Վահան Գրիգորյան. Վերջին տասնամյակների ընթացքում համաշխարհային ժանդարմի դերը թանկ է արժեցել հենց Ամերիկայի համար
Դոնալդ Թրամփի վերընտրվելը ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում այն բնական գործընթացների շարունակությունն էր, որոնք տեղի են ունենում համաշխարհային քաղաքականության մեջ, որոնց էությունը կայանում է նրանում, որ լիբերալիզմը և ժողովրդավարությունը սպառել են իրենց օգտակարությունը որպես կառավարման ձևեր։
Լիբերալիզմը մշակվել է 18-րդ դարում բրիտանացի քաղաքական ստրատեգների կողմից՝ որպես սոցիալական կառավարման ձև արդյունաբերական դարաշրջանում։ Այսօր մարդկությունը արդյունաբերական դարաշրջանից շարժվում է դեպի հասարակության հետարդյունաբերական համակարգ՝ շնորհիվ գիտական և տեխնոլոգիական առաջընթացի: Այս նոր սոցիալական համակարգում տեղ չկա ազատականության և ժողովրդավարության համար, ինչով բացատրվում է հակալիբերալ ուժերի ապագա հաղթանակը Երրորդ համաշխարհային պատերազմում։
Եթե խոսենք Միացյալ Նահանգների դերի մասին, ապա վերջին տասնամյակների ընթացքում համաշխարհային ժանդարմի դերը թանկ է արժեցել հենց Ամերիկայի համար։ Միաբևեռ աշխարհակարգը պահպանվում էր ԱՄՆ ռեսուրսների հաշվին, ինչը հանգեցրեց լուրջ համակարգային ճգնաժամի երկրի ներսում, և որոնց լուծման հետագա ձախողումը կսպառնար երկրի գոյությանը։ Դոնալդ Թրամփն իր ելույթներում բազմիցս խոսել է այս մասին՝ հայտարարելով, որ Ամերիկան իր հաշվին պահպանում է ՆԱՏՕ-ի և այլ միջազգային կազմակերպությունների գոյությանը, մինչդեռ ԱՄՆ-ում ներքին խնդիրները երկրաչափական աճ են գրանցում։ Հենց դրանով է բացատրվում Թրամփի ֆենոմենը և նրա մեկուսացման քաղաքականությունը՝ սահմանափակել ԱՄՆ-ի դերը համաշխարհային ասպարեզում, հրաժարվել համաշխարհային ժանդարմի դերից՝ ԱՄՆ ռեսուրսները երկրի ներս ուղղելու պետության վերականգնման համար։
Ամերիկյան արտաքին քաղաքականության պատրիարք Զբիգնև Բժեզինսկին 2012 թվականին իր «Ռազմավարական տեսակետը» գրքում կանխատեսել էր մինչև 2025 թվականը Ամերիկայի դուրս գալը համաշխարհային ասպարեզից, ինչը մենք տեսնում ենք այսօր:
Եվրասիայից Միացյալ Նահանգների հեռանալը, բնականաբար, կստեղծի վակուում, որը կփորձեն լրացնել տարածաշրջանային տերությունները։ Ռուսաստանի ազդեցությունը կմեծանա Եվրոպայում և հետխորհրդային տարածքում, իսկ Չինաստանինը՝ Ասիական-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում։
Դա վերաբերում է նաև հարավկովկասյան տարածաշրջանին։ Լոնդոնն ու Անկարան մնում են միայնակ առանց Վաշինգտոնի, ինչը կտրուկ նվազեցնում է «Թուրանական միջանցքի» (ինչպես իրանցիներն անվանում են Զանգեզուրի միջանցքը) կառուցելու հնարավորությունները, ինչպես նաև ընդհանուր առմամբ այս տարածաշրջանում Թուրքիայի արտաքին քաղաքականության ընդլայնումը։ Ընդհակառակը, Ռուսաստանի դերը, որը վերջին տարիներին անկում է ապրել, այժմ կմեծանա, հատկապես Ուկրաինայում անխուսափելի մոտալուտ հաղթանակից հետո, և Մոսկվան առաջիկա տարիներին կձգտի Հարավային Կովկասում ամբողջական քաղաքական հեգեմոնիայի:
Մի խոսքով, հարավային Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի ոտնձգության և հայկական պետության տարածքային ամբողջականության խախտման ռիսկերը նվազել են, ինչը իհարկե, դրական գործոն է Հայաստանի Հանրապետության համար։
Վահան Գրիգորյան
Լրահոս
Տեսանյութեր
Բերվել են բոլոր հակափաստարկները. ԱՆ փոխնախարարը՝ արցախցիների ընտրելու իրավունքի մասին
