Առողջություն 10:08 12/11/2024 Հայաստան

Մինչ ամբողջ աշխարհում մահացnւթյnւնը թոքաբորբից նվազել է, Հայաստանում արձանագրվել է զգալի աճ

Մինչ ամբողջ աշխարհում նույն ժամանակահատվածում մահացությունը թոքաբորբից նվազել է 45.6-ից մինչև 31.2 դեպք 100 000 բնակչի հաշվով, Հայաստանում արձանագրվել է 214.7%-ով աճ՝ 11.6-ից մինչև 36.5/100.000 բնակչի հաշվով: Մահացության ցուցանիշը ամենաբարձր մակարդակը գրանցվել է 2019 թվականին՝ 53.1/100.000: Տվյալները ներկայացրել է ԵՊԲՀ առողջապահական ծրագրերի ազգային գիտահետազոտական «Հերացի» վերլուծական կենտրոնը։ 

Յուրաքանչյուր 43 վայրկյանը մեկ երեխա է մահանում թոքաբորբից:

Նոյեմբերի 12-ին աշխարհը նշում է թոքաբորբի դեմ պայքարի համաշխարհային օրը՝ հիվանդության, որը հատկապես վտանգավոր է <5 տարեկան երեխաների, տարեցների և թուլացած իմունային համակարգ ունեցող անձանց համար։ Այս տարի օրվա կարգախոսն է՝ «Յուրաքանչյուր շունչը կարևոր է. կանգնեցրե'ք թոքաբորբը իր ճանապարհին»։  Կարգախոսն ընդգծում է հիվանդության վտանգը, կանխարգելման, վաղ ախտորոշման և լիարժեք բուժման կարևորությունը:

Թոքաբորբը համարվում է պատմության մեջ ամենալուրջ հիվանդություններից մեկը։ XX-րդ դարի սկզբին թոքաբորբն ու տուբերկուլյոզը մահացության հիմնական պատճառներն էին։ Թեպետ այսօր թոքաբորբի բուժումն մեծ առաջընթաց է գրանցել հակաբիոտիկների և ժամանակակից բուժման այլ միջոցների շնորհիվ, հիվանդությունը շարունակում է լուրջ վտանգ ներկայացնել: Հատկապես արդիական էր դարձել թոքաբորբի հիմնախնդիրը COVID-19 համավարակի ժամանակ։

Ամբողջ աշխարհում տարեկան գրանցվում է թոքաբորբի 450 միլիոն դեպք, կամ 1000-1200  դեպք 100 000 բնակչի հաշվով: Երեխաների շրջանում հիվանդացության ցուցանիշը կազմում է 1400 դեպք /100.000 երեխաների հաշվով (1 դեպք 71 երեխաների հաշվով), ընդ որում ամենաբարձր հիվանդացության մակարդակը Հարավային Ասիայում է (2500/100.000) և Արևմտյան և Կենտրոնական Աֆրիկայում (1620/100.000):

Թոքաբորբի 15-42% դեպքերում պահանջվում է հոսպիտալացում, 15% դեպքերում՝ բուժում  վերակենդանացման բաժանմունքում։ Վերակենդանացման բաժանմունք ընդունվածների շրջանում մահացությունը կարող է հասնել մինչև 50%։

Ամեն տարի թոքաբորբից մահանում է շուրջ 3 միլիոն մարդ, որոնցից 1.4 միլիոնը երեխաներ են։  Մահացության մակարդակը հատկապես բարձր է <5 տ․ երեխաների շրջանում։ Տարեկան թոքաբորբի պատճառով աշխարհում մահանում է <5 տ․ ավելի քան 700 000 երեխա, կամ շուրջ  2000 ամեն օր (hամաձայն UNICEF-ի 2021թ․ զեկույցի, յուրաքանչյուր 43 վայրկյանը մեկ երեխա է մահանում թոքաբորբից)։ Այն մահվան ավելի շատ դեպքեր է տալիս, քան ՁԻԱՀ-ը, մալարիան և կարմրուկը միասին վերցրած: Ընդ որում, մինչև 5 տ․ երեխաների թոքաբորբից մահացության նվազման տեմպերը շատ ավելի դանդաղ են՝ համեմատած այլ վարակիչ հիվանդությունների հետ: 2000-2021թթ․ ընթացքում <5 տ․ երեխաների թոքաբորբից մահացության ցուցանիշը նվազել է 54%-ով, մինչդեռ աղիքային վարակներից՝ 63%-ով: Ինչպես նշվեց, շատ խոցելին են թոքաբորբի նկատմամբ  նաև տարեցները, նրանց շրջանում  թոքաբորբից մահվան դեպքերը կազմում են շնչառական ուղիների վարակներից մահվան դեպքերի գրեթե կեսը:

Ինչ վերաբերվում է Հայաստանին, ապա թոքաբորբից մահացության ցուցանիշը 2000-2021 թթ. ընթացքում, ի տարբերություն գլոբալ միտումների, զգալիորեն աճել է: Տարածաշրջանային երկրներից ցուցանիշի աճ գրանցվել է նաև Վրաստանում (344.2%-ով), մինչդեռ Ադրբեջանում, Իրանում և Թուրքիայում այն նվազել է համապատասխանաբար՝ 79%-ով, 41.7%-ով և 17.3%-ով:

Թոքաբորբի ամենատարածված տեսակը բակտերիալ թոքաբորբն է (հիվանդության բոլոր դեպքերի 30–40%-ը): Այն հարուցվում է պնևմակոկի, հեմոֆիլային ցուպիկի, ստաֆիլոկոկերի, ստրեպտոկոկերի և այլ բակտերիաների կողմից։ Վիրուսային թոքաբորբը կարող է պայմանավորված լինել կորոնավիրուսով, ռեսպիրատոր սինցիցիալ վիրուսով, ռինովիրուսներով, ադենովիրուսներով և այլն: Սնկային թոքաբորբը (սովորաբար   կանդիդաներով, պնևմոցիստերով պայմանավորված) զարգանում է օրգանիզմի դիմոդրողականության կտրուկ նվազման ֆոնին։

Բացի տարիքից, թոքաբորբի զարգացման հիմնական ռիսկի գործոններ են նաև․
• թուլացած իմունային համակարգը և քրոնիկական հիվանդությունների առկայությունը, հատկապես թոքերի, սիրտանոթային համակարգի, երիկամների, մարսողական համակարգի հիվանդությունների, դիաբետի առկայությունը
• ծխելը
• մարմնի գերսառեցումը
• կոնտակտը թռչունների, կրծողների և այլ կենդանիների հետ։

Երեխաների թոքաբորբից մահացության հիմնական ռիսկի գործոններն են՝  թերսնուցումը, ներսի և դրսի օդի աղտոտվածությունը (երեխաների մոտ թոքաբորբի դեպքում մահվան դեպքերի շուրջ կեսը կապված է օդի աղտոտվածության հետ), սանիտարական պայմանների բացակայությունը, և ժամանակին ցուցաբերված բուժօգնության բացակայությունը:

Թոքաբորբի կանխարգելման համար կարևոր են ինչպես անձնական միջոցները, այնպես էլ հանրային կանխարգելումը։ Արդյունավետ կանխարգելման միջոցառումներից են գրիպի դեմ սեզոնային պատվաստումը, ինչպես նաև պնևմակոկի և հեմոֆիլային ցուպիկի դեմ պատվաստումները, հատկապես ռիսկի խմբերի շրջանում։ Կանխարգելման միջոցներից են նաև առողջ ապրելակերպի պահպանումը (բարձր ֆիզիկական ակտիվությունը, կոփումը, ծխելուց հրաժարվելը), ճիշտ սնվելը (սպիտակուցներով և վիտամիններով հարուստ սննդի օգտագործումը), շնչառական վարժությունները։  Հատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել անհատական հիգիենայի կանոնների պահպանմանը և խուսափել շփումից հիվանդ անձանց հետ։

Շատ կարևոր կանխարգելիչ գործոն է հանդիսանում նաև տան օդի որակի բարելավումը։ Սնունդ պատրաստելու և բնակարանը տաքացնելու դեպքում պետք է խուսափել պինդ վառելիքի (փայտ, ածուխ, գոմաղբ և գյուղատնտեսական թափոններ) օգտագործումից: Վաղ տարիքի երեխաների համար շատ կարևոր է կյանքի առաջին 6 ամիսների ընթացքում բացառապես կրծքով կերակրումը։ ԱՀԿ տվյալների համաձայն` շնչառական վարակների գրեթե մեկ երրորդը կարելի է կանխել ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում կրծքով կերակրվող երեխաների թվի մեծացման միջոցով:

Թոքաբորբի և նրա բարդությունների կանխարգելման համար սուր ռեսպիրատոր հիվանդությունների դեպքում անհրաժեշտ է անհապաղ դիմել բժշկի, հատկապես երեխաների, տարեցների և քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող անձանց դեպքում: Անթույլատրելի է հակաբիոտիկների ինքնակամ օգտագործումը։ Հակաբիոտիկների անխտիր և չվերահսկվող կիրառումը հանգեցնում է հակաբիոտիկակայունության զարգացման և բազմադեղակայուն բակտերիաների առաջացման, ինչի հետևանքով տարեցտարի դժվարանում է վարակների դեմ պայքարը։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

22:24
Մոդելը Քանյե Ուեսթին մեղադրում է իրեն բռնության ենթարկելու համար
America's Next Top Model ռեալիթի շոուի նախկին մասնակից, մոդել Ջենիֆեր Անը հայց է ներկայացրել ամերիկացի ռեփեր Քանյե Ուեսթի դեմ՝ մեղադրելով...
Աղբյուր` Panorama.am
21:52
Մասկը գերազանցել է սեփական ռեկորդը և կրկին դարձել աշխարհի ամենահարուստ մարդը
Ամերիկացի միլիարդատեր, X սոցիալական ցանցի սեփականատեր, SpaceX-ի և Tesla-ի գործադիր տնօրեն Իլոն Մասկը գերազանցել է սեփական ռեկորդը և կրկին դարձել...
Աղբյուր` Panorama.am
21:35
Մայր Աթոռում կատարվել է սարկավագների ընծայման կարգը
Նոյեմբերի 23-ին Միածնաէջ Մայր Տաճարում կատարվեց Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի տարբեր կառույցներում  և թեմերում սպասավորող վեց սարկավագների...
Աղբյուր` Panorama.am
21:15
Գորիսում մեկ օր ջուր չի լինի
«Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը տեղեկացնում է իր հաճախորդներին և սպառողներին, որ «Ակներ-Գորիս» ջրատարի վրա իրականացվող...
Աղբյուր` Panorama.am
21:10
Ջիգանի դուստրը խնդրել է մորը ալևս երեխաներ չունենալ
Ռեփեր Ջիգանի ու նրա կնոջ՝ Օքսանա Սամոյլովայի յոթամյա դուստրը՝ Մայան մորը խնդրել է այլևս երեխաներ չունենալ։ «Դու էլ մեզ չես սիրի, մեր...
Աղբյուր` Panorama.am
20:43
Ողջի գյուղում այրվել է մոտ 250 հակ անասնակեր
Շիրակի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն նոյեմբերի 23-ին, ժամը 11:46-ին  ահազանգ է ստացվել, որ Ողջի գյուղում...
Աղբյուր` Panorama.am
20:23
«Վերոնա»-ի հետ հանդիպումն ավարտվեց «Ինտեր»-ի ջախջախիչ հաղթանակով
Սերիա Ա-ի 2024/2025թթ․ խաղարկության 13-րդ տուրում Միլանի «Ինտերը» «Մարկանտոնիո Բերնտեգոդի» մարզադաշտում հյուրընկալվել էր...
Աղբյուր` Panorama.am
20:10
Տրանսգենդեր կնոջ սպանության մեջ մեղադրվողը մեղսունակության թեստ է հանձնել
Վրաստանի առաջին տրանսգենդեր կնոջ՝ Կեսարիա Աբրամիձեի առանձնակի դաժանությամբ սպանելու համար մեղադրվող 26-ամյա Բեկա Ջաիանին հանցագործության պահին...
Աղբյուր` Panorama.am
20:00
Թբիլիսիում վերսկսվել են ընդդիմության ցույցերը
Թբիլիսիում վերսկսվել են ընդդիմության բողոքի ցույցերը՝  Վրաստանի խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքների դեմ, որոնց համաձայն հաղթել է...
Աղբյուր` Panorama.am
19:44
Սոչիում զգուշացրել են փոթորիկների ու բարձր ալիքների վտանգի մասին
Առաջիկա օրերին Սոչիում սպասվում ուժեղ փոթորիկներ։ Այս մասին հայտնել է  Կրասնոդարի երկրամասի ՌԴ ԱԻՆ ծառայությունը։ «Մինչև...
Աղբյուր` Panorama.am
19:19
Երևանի մի քանի վարչական շրջաններում մեկ օր ջուր չի լինի
«Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը տեղեկացնում է իր հաճախորդներին և սպառողներին, որ վթարի վերացման աշխատանքներով պայմանավորված, ս.թ....
Աղբյուր` Panorama.am
18:45
ՄԻՊ. Կանայք շատ հաճախ թիրախավորվում են այնպիսի հիմքերով, որոնցով տղամարդիկ երբեք չեն թիրախավորվի
Մարդու իրավունքների պաշտպանի պաշտոնը զբազեցնող Անահիտ Մանասյանը նոյեմբերի 23-ին Դիլիջանում մասնակցել է  «Կատարինե-Տավուշ» թիմի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:25
Ռուբեն Վարդանյանի միջազգային փաստաբան. Ավելի քան 100%-ով համոզված եմ, որ նման նամակ գոյություն չունի
«Ազատություն» ռադիոկայանի ադրբեջանական ծառայությունը՝  «Ազադլիգ»-ն օրերս հարցազրույց էր հրապարակել Բաքվում ապօրինի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Մարգարիտա Սիմոնյանը չի բացառել, որ Բեննեթին սպանել են
«Россия сегодня»-ի и RT-ի գլխավոր խմբագիր Մարգարիտա Սիմոնյանը չի բացառել, որ ամերիկացի փորձագետ, փաստավավերագրական ֆիլմերի հեղինակ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:42
Էստոնիայում աշխատակիցները բախվում են զուգարանային տեռորի
Էստոնացի գործատուները սկսել են ավելի ուշադիր հետևել, թե աշխատողները որքան ժամանակ են անցկացնում զուգարաններում: Այս մասին հայտնում է...
Աղբյուր` Panorama.am
17:12
Աշոտյան. Գնալով նրա ինքնահարցազրույցներն էլ ավելի անորակ և «խուրդա» են դառնում
«5 հարց՝ Արմեն Աշոտյանին» հեռակա զրույցի շրջանակներում ՀՀԿ փոխնախագահ, քաղբանտարկյալ Արմեն Աշոտյանը դարձյալ պատասխանել է...
Աղբյուր` Panorama.am
16:55
ՄԻՊ-ը փաստաբանների հարկերի հարցով դիմել է ՍԴ
Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմից ՀՀ փաստաբանների պալատին  նոյեմբերի 18-ին տեղեկացրել են, որ Մարդու իրավունքների պաշտպանը 2024...
Աղբյուր` Panorama.am
16:25
«Голос» մրցույթի մասնակիցը մեկ տարում նիհարել է 100 կգ-ով
«Голос» երգի մրցույթի մասնակից Շարիպ Ումհանովը մեկ տարում նիկհարել է 100 կգ-ով։ Այս մասին գրում է «Գազետա.ռու»-ն՝...
Աղբյուր` Panorama.am
15:59
Դովեղի դպրոցի շինարարության վրա այժմ ընդամենը 5 արաբ բանվոր է աշխատում. Ոսկան Սարգսյան
«Խորհրդակցություններ են անում, սակայն գործն առաջ չի շարժվում»,-ահազանգում է տավուշցի լրագրող Ոսկան Սարգսյանն ու մանրամասնել....
Աղբյուր` Panorama.am
15:53
ՀԱՊԿ ղեկավարները Աստանայում կքննարկեն Ռուսաստանին հեռահար սպառազինության հարվածները
ՀԱՊԿ անդամ երկրների ղեկավարները Աստանայում Հավաքական անվտանգության խորհրդի նիստում կքննարկեն Արևմուտքի թույլտվությամբ  Ռուսաստանի...
Աղբյուր` Panorama.am
15:43
Սարիկ Անդրեասյանի կինը նկարահանումների ինտիմ հատվածների մասին հարցին անկեղծ պատասխան է տվել
Դերասանուհի, ռեժիսոր Սարիկ Անդրեասյանի կինը՝ Լիզա Մորյակը, Instagram-ում պատասխանել է «Կյանքը կանչով» սերիալում ինտիմ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:22
Հանցագործություն կատարած մարդկանց հոգեբանությունում կա մեկ կարևոր առանձնահատկություն. Տարոն Սիմոնյան
Ազգային ժողովի նախկին պատգամավոր, փաստաբան Տարոն Սիմոնյանն իր ֆեյսբուքյան էջում գրում է. «Հանցագործություն կատարած մարդկանց...
Աղբյուր` Panorama.am
15:14
Մոնրեալում ՆԱՏՕ-ի դեմ բողոքի ակցիաներ են
Կանադայի Մոնրեալ քաղաքում զանգավածային անկարգություններ են ՆԱՏՕ-ի դեմ։ Ոստիկանության տվյալներով երեք մարդ ձերբակալվել է։ Քաղաքը հյուրընկալել...
Աղբյուր` Panorama.am
15:13
Դա խեղճացած մարդու հայտարարություն է․ Ալեքսանդր Մանասյանը՝ Փաշինյանի հայտարարության մասին
««Արևմտյան Հայաստան» և «Արևելյան Հայաստան» տերմինները պատմականորեն կայացած, ամրացած հասկացություններ են,...
Աղբյուր` Panorama.am
14:32
Երեխաները սկսել են իրենց կարդացած տեքստերը հասկանալ. Ժաննա Անդրեասյան
«Հանրակրթության ոլորտի ցուցանիշներից շատ քննարկվեց 10 տարեկան երեխաների՝ տեքստեր կարդալու և հասկանալու ունակությունը, այլ կերպ՝...
Աղբյուր` Panorama.am
14:20
Քաղաքագետ. Գործող թյուրիմացությունը նման է այն տղային, ով ծնողներին սպանել է և...
Քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը, արձագանքելով Նիկոլ Փաշինյանի՝ հարցազրույցի ընթացքում հնչեցրած հայտարարություններին, գրում է. «Գործող...
Աղբյուր` Panorama.am
14:16
Սերգեյ Մելքոնյան. Ադրբեջանը խոսում է իր «պատմական» նկրտումների մասին, իսկ Հայաստանն ասում է՝ ոչ, մենք պետք է իրական կյանքով ապրենք
«Հայաստանի կողմից ամենաբարձր մակարդակում ոչ մի անգամ արձագանք էր չէր եղել «Արևմտյան Ադրբեջանի» վերաբերյալ,- Երևանում ընթացող...
Աղբյուր` Panorama.am
14:11
Խոշոր ավոտվթար Արագածոտնում
«ԳԱԶ 31»-ը գլխիվայր հայտնվել է երթևեկելի գոտուց դուրս. կան վիրավորներ
Աղբյուր` Panorama.am
13:55
Մեր հույսը դրեցինք եվրոպական հեքիաթների վրա ու մնացինք այս վիճակում. Խաչիկյան
«Վերջին վեց տարիներին վարված արտաքին քաղաքականության հետևանքով մենք հայտնվել ենք այս վիճակում»,- «Գլոբալ անվտանգություն և...
Աղբյուր` Panorama.am
13:41
Իսրայելը ավիաhարված է հասցրել Բեյրութի կենտրոնին, կա 11 զnh
Իսրայելի ինքնաթիռները գրոհել են Բեյրութի կենտրոնը։ Իսրայելական ավիահարվածի հետևանքով Բեյրութում առնվազն 11 մարդ է զոհվել, կան վիրավորներ: Այս...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Դուք մասնակից եք դարձել պետականության կործանմանը. Բագրատ Սրբազանը՝ ՔՊ-ականներին
13:31 23/11/2024

Դուք մասնակից եք դարձել պետականության կործանմանը. Բագրատ Սրբազանը՝ ՔՊ-ականներին

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}