Առողջություն 10:08 12/11/2024 Հայաստան

Մինչ ամբողջ աշխարհում մահացnւթյnւնը թոքաբորբից նվազել է, Հայաստանում արձանագրվել է զգալի աճ

Մինչ ամբողջ աշխարհում նույն ժամանակահատվածում մահացությունը թոքաբորբից նվազել է 45.6-ից մինչև 31.2 դեպք 100 000 բնակչի հաշվով, Հայաստանում արձանագրվել է 214.7%-ով աճ՝ 11.6-ից մինչև 36.5/100.000 բնակչի հաշվով: Մահացության ցուցանիշը ամենաբարձր մակարդակը գրանցվել է 2019 թվականին՝ 53.1/100.000: Տվյալները ներկայացրել է ԵՊԲՀ առողջապահական ծրագրերի ազգային գիտահետազոտական «Հերացի» վերլուծական կենտրոնը։ 

Յուրաքանչյուր 43 վայրկյանը մեկ երեխա է մահանում թոքաբորբից:

Նոյեմբերի 12-ին աշխարհը նշում է թոքաբորբի դեմ պայքարի համաշխարհային օրը՝ հիվանդության, որը հատկապես վտանգավոր է <5 տարեկան երեխաների, տարեցների և թուլացած իմունային համակարգ ունեցող անձանց համար։ Այս տարի օրվա կարգախոսն է՝ «Յուրաքանչյուր շունչը կարևոր է. կանգնեցրե'ք թոքաբորբը իր ճանապարհին»։  Կարգախոսն ընդգծում է հիվանդության վտանգը, կանխարգելման, վաղ ախտորոշման և լիարժեք բուժման կարևորությունը:

Թոքաբորբը համարվում է պատմության մեջ ամենալուրջ հիվանդություններից մեկը։ XX-րդ դարի սկզբին թոքաբորբն ու տուբերկուլյոզը մահացության հիմնական պատճառներն էին։ Թեպետ այսօր թոքաբորբի բուժումն մեծ առաջընթաց է գրանցել հակաբիոտիկների և ժամանակակից բուժման այլ միջոցների շնորհիվ, հիվանդությունը շարունակում է լուրջ վտանգ ներկայացնել: Հատկապես արդիական էր դարձել թոքաբորբի հիմնախնդիրը COVID-19 համավարակի ժամանակ։

Ամբողջ աշխարհում տարեկան գրանցվում է թոքաբորբի 450 միլիոն դեպք, կամ 1000-1200  դեպք 100 000 բնակչի հաշվով: Երեխաների շրջանում հիվանդացության ցուցանիշը կազմում է 1400 դեպք /100.000 երեխաների հաշվով (1 դեպք 71 երեխաների հաշվով), ընդ որում ամենաբարձր հիվանդացության մակարդակը Հարավային Ասիայում է (2500/100.000) և Արևմտյան և Կենտրոնական Աֆրիկայում (1620/100.000):

Թոքաբորբի 15-42% դեպքերում պահանջվում է հոսպիտալացում, 15% դեպքերում՝ բուժում  վերակենդանացման բաժանմունքում։ Վերակենդանացման բաժանմունք ընդունվածների շրջանում մահացությունը կարող է հասնել մինչև 50%։

Ամեն տարի թոքաբորբից մահանում է շուրջ 3 միլիոն մարդ, որոնցից 1.4 միլիոնը երեխաներ են։  Մահացության մակարդակը հատկապես բարձր է <5 տ․ երեխաների շրջանում։ Տարեկան թոքաբորբի պատճառով աշխարհում մահանում է <5 տ․ ավելի քան 700 000 երեխա, կամ շուրջ  2000 ամեն օր (hամաձայն UNICEF-ի 2021թ․ զեկույցի, յուրաքանչյուր 43 վայրկյանը մեկ երեխա է մահանում թոքաբորբից)։ Այն մահվան ավելի շատ դեպքեր է տալիս, քան ՁԻԱՀ-ը, մալարիան և կարմրուկը միասին վերցրած: Ընդ որում, մինչև 5 տ․ երեխաների թոքաբորբից մահացության նվազման տեմպերը շատ ավելի դանդաղ են՝ համեմատած այլ վարակիչ հիվանդությունների հետ: 2000-2021թթ․ ընթացքում <5 տ․ երեխաների թոքաբորբից մահացության ցուցանիշը նվազել է 54%-ով, մինչդեռ աղիքային վարակներից՝ 63%-ով: Ինչպես նշվեց, շատ խոցելին են թոքաբորբի նկատմամբ  նաև տարեցները, նրանց շրջանում  թոքաբորբից մահվան դեպքերը կազմում են շնչառական ուղիների վարակներից մահվան դեպքերի գրեթե կեսը:

Ինչ վերաբերվում է Հայաստանին, ապա թոքաբորբից մահացության ցուցանիշը 2000-2021 թթ. ընթացքում, ի տարբերություն գլոբալ միտումների, զգալիորեն աճել է: Տարածաշրջանային երկրներից ցուցանիշի աճ գրանցվել է նաև Վրաստանում (344.2%-ով), մինչդեռ Ադրբեջանում, Իրանում և Թուրքիայում այն նվազել է համապատասխանաբար՝ 79%-ով, 41.7%-ով և 17.3%-ով:

Թոքաբորբի ամենատարածված տեսակը բակտերիալ թոքաբորբն է (հիվանդության բոլոր դեպքերի 30–40%-ը): Այն հարուցվում է պնևմակոկի, հեմոֆիլային ցուպիկի, ստաֆիլոկոկերի, ստրեպտոկոկերի և այլ բակտերիաների կողմից։ Վիրուսային թոքաբորբը կարող է պայմանավորված լինել կորոնավիրուսով, ռեսպիրատոր սինցիցիալ վիրուսով, ռինովիրուսներով, ադենովիրուսներով և այլն: Սնկային թոքաբորբը (սովորաբար   կանդիդաներով, պնևմոցիստերով պայմանավորված) զարգանում է օրգանիզմի դիմոդրողականության կտրուկ նվազման ֆոնին։

Բացի տարիքից, թոքաբորբի զարգացման հիմնական ռիսկի գործոններ են նաև․
• թուլացած իմունային համակարգը և քրոնիկական հիվանդությունների առկայությունը, հատկապես թոքերի, սիրտանոթային համակարգի, երիկամների, մարսողական համակարգի հիվանդությունների, դիաբետի առկայությունը
• ծխելը
• մարմնի գերսառեցումը
• կոնտակտը թռչունների, կրծողների և այլ կենդանիների հետ։

Երեխաների թոքաբորբից մահացության հիմնական ռիսկի գործոններն են՝  թերսնուցումը, ներսի և դրսի օդի աղտոտվածությունը (երեխաների մոտ թոքաբորբի դեպքում մահվան դեպքերի շուրջ կեսը կապված է օդի աղտոտվածության հետ), սանիտարական պայմանների բացակայությունը, և ժամանակին ցուցաբերված բուժօգնության բացակայությունը:

Թոքաբորբի կանխարգելման համար կարևոր են ինչպես անձնական միջոցները, այնպես էլ հանրային կանխարգելումը։ Արդյունավետ կանխարգելման միջոցառումներից են գրիպի դեմ սեզոնային պատվաստումը, ինչպես նաև պնևմակոկի և հեմոֆիլային ցուպիկի դեմ պատվաստումները, հատկապես ռիսկի խմբերի շրջանում։ Կանխարգելման միջոցներից են նաև առողջ ապրելակերպի պահպանումը (բարձր ֆիզիկական ակտիվությունը, կոփումը, ծխելուց հրաժարվելը), ճիշտ սնվելը (սպիտակուցներով և վիտամիններով հարուստ սննդի օգտագործումը), շնչառական վարժությունները։  Հատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել անհատական հիգիենայի կանոնների պահպանմանը և խուսափել շփումից հիվանդ անձանց հետ։

Շատ կարևոր կանխարգելիչ գործոն է հանդիսանում նաև տան օդի որակի բարելավումը։ Սնունդ պատրաստելու և բնակարանը տաքացնելու դեպքում պետք է խուսափել պինդ վառելիքի (փայտ, ածուխ, գոմաղբ և գյուղատնտեսական թափոններ) օգտագործումից: Վաղ տարիքի երեխաների համար շատ կարևոր է կյանքի առաջին 6 ամիսների ընթացքում բացառապես կրծքով կերակրումը։ ԱՀԿ տվյալների համաձայն` շնչառական վարակների գրեթե մեկ երրորդը կարելի է կանխել ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում կրծքով կերակրվող երեխաների թվի մեծացման միջոցով:

Թոքաբորբի և նրա բարդությունների կանխարգելման համար սուր ռեսպիրատոր հիվանդությունների դեպքում անհրաժեշտ է անհապաղ դիմել բժշկի, հատկապես երեխաների, տարեցների և քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող անձանց դեպքում: Անթույլատրելի է հակաբիոտիկների ինքնակամ օգտագործումը։ Հակաբիոտիկների անխտիր և չվերահսկվող կիրառումը հանգեցնում է հակաբիոտիկակայունության զարգացման և բազմադեղակայուն բակտերիաների առաջացման, ինչի հետևանքով տարեցտարի դժվարանում է վարակների դեմ պայքարը։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

23:04
Մինչև Հայաստանի իշխանությունը հանցավոր լռում է, պաշտոնական Բաքուն ագրեսորի նոր իմիջ է կերտում Հայաստանի համար. Տիգրան Աբրահամյան
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը գրում է. «Ադրբեջանում սեփական ստվերի ու անցյալի բարդույթների...
Աղբյուր` Panorama.am
22:44
Ռուսաստանն իրեն իրավունք է վերապահում զենք օգտագործել այն պետությունների դեմ, որոնք թույլ են տալիս իրենց զենքն օգտագործել իր դեմ. Պուտին
Այսօր հրապարակված տեսաուղերձում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարեց նորագույն միջին հեռահարության «Օրեշնիկ» հրթիռի հաջող...
Աղբյուր` Panorama.am
22:19
Անկախության հռչակագիրն անփոփոխ է, չունի դադարեցման իրավաբանական հնարավորություն. «Գերագույն խորհուրդ»
ՀՀ «Գերագույն խորհուրդ» պատգամավորական ակումբը հայտարարություն է տարածել, որում անընդունելի է համարել Նիկոլ Փաշինյանի...
Աղբյուր` Panorama.am
21:59
Հայաստանի ամերիկյան համալսարանում քննարկեցինք Հայաստանի անվտանգության մարտահրավերները. Արման Թաթոյան
ՀՀ նախկին ՄԻՊ Արման Թաթոյանը գրել է «Հայաստանի ամերիկյան համալսարանում տեղի ունեցավ «Wine & Talk»  միջոցառումը,...
Աղբյուր` Panorama.am
21:50
Պարզվել է «BMW»-ի և շոգեքարշի բախուման հետևանքով մահացած վարորդի ինքնությունը
 Նոյեմբերի 21-ին, ՀՀ քննչական կոմիտեի Արմավիրի մարզային քննչական վարչությունում նախաձեռնված քրեական վարույթի շրջանակում պարզվել է Արտաշար...
Աղբյուր` Panorama.am
21:36
Վլադիմիր Պուտինը ուղերձ է հղել, ասելով, թե ուկրաինական հակամարտությունն ձեռք է բերել գլոբալ բնույթի տարրեր
Վլադիմիր Պուտինը հայտարարություն է արել հատուկ գործողության գոտում տեղի ունեցող իրադարձությունների մասին։ Ուղերձը հրապարակել է «ՌԻԱ...
Աղբյուր` Panorama.am
21:16
Քննիչները առգրավել են Հովիկ Աղազարյանի հեռախոսը
Նախաձեռնվել է քրեական վարույթ` Քրեական օրենսգրքի 486 հոդվածի առաջին մասով (երկու դրվագ). արդարադատության իրականացմանը կամ գործի քննությանը...
Աղբյուր` Panorama.am
20:52
Աշխարհի ամենաբարձրահասակ կինը թրքուհի է, իսկ ամենացածրահասակը՝ հնդկուհի
Գինեսի ռեկորդի միջազգային օվա կապակցությամբ միմյանց են հանդիպել աշխարհի ամենաբարձրահասակ և ամենացածրահասակ կանայք։ Այս մասին գրում է...
Աղբյուր` Panorama.am
20:40
Արարատ Միրզոյանը հեռախոսազրույց է ունեցել Իրանի ԱԳ նախարարի հետ
ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը հեռախոսազրույց է ունեցել իրանցի գործընկեր Աբաս Արաքչիի հետ: X-ի իր էջում Միրզոյանը գրել է, որ անդրադարձ է...
Աղբյուր` Panorama.am
20:26
Իվանիշվիլին վարչապետի թեկնածու է ներկայացրել Իրակլի Կոբախիձեին
«Վրացական երազանք»-ի պատվավոր նախագահ Բիձինա Իվանիշվիլին վարչապետի պաշտոնում կրկին ներկայացրել է գործող վարչապետ Իրակլի Կոբախիձեի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:12
Մատվիենկոն վերընտրվել է ԱՊՀ Միջխորհրդարանական վեհաժողովի խորհրդի նախագահ
ԱՊՀ երկրների Միջխորհրդարանական վեհաժողովի (ՄԽՎ) խորհրդի անդամները կրկին խորհրդի նախագահ են ընտրել Դաշնության խորհրդի խոսնակ Վալենտինա...
Աղբյուր` Panorama.am
19:59
Իսրայելը մեկ օրվա ընթացքում հարվածների չորրորդ ալիքն է սկսել Բեյրութի ուղղությամբ
Իսրայելի ռազմաօդային ուժերի ինքնաթիռները հինգշաբթի օրը սկսել են հարվածների չորրորդ ալիքը Բեյրութի հարավային արվարձաններին։ Այս մասին հայտնում է...
Աղբյուր` Panorama.am
19:44
Խաղաղությունը մոտ է, քան երբևէ, ՀՀ-ին և Ադրբեջանին կոչ ենք անում բաց չթողնել հնարավորությունը. Ֆիդան
Խաղաղությունը Հարավային Կովկասում մոտ է, քան երբևէ։ Ադրբեջանին և Հայաստանին կոչ ենք անում բաց չթողնել այս պատմական հնարավորությունը։ Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
19:32
Զինծառայող Հրայր Ալիխանյանը հաղթեց Սաուդյան Արաբիայի Թագավորության մասնակցին
ՀՀ ԶՈՒ հավաքականի անդամ, ժամկետային զինծառայող Հրայր Ալիխանյանը (74 կգ) հաղթեց Սաուդյան Արաբիայի Թագավորության մասնակցին 12։2 հաշվով և նվաճեց...
Աղբյուր` Panorama.am
19:19
Պղծվում և ոչնչացվում է մեր հազարամյա մշակույթը․ Վրթանես եպիսկոպոս Աբրահամյան
Հռոմի Սուրբ Թովմա Ակվինացու անվան քահանայապետական համալսարանում նոյեմբերի 18-19-ը տեղի է ունեցել միջազգային համաժողով՝ նվիրված Արցախի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:06
Միրզոյանն ընդունել է Գերմանիայի Բունդեսթագի ԵՄ հարցերի հանձնաժողովի նախագահին
Արարատ Միրզոյանն ընդունել է Գերմանիայի Բունդեսթագի ԵՄ հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Անտոն Հոֆրայթերին: Այս մասին հայտնում են ՀՀ ԱԳՆ-ից։...
Աղբյուր` Panorama.am
18:52
Վթարային ջրանջատում Արարատի մարզում նոյեմբերի 22/23-ին
«Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը տեղեկացնում է իր հաճախորդներին և սպառողներին, որ վթարի վերացման աշխատանքներով պայմանավորված, ս.թ. ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:39
Թուրք-ադրբեջանական տարաձայնություններն էներգետիկ ոլորտում
«Գեղարդ» գիտավերլուծական հիմնադրամը այս անգամ անդրադարձել է Թուրք-ադրբեջանական տարաձայնություններին էներգետիկ ոլորտում: Հոդվածում,...
Աղբյուր` Panorama.am
18:24
Ժամկետային զինծառայող Սամվել Գրիգորյանը 9։1 հաշվով հաղթեց Ղազախստանի մասնակցին
 ՀՀ ԶՈՒ հավաքականի անդամ, ժամկետային զինծառայող Սամվել Գրիգորյանը (82 կգ) 9։1 հաշվով հաղթեց Ղազախստանի Հանրապետության մասնակցին և...
Աղբյուր` Panorama.am
18:12
Թուրքիան Սոմալիում կհիմնի տիեզերական ռազմաբազա
Թուրքիան շարունակում է հարաբերությունները խորացնել ու զարգացնել աֆրիկյան երկրների հետ։ Ավելի վաղ հայտնի էր դարձել, որ Թուրքիան Սոմալիի հետ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Վթարային ջրանջատում Արարատի մարզում
«Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը տեղեկացնում է իր հաճախորդներին և սպառողներին, որ վթարի վերացման աշխատանքներով պայմանավորված, ս.թ....
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
ԱՀԿ. Աղմուկը՝ մարդու առողջության համար թաքնված սպառնալիք
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) հետազոտողները պարզել են, որ 85 դԲ (դեցիբել) բարձր ֆոնային աղմուկը կարող է հրահրել...
Աղբյուր` Panorama.am
17:50
Ըմբշամարտի զինվորականների ԱԱ. Տիգրան Մինասյանը՝ արծաթե մեդալակիր, Շանթ Խաչատրյանը՝ բրոնզե
55 կգ քաշային կարգում ՀՀ ԶՈՒ հավաքականի անդամ, ժամկետային զինծառայող Տիգրան Մինասյանը նվաճեց Երևանում անցկացվող Ըմբշամարտի զինվորականների...
Աղբյուր` Panorama.am
17:43
ՔԿ. Խափանման միջոց կալանքի միջնորդությունների ներկայացման դեպքերը նվազել են
Քննչական կոմիտեն ուսումնասիրել է 2024թ․ առաջին ինը ամիսների ընթացքում իր ստորաբաժանումներում քննվող քրեական վարույթներով խափանման միջոցների...
Աղբյուր` Panorama.am
17:35
Իլոն Մասկի Tesla էլեկտրամոբիլները ԱՄՆ-ում ճանաչվել են ամենավտանգավորները
ԱՄՆ-ի Ճանապարհների երթևեկության անվտանգության ազգային վարչությունը (NHTSA) վերլուծել է վթարների վիճակագրությունը և եզրակացրել, որ երկրում...
Աղբյուր` Panorama.am
17:24
ՖԱՖ. Այս խայտառակ վիճակի պատասխանատուն ՀՖՖ այսօրվա ղեկավարությունն է
««Վեստ Արմենիա» ակումբի ֆուտբոլիստներն դուրս չեկան «Փյունիկի» դեմ։ Սա կլինի «Վեստ Արմենիայի» 2-րդ տեխնիկական պարտությունը, ևս մեկի դեպքում ակումբը ավտոմատ կհեռացվի առաջնությունից»
Աղբյուր` Panorama.am
17:20
Գավառում վտանգավոր պանիր է արտադրվել
Սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմինը կասեցրել է անհատ ձեռնարկատեր Արման Սենոքյանին պատկանող կաթնամթերքի արտադրամասի գործունեությունը...
Աղբյուր` Panorama.am
17:11
Կոսմետոլոգ. Մաշկի ծերացման հիմնական պատճառները
Մաշկի ծերացման երկու տեսակ կա՝ բնական և վաղաժամ: «Որպես կանոն, տարիքային փոփոխությունները տեղի են ունենում աստիճանաբար և ամենից հաճախ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:09
44-օրյա պատերազմի մասնակիցը Դալմայի այգիների ջրատարի մոտ թողել է մեծ քանակությամբ զենք-զինամթերք
Բնակչության մոտ ապօրինի պահվող զենք-զինամթերքի հայտնաբերման և առգրավման թեման ոստիկանության համար մնում է արդիական: Օպերատիվ աշխատանքին զուգահեռ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:00
Մեդվեդևը հայտնել է Ուկրաինայի դեմ ռազմական գործողությունների մասնակիցներին վճարելու խնդիրների մասին
ՌԴ Անվտանգության խորհրդի փոխնախագահ Դմիտրի Մեդվեդևը հայտարարել է Ուկրաինայում հատուկ ռազմական գործողության (ՀՌԳ) մասնակիցներին վճարումների հետ...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Խայտառակություն Թումանյան փողոցում. Չախոյան
16:15 21/11/2024

Խայտառակություն Թումանյան փողոցում. Չախոյան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}