլո-սաքսերը, ովքեր ոչ միայն շահագրգռված են, այլև չեն թաքցնում իրենց խաղադրույքը թե՛ հետխորհրդային տարածքի, թե՛ բուն Ռուսաստանի քայքայման վրա։ Հետևաբար, մենք շահագրգռված ենք, որ Կենտրոնական Ասիան մնա անկախ՝ չդառնալով մի նախագծի մաս, որի կառավարումը ապագայում ինչ-որ պահի կարող է հափշտակվել մեր թշնամիների կողմից»։

Ամբողջական վերլուծությունը՝ այս հղումում։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

13:14
Օդի ջերմաստիճանը նոյեմբերի 6-ի ցերեկը կնվազի 3-4 աստիճանով
Երևանում նոյեմբերի 5-ի ցերեկը, 6-10-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ ​Մարզերում նոյեմբերի 5-ի ցերեկը, 6-10-ին սպասվում է...
Աղբյուր` Panorama.am
13:04
«Ուրարտու»-ն «Ֆասթ Մեդիայի»-ն մեղադրում է ոչ պրոֆեսիոնալիզմի և անլուրջ մոտեցման մեջ
«Ուրարտու» ֆուտբոլային ակումբը, պատասխանելով համացանցում շրջանառվող «Ֆասթ Մեդիայի» երեկվա հայտարարությանը, ցանկանում է...
Աղբյուր` Panorama.am
12:54
Ուղեվարձերի գումարի ավելացման վերաբերյալ քաղաքապետարանի հրապարակած թվերը ծիծաղելի են ու ամոթալի. Բաբկեն Պիպոյան
Երևանի քաղաքապետարանի ներկայացուցիչներն ամեն օր թվեր են հրապարակում, թե  ինչպես է փոխվել ուղեվարձի վճարումից առաջացած գումարի չափը...
Աղբյուր` Panorama.am
12:43
Ադրբեջանն ավտnրիտար երկիր է, չեմ մասնակցի Բաքվում COP-29-ի. Թունբերգ
Շվեդ բնապահպանական ակտիվիստ Գրետա Թունբերգը հայտարարել է, որ բոյկոտում է  և չի մեկնելու Բաքու՝ մասնակցելու ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության...
Աղբյուր` Panorama.am
12:38
ՄԱԿ-ի դատարանը նոյեմբերի 12-ին կհրապարակի Հայաստան ընդդեմ Ադրբեջանի գործով վճիռ
Ադրբեջանի կողմից ներկայացված նախնական առակություների վերաբերյալ
Աղբյուր` Panorama.am
12:32
Մեկ տարում Հայաստանում արձանագրվել է թոքի քաղցկեղի 903 նոր դեպք
Թոքի քաղցկեղը այս հիվանդության ամենատարածված տեսակներից է և աշխարհում մահացության գլխավոր պատճառներից մեկը։  Տղամարդիկ առավել հաճախ են...
Աղբյուր` Panorama.am
12:05
ԵՄ պատվիրակությունը Երևանում է՝ մշակելու վիզաների ազատականացման բանակցությունների ծրագիրը. ԱԳ փոխնախարար
«Արդեն իսկ սկսել ենք բանակցություններն արտոնագրերի ազատականացման շուրջ, այս օրերին՝ 5-6-ը, Երևանում է Եվրամիության պատվիրակությունը,...
Աղբյուր` Panorama.am
11:45
Հիմնականն այն է, որ բացառում է երրորդ կողմի վերահսկողությունը. Պարույր Հովհաննիսյանը՝ հաղորդակցության ուղիների վերաբերյալ
«Մեզ հասած տեղեկություններով ընդունելության ընթացքում վիրավորանքներ և սպառնալիքներ են հնչել, որի մասին Բելգիական կողմին հայտնել ենք...
Աղբյուր` Panorama.am
11:45
Կոչ եմ անում կառավարությանը փոխել իր դիրքորոշումը և ունենալ հատուկ օր՝ հարգելու Հայաստանի համար զոhվածների հիշատակը. Նազարյան
Հայաստանի կառավարությունը բացասական եզրակացություն է տվել ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գեղամ Նազարյանի օրենսդրական...
Աղբյուր` Panorama.am
11:28
Սրբուհի Գալյանը նշանակվել է արդարադատության նախարար
ՀՀ նախագահ Վահագն Խաչատուրյանի հրամանագրով՝ Սրբուհի Գալյանը նշանակվել է արդարադատության նախարար։ «Հիմք ընդունելով վարչապետի...
Աղբյուր` Panorama.am
11:20
Թուրքիան Եվրոպայի հետ միասին մեջմե՞ջ է անում հետխորհրդային տարածքը. Պյոտոր Ակոպով
«Էրդողանը Մոսկվայի համար մտահոգության ևս մեկ առիթ է ստեղծում» վերնագրով վերլուծական հոդվածում «ՌԻԱ նովոստի»-ի քաղաքական...
Աղբյուր` Panorama.am
11:06
Ինչո՞ւ է կարևոր արցախցիների մասին Գերմանիայի դատարանի որոշումը. Տարոն Սիմոնյան
«Գերմանիայի դատարանի որոշումը, որն արդեն ուժի մեջ է մտել, ապացուցում է, որ արցախցիներն իրականում հնարավորություն չունեն մուտք գործել...
Աղբյուր` Panorama.am
10:26
Տիկնիզյան. Գնահատում եմ, թե ինչպես են ինձ վերաբերվում «Լոկոմոտիվում»
«Լոկոմոտիվի» կիսապաշտպան Նաիր Տիկնիզյանը նշել է, որ ցանկանում է երկարաձգել պայմանագիրն ակումբի հետ։ «Ես մեծ ցանկություն...
Աղբյուր` Panorama.am
10:15
Վրացական տուրիստական ընկերությունը ջնջել է Լոռու մասին գրառումը, Զուրաբաշվիլու էջում դատարկ լինկն է
Վրացական տուրիստական ընկերությունը՝ Adjara Voyage-ը, որ իր էջում Հայաստանի Լոռու մարզը ներկայացրել էր Վրաստանի պատմական տարածք,  այդ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:51
Ապագա ընտրություններում հաղթող ուժերը
«Առաջիկա խորհրդարանական ընտրությունները (հերթական թե արտահերթ) աչքի են ընկնելու անսպասելի, անհավանական դաշինքներով ու միավորումներով։ Դա...
Աղբյուր` Panorama.am
09:46
Բելգիայում Ադրբեջանի դեսպանը սպառնացել է սպանել ԵՄ-ում ՀՀ դեսպան Տիգրան Բալայանին
Հայաստանի դեսպանությունը պաշտոնական բողոք է հայտնել Բրյուսելում այլ դիվանագիտական ներկայացուցչություններին, քանի որ Բելգիայում Ադրբեջանի դեսպան...
Աղբյուր` Panorama.am
09:32
«Հրապարակ». Ավինյանը Երևանի չլուծված խնդիրների համար մեղադրում է գործադիրին
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Երևանի քաղաքապետ Տիգրան Ավինյանը երեկ խորհրդարանում 2025 թվականի բյուջեի քննարկման ժամանակ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:31
«Ժողովուրդ». Հովիկ Աղազարյանի որդին իր «գործունեության» ընթացքում եղել է նաև ՊԵԿ մաքսային հատվածի պաշտոնատար անձ
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «ՔՊ-ական պատգամավոր Հովիկ Աղազարյանի որդու կազմակերպած՝ մեքենաների ներմուծում/արտահանում...
Աղբյուր` Panorama.am
09:30
«Հրապարակ». Շունչները պահած սպասում են Բագրատ սրբազանի վերադարձին
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Քաղաքական շրջանակներում, շունչները պահած, սպասում են Սրբազան պայքարի առաջնորդ Բագրատ սրբազանի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:28
«Փաստ». Ընդդիմադիր պատգամավորները չեն միջամտել Ալեն Սիմոնյանի և լրագրողի միջև միջադեպին
«Փաստ» թերթը գրում է. «Լրատվամիջոցներն անդրադարձել են, որ օրերս խորհրդարանում միջադեպ է եղել ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանի և...
Աղբյուր` Panorama.am
09:24
«Փաստ». Ինչու է վերջին շրջանում Անդրանիկ Քոչարյանը դարձել չափազանց զգուշավոր
«Փաստ» թերթը գրում է. «Առիթ ունեցել ենք տեղեկացնելու, որ քպական Անդրանիկ Քոչարյանից ու իր «խմբակից» շատ մեծ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:23
«Ժողովուրդ». «Իմ քայլը» հիմնադրամի ընթրիքի նվիրատվությունը արտոնությունների կամ ներողամտության ակնկալիք
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի տիկնոջ՝ Աննա Հակոբյանի «Իմ քայլը» հիմնադրամի առաջին...
Աղբյուր` Panorama.am
09:21
«Հրապարակ». ՔԿՀ-ներում ռեյդ են արել և հավաքել կալանավորների բջջային հեռախոսները
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Քրեակատարողական հիմնարկներում հոկտեմբերին ռեյդ են արել և հավաքել կալանավորների բջջային...
Աղբյուր` Panorama.am
09:21
Տրամաբանորեն առաջնային կարգով պետք է դրվեր օկուպացված տարածքների ուղղություններով սահմանազատման հարցը. Աբրահամյան
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը գրում է. «Հայաստանի ու Ադրբեջանի փոխվարչապետերի` մի քանի օր...
Աղբյուր` Panorama.am
09:19
«Ժողովուրդ». «Ախորժակը ուտելիս է բացվում»-ը ոչ թե սոսկ դարձվածք է, այլ հեղափոխական իրականություն
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Ստորև ներկայացվող փաստերը իրավապահների և նրանց քաղաքական ղեկավար, այսօր արդեն հատուկենտ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:16
«Հրապարակ». Ալեն Սիմոնյանը ՔՊ-ական կանանց հետ մերձեցման երեկո է անցկացրել
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Ալեն Սիմոնյանն անցած շաբաթ ՔՊ-ական կանանց հետ մերձեցման երեկո է անցկացրել՝ Ձորափի ռեստորաններից...
Աղբյուր` Panorama.am
09:14
Նոյեմբերի 5-ի հոսանքազրկումների մասին
«Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» փակ բաժնետիրական ընկերությունը տեղեկացնում է, որ նոյեմբերի 5-ին պլանային նորոգման աշխատանքներ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:10
Նոյեմբերի 5-ին փոխանակման կետերում դոլարի, և եվրոյի փոխարժեքները աճել են, ռուբլունը՝ նվազել
ՀՀ բանկերում այսօր՝ նոյեմբերի 5-ին ժամը 09:00-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում 384.72 դրամ՝ նախորդ օրվա վերջի համեմատ աճելով...
Աղբյուր` Panorama.am
09:04
Սուրեն Սարգսյան. Ուզենք, թե չուզենք՝ ԱՄՆ ընտրություններն ազդելու են նաև մեր տարածաշրջանի վրա
Այսօր ամերիկացիներն ընտրելու են իրենց 47-րդ նախագահին: Քաղաքագետ Սուրեն Սարգսյանի խոսքով, այս ընտրությունն իր ազդեցությունն է ունենալու...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

«Գոյ» թատրոնի դերասանները դիմեցին ոստիկանություն
14:26 04/11/2024

«Գոյ» թատրոնի դերասանները դիմեցին ոստիկանություն

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}