Քաղաքական 11:20 05/11/2024 Տարածաշրջան

Թուրքիան Եվրոպայի հետ միասին մեջմե՞ջ է անում հետխորհրդային տարածքը. Պյոտոր Ակոպով

«Էրդողանը Մոսկվայի համար մտահոգության ևս մեկ առիթ է ստեղծում» վերնագրով վերլուծական հոդվածում «ՌԻԱ նովոստի»-ի քաղաքական մեկնաբան Պյոտոր Ակոպովը գրում է.

«Ռուսաստանի շրջադարձը դեպի արևելք (որը երբեմն կոչվում է Գլոբալ հարավ) պայմանավորված է ոչ միայն Արևմուտքի հետ հակամարտությամբ, այլ նաև երկրի օբյեկտիվ աշխարհաքաղաքական շահերով և ժամանակի բուն ոգով (այսինքն՝ կենտրոնում հստակ տեղաշարժ է, աշխարհակարգի ձգողականությունը Արևմուտքից Արևելք): Հետևաբար, Արևելքում տեղի ունեցող բոլոր գործընթացները (ոչ միայն հակամարտությունները, այլ նաև ինտեգրացիոն գործընթացները, որոնք կառուցված են մեկ տարածաշրջանի, էթնիկ խմբի, կրոնի և այլնի շուրջ) այժմ էլ ավելի կարևոր են մեզ համար։ Հատկապես եթե դա վերաբերում է մեր հարևան շրջաններին, որոնք Ռուսաստանի կազմում էին և մեզ հետ կապված էին ընդհանուր պատմությամբ։

Այսօր Բիշքեկում կբացվի թյուրքական պետությունների ղեկավարների գագաթնաժողովը՝ Ռեջեփ Էրդողանի գլխավորությամբ։ Կլինեն ոչ միայն Ալիևը, Տոկաևը, Միրզիյոևը, Բերդիմուհամեդովը, Ջափարովը, այլև Վիկտոր Օրբանը։ Ամենամյա գագաթնաժողովը 11-րդ հերթական համարն է, բայց իրականում սա արդեն երկրորդ գագաթնաժողովն է այս տարվա ընթացքում. նախորդը տեղի է ունեցել ընդամենը չորս ամիս առաջ Շուշայում, բայց այն պաշտոնական կարգավիճակ չուներ։ Բայց դա ինքնին թյուրք ժողովուրդների համագործակցության ցուցիչ է ու որը գնալով ավելի ինտենսիվ են դառնում։ Էրդողանը Բիշքեկից ուղիղ թռչելու է Բուդապեշտ, իսկ հետո Բաքվում կայցելի ֆորում, այսինքն՝ կայցելի Թյուրքական պետությունների կազմակերպության երկու երկրների մայրաքաղաքներ։

Թյուրքական պետությունների կազմակերպությունը միավորում է ընդամենը հինգ երկիր (և ևս երեքը, այդ թվում՝ մեկ չճանաչված, դիտորդի կարգավիճակ ունի), բայց ամենաակտիվ և աճող միջպետական ​​միավորումներից է։ Թյուրքական աշխարհի միասնությունը դեռևս չի դրվել որպես ԹՊԿ-ի քաղաքական նպատակ, բայց գործընթացը, ինչպես ասում են, սկսվել է։ Թուրքիան կազմակերպության անվիճելի առաջնորդն է, որը ներառում է Ղազախստանը, Ուզբեկստանը, Ղրղզստանը և Ադրբեջանը՝ չորս հետխորհրդային հանրապետություններ, որոնցից երեքը Կենտրոնական Ասիայում են։ Կենտրոնական Ասիայի մեկ այլ պետություն՝ Թուրքմենստանը, դիտորդի կարգավիճակ ունի ԹՊԿ-ում, ինչպես նաև Հունգարիան (մագյարներն իրենց թյուրք են համարում), ինչպես նաև Հյուսիսային Կիպրոսը, որը ճանաչվել է միայն Թուրքիայի կողմից: Այսպիսով, Թուրքիան իր դրոշի տակ է հավաքել հետխորհրդային հանրապետությունների մեկ երրորդը` գրեթե այնքան, որքանի ձգտում է Եվրամիությունը (երեք բալթյան երկրներ արդեն մաս են կազմում, իսկ Մոլդովան, Վրաստանը և Ուկրաինան հերթագրված են): Այսինքն՝ Թուրքիան Եվրոպայի հետ միասին մեջմեջ են անում հետխորհրդային տարածքը։

Այնքան էլայդպես չէ։ Նույնիսկ Եվրոպան, որը նպատակ է դրել անեքսիայի ենթարկել Ուկրաինան, ի վիճակի չէ պոկել նրան Ռուսաստանից՝ ո՛չ ռազմական, ո՛չ խաղաղ ճանապարհով: Բացի այդ, եվրաինտեգրման նախագծի ճգնաժամն ինքնին միայն կխորանա՝ և՛ Միացյալ Նահանգների հետ աճող չեղքման, այսինքն՝ միացյալ Արևմուտքում հնարավոր պառակտման, և՛ ներքին հակասությունների պատճառով, որոնք ի թիվս այլ բաների սրվում են նաև Ռուսաստանի հետ առճակատման պատճառով: ԵՄ-ի ներթափանցումը Անդրկովկաս նույնպես իրատեսական չի թվում։ Վրաստանն, օրինակ, կախված է Ռուսաստանից և Թուրքիայից ոչ միայն տնտեսական, այլ նաև աշխարհաքաղաքական առումով։ Աշխարհագրությունը ճակատագիր է, և պատմության մեջ գրեթե չկա օրինակ, որ ինչ-որ մեկին հաջողվի փոխել այն։

Թուրքիան, ի տարբերություն ԵՄ-ի, կարծես թե չի փորձում ընդգրկել ընդհանուր սահմաններ չունեցողներին։ Նա չի հատում տարբեր ժողովուրդների մեկ նախագծում  ընդգրկելու շեմը(ինչպես հույներն ու ֆինները), և չի հավակնում համաշխարհային գերիշխանության (և ԵՄ-ն, ինչպես անգլո-սաքսոնների կրտսեր եղբայրը, մասնակցում է նրանց գլոբալիզացիայի նախագծին, հետո աշխարհում գերիշխանության համար պայքար է մղվում) և նույնիսկ (դեռ) ռազմական կազմակերպություն չի կառուցում (ԵՄ-ն ոչ թե ՆԱՏՕ-ից ուշ է առաջացել, այլ դրա պատյանն է)։  Հրապարակայնորեն Թուրքիան ցանկանում է միայն նպաստել թյուրք ժողովուրդների մերձեցմանը, օգնել նրանց պահպանել իրենց լեզուն և մշակույթը, զարգացնել տնտեսությունը, ստեղծել նյութատեխնիկական միջանցքներ և տրանսպորտային ուղիներ, ընդհանրապես ներգրավվել «մեկ թյուրքական տարածքում»: Դե, այն փաստը, որ այն ներառում է նախկին խորհրդային հանրապետությունները, պատահական ստացվեց և դրանում հակառուսական ոչինչ չկա, բայց արդյո՞ք այն այդպես է:

Իհարկե, այդպես չէ, բայց ոչ այն պատճառով, որ Թուրքիան հակառուսական ծրագրեր ունի: Թուրքերի բնակեցումը Եվրասիայում տևելէ շատ դարեր, և նրանք ապրում են Հեռավոր Արևելքից մինչև Հունգարիա ընկած տարածքում: Թյուրքական պետությունները եկել ու գնացել են, և վերջին վեց հարյուր տարիների ընթացքում Թուրքիան (Օսմանյան կայսրությունը) եղել է դրանցից ամենակարևորը (և շատ ժամանակ՝ միակը): Բայց Թուրքիայի թուրքերը միշտ եղել են միայն Օսմանյան կայսրության հիմքը, և ոչ մեծամասնությունը։ Դեռ Սուլթան-խալիֆի գլխավորությամբ Թուրքիան հավակնում են առաջնորդություն ամբողջ իսլամական աշխարհին: Խալիֆայությունում ազգային գործոնը իր տեղը զիջեց կայսերականին ու կրոնականին, իսկ թուրքական ազգային նախագիծը սկսվեց ընդամենը հարյուր տարի առաջ՝ կայսրության ավերակներից թուրքական հանրապետության ի հայտ գալով։ Ստեղծվելով ԽՍՀՄ-ի ամենաակտիվ աջակցությամբ՝ բոլշևիկները օգնեցին Աթաթուրքին՝ աջակցելով նրա թուրքական պետության կառուցմանը, որը եվրոպացիները ցանկանում էին բաժանել երեք մասի (թուրքերին թողնելով Անատոլիայի միայն մի մասը՝ առանց նեղուցների և արևելյան շրջանների)։ Այսինքն՝ Մոսկվան փաստացի օգնեց թուրքերին պահպանել իրենց պետության գոնե մի մասը՝ ոչ այնքան նրանց հանդեպ սիրո, որքան իր հարավում Արևմուտքին ենթակա պետություններ ունենալու դժկամության պատճառով...

Հետևաբար, Թուրքիայի ինտեգրացիոն նկրտումները Ռուսաստանի կողմից չեն կարող անտարբեր ընկալվել մեզ համար անվտանգության, տնտեսության և աշխարհաքաղաքականության տեսանկյունից։ Անկախ Թուրքիան ինքնին Ռուսաստանի թշնամին չէ, թեև հարցեր կան ոչ միայն Ուկրաինային զենք մատակարարելու, այլ նաև Ռուսաստանի թուրքերին հովանավորելու համառ փորձերի մասով։ Մեր պատմության ընթացքում մենք հաճախ ենք տեսել, թե ինչպես են ազգային, կրոնական միավորման նախագծերը կամ լեզվական հիմքերն օգտագործել մեր հավերժական հակառակորդները։ Այո, բոլոր այն նույն անգլո-սաքսերը, ովքեր ոչ միայն շահագրգռված են, այլև չեն թաքցնում իրենց խաղադրույքը թե՛ հետխորհրդային տարածքի, թե՛ բուն Ռուսաստանի քայքայման վրա։ Հետևաբար, մենք շահագրգռված ենք, որ Կենտրոնական Ասիան մնա անկախ՝ չդառնալով մի նախագծի մաս, որի կառավարումը ապագայում ինչ-որ պահի կարող է հափշտակվել մեր թշնամիների կողմից»։

Ամբողջական վերլուծությունը՝ այս հղումում։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

09:45
Դամասկոսը նախազգուշացրել է Իրանին Սիրիայում քաոս չտարածել
Դամասկոսի իշխանությունները զգուշացնում են Իրանին Սիրիայում քաոս չտարածելու մասին։ Այս մասին հայտարարել է Սիրիայի անցումային կառավարությունում...
Աղբյուր` Panorama.am
09:29
Հայկական արծվագորգի զարդանախշն՝ ադրբեջանական «Հաղթանակի զբոսայգում»
Վերջին շրջանում մշակութային յուրացման այս քաղաքականությունը միջազգային հարթակներում զգալի ակտիվությամբ է ընթանում։
Աղբյուր` Panorama.am
09:16
Դեկտեմբերի 25-ին փոխանակման կետերում դոլարի, ռուբլու և եվրոյի փոխարժեքներն աճել են
ՀՀ բանկերում այսօր՝ դեկտեմբերի 25-ին ժամը 09:00-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում  է 392.33 դրամ՝ նախորդ օրվա վերջի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:06
«Ժողովուրդ». Հասմիկ Հակոբյանը, մինչև պատգամավոր դառնալը, եղել է «Կիսաբաց լուսամուտներ» հաղորդաշարի ադմինիստրատիվ աշխատակից
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «ԱԺ ՔՊ խմբակցության պատգամավոր Հասմիկ Հակոբյանը փոխել է խորհրդարանում իր՝ գիտության, կրթության,...
Աղբյուր` Panorama.am
09:04
«Հրապարակ». Եթե այդքան լավ աշխատել է, ինքը Խուդաթյանից է գոհ, Խուդաթյանը` իրենից, ո՞րն է ազատվելու պատճառը
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Նոր նախարարների նշանակմամբ նրանց տեղակալներն ավտոմատ ազատվեցին, մի մասը վերանշանակվեց, մյուս...
Աղբյուր` Panorama.am
09:03
«Ժողովուրդ». Ինչ ունեցվածք է հայտարարագրել Արուսյակ Ջուլհակյանը
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Գրիգոր Մինասյանի հեռանալուց հետո արդարադատության նախարարի թեկնածու դարձած Արուսյակ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:01
«Հրապարակ». Փաշինյանի շոու-որոշումից ամենաշատը նեղվել են ԱԳՆ-ում
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Ծառայողական մեքենաները կրճատելու Նիկոլ Փաշինյանի շոու-որոշումից ամենաշատը նեղվել են ԱԳՆ-ում։...
Աղբյուր` Panorama.am
08:59
«Ժողովուրդ». Կոկաինի գործով ՀՀ իրավապահները իրավական աջակցության համար դիմում են ուղարկել նաև ԱՄՆ
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Առեղծվածային պայմաններում Հայաստանում հայտնված 1 տոննա կոկաինի գործով իրավապահները շարունակում...
Աղբյուր` Panorama.am
08:57
«Հրապարակ». ԱԺ ընդդիմությունը որոշել է կյանքի կոչել Արցախի ժողովրդի սոցիալ-տնտեսական իրավունքների հարցով քննիչ հանձնաժողովը
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Արցախի ժողովրդի սոցիալ-տնտեսական իրավունքների հարցով քննիչ հանձնաժողովն անցած շաբաթ նիստ է...
Աղբյուր` Panorama.am
08:55
«Ժողովուրդ». Ինչ էլ որ բացատրի Ավինյանը, անհնար է, որ տրամաբանական հնչի
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Ունենալով առնվազն վեց օր` ինչո՞ւ է քաղաքապետի ավիատոմսը գնվել «մեկ անձից»...
Աղբյուր` Panorama.am
08:53
«Հրապարակ». Ինչու չհրավիրվեց ԱԺ արտահերթ նիստ
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «ԱԺ-ն տարեվերջյան ավանդական արտահերթ նիստեր այս տարի չգումարեց, որ կիսատ մնացած նախագծերն...
Աղբյուր` Panorama.am
08:28
Սասունյան. Ալիևները Լոնդոնում հարյուրավոր միլիոն դոլարներ արժողությամբ բազմաթիվ շենքերի սեփականատեր են
Կազմակերպված հանցավորության և կոռուպցիայի լուսաբանման նախագիծը (OCCRP) 2012 թվականին նախագահ Իլհամ Ալիևին ընտրել էր իր առաջին «Տարվա մարդ...
Աղբյուր` Panorama.am
08:25
Այսօր բազմաթիվ հասցեներում հոսանքազրկումներ են սպասվում
«Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» փակ բաժնետիրական ընկերությունը տեղեկացնում է, որ դեկտեմբերի 25-ին պլանային նորոգման աշխատանքներ...
Աղբյուր` Panorama.am
08:21
Երևանում այրվել է ավտոմեքենա, վարորդը տարբեր աստիճանի այրվածքներով տեղափոխվել է հիվանդանոց
Դեկտեմբերի 24-ին, ժամը 23:04-ին Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն տեղեկություն է ստացվել, որ Երևան քաղաքի Վաղարշյան փողոցի և Կոմիտասի...
Աղբյուր` Panorama.am
08:14
Սյունիքի բարձրադիր գոտիների ավտոճանապարհներին մերկասառույց է
Փրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ՀՀ տարածքում կա փակ ավտոճանապարհ։ Փակ է Արագածոտնի մարզում «Ամբերդ» բարձր լեռնային...
Աղբյուր` Panorama.am
08:00
Գովազդ ամաչկոտ ծնողների համար
Տեսած կլինեք այդ գովազդը՝ երեխան նամակ է գրում ձմեռ պապին, թե բա՝ սմարթֆոն եմ ուզում, հզոր տեսախցիկով։ Եթե միայն տեսախցիկ ուզեր, նույնիսկ չէի...
Աղբյուր` Panorama.am
07:51
Քովիդի պատճառով Փաշինյանն այսօր չի մասնակցի ԱՊՀ երկրների ղեկավարների ոչ պաշտոնական գագաթնաժողովին
«Մինչեւ օրվա վերջ որոշում կկայացնեմ վաղը ԵԱՏՄ բարձրագույն տնտեսական խորհրդի նիստին մասնակցել-չմասնակցելու վերաբերյալ»
Աղբյուր` Panorama.am
23:02
Պաշտոնական Վաշինգտոնն արձագանքել է Հայաստանին զինելու մասին Ալիևի մեղադրանքներին
Պաշտոնական Վաշինգտոնն արձագանքել է Հայաստանին զինելու մասին Ադրբեջանի նախագահի մեղադրանքներին՝ «Ազատությանը» հայտնելով, որ Միացյալ...
Աղբյուր` Panorama.am
22:27
Անհասկանալի հույզեր առաջացնող նկար.Քրիստինա Վարդանյան
Երևանի ավագանու անդամ, բժշկական գիտությունների թեկնածու Քրիստինա Վարդանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում երևանի քաղաքային 8-րդ համարի ավտոբուսի...
Աղբյուր` Panorama.am
22:18
Նախորդ տարիներին կամավոր ատեստավորումը չհաղթահարած ուսուցիչները կարող են շարունակել իրենց աշխատանքը դպրոցներում. Ժաննա Անդրեասյան
ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է «Սիրելի ուսուցիչներ, նախորդ տարիներին կամավոր ատեստավորումը...
Աղբյուր` Panorama.am
22:03
Նոր Տարուց առաջ Երևանի քաղաքային իշխանությունը նոր «նվեր» մատուցեց երևանցինրին. Հայկ Մարության
Երևանի նախկին քաղաքապետա Հայկ Մարությանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է. «Նոր Տարուց առաջ Երևանի քաղաքային իշխանությունը նոր...
Աղբյուր` Panorama.am
21:54
Նիկոլի մոտ տագնապ կա ոչ այդքան Արցախի դեմ գործած իր մեղքերի, որքան ՀՀ-ին սպառնացող ավելի մեծ աղետի մասով. Արտակ Զաքարյան
ՀՀԿ ԳՄ անդամ Արտակ Զաքարյանը գրում է. «Ի՞նչ է ցանկանում Նիկոլը խոսել նախագահների հետ: Ինչպես ինքն է ասում՝ բացի բանավեճից, ցանկանում...
Աղբյուր` Panorama.am
21:37
Ողբերգական ելքով բախվել են «Mini Cooper»-ն ու մոպեդը
Դեկտեմբերի 24-ին, ժամը 18:50-ի սահմաններում Խորենացի փողոցից դեպի Սարի թաղ տանող ճանապարհին բախվել են Երևանի բնակիչ 30-ամյա Արմեն Հ.-ի վարած...
Աղբյուր` Panorama.am
21:15
Մեղքերը քավելու, սխալները արադարցնելու նոր դրսևորում է․ Օսկանյանը՝ Փաշինյանի հայտարարության մասին
Նիկոլ  Փաշինյանի վերջին հայտարարությունը, որ իբրև 1994 թվականից ԼՂ շուրջ ընթացող  բանակցութունները միտված են եղել  Արցախը թողնել...
Աղբյուր` Panorama.am
21:13
Հայոց Հայրապետը հորդորեց սարկավագներին ամենայն ջանք ի գործ դնել բարձր պահելու Հայ Եկեղեցու բարի համբավը
Մայր Աթոռից հայտնում են, որ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ընդունել է սարկավագաց դասին «Դեկտեմբերի 24-ին Սուրբ Ստեփանոս Նախավկայի տոնի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:47
Մայթը շինարարության նպատակով փակելու թույլտվություն տվել է անձամբ Տիգրան Ավինյանը․ Հայրումյան
Ակտիվիստ Էդուարդ Հայրումյանը գրում է․ «Դե ինչ սիրելիներ ջան, հիմք ընդունելով Սուրեն Սեմերջյանի դիմումը՝ Գայի պողոտայից դեպի Սամվել...
Աղբյուր` Panorama.am
20:31
Մասկը կպարզի առաջիկա ամիսներին, թե ինչպես է Կիևը ծախսել ԱՄՆ-ի փողերը․ քաղաքագետ
Ձեռնարկատեր և միլիարդատեր Իլոն Մասկը մոտակա ամիսներին կարող է պարզել, թե իրականում ուր են գնացել Ուկրաինա ուղարկված ամերիկյան գումարները։ ՌԻԱ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:16
Ըստ թուրք մասնագետների՝ Թուրքիան կարող է առանցքային դեր խաղալ Եվրոպայի էներգետիկ ճգնաժամը մեղմելու գործում
Ուկրաինայի տարածքով ռուսական գազի տարանցումը կդադարեցվի 2025 թվականի հունվարի 1-ին, քանի որ լրանում է համապատասխան պայմանագրի գործողության...
Աղբյուր` Panorama.am
20:06
Արարատ Միրզոյանը շնորհավորել է Թորգերդուր Կատրինին
Արարատ Միրզոյանը շնորհավորել է Թորգերդուր Կատրինին՝ Իսլանդիայի արտգործնախարարի պաշտոնում նշանակվելու առթիվ․ «Սրտանց շնորհավորում եմ։...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Գիշեր-ցերեկ կաշխատենք, միայն առաջվա Հայաստանում ապրենք. Քաղաքացիները՝ աշխատաժամանակի կրճատման մասին
14:54 24/12/2024

Գիշեր-ցերեկ կաշխատենք, միայն առաջվա Հայաստանում ապրենք. Քաղաքացիները՝ աշխատաժամանակի կրճատման մասին

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}