Ձեր վստահելի աղբյուրը

Փաստաբանական համայնքն այսօր տոնում է ձևավորման 106-ամյակը։ Ի՞նչ խնդիրների են բախվում փատաբանները, ինչպե՞ս է զարգացել ոլորտը վերջին տարիներին։

Այս ու այլ հարցերի շուրջ Panorama.am-ը զրուցել է փաստաբան Արմինե Ֆանյանի հետ։ 

Արմինե Ֆանյան-Սկսենք հարկային օրենսգրքի վերջին փոփոխություններից, որոնք միտված են փաստաբանության ինստիտուտի թուլացմանը։ Սա իմ ներքին համոզմունքն է։ Քննարկումների արդյունքում մնացին իրավաբանական ու հաշվապահական համայնքները, որոնց վրա կտարածվեն հարկերի բարձրացումը։ Ըստ էության, փաստաբանության դերն  այս երկրում սխալ ընկալելու, փաստաբանությունը որպես բիզնես պրոյեկտ դիտարկելու արդյունքում նման  վերաբերմունք է  դրսևորվում փաստաբանության նկատմամբ։  Սա կարող է ընդհանրապես նվազեցնել փաստաբանության ոլորտի գրավչությունը։ Հարային բեռի 43 տոկոս բարձրացումը հատկապես սկսնակ փաստաբանի համար, բավական լուրջ հարված է, ընդհանրապես մանր ու միջին ձեռնարկատիրություններն ամբողջությամբ վերանալու են, գնալու է խոշորացում։ Անգամ կայացած  փաստաբանը, որն անհատ ձեռնարկատերի ռեժիմով էր աշխատում, այլևս չի կարողանալու գոյատևել, ստիպված է լինելու խոշոր ընկերությունում աշխատանքի անցնել։
Սա բացասական եմ գնահատում ոչ միայն ես։ Այս մոտեցումը նման կարևորություն ունեցող ինստիտուտի նկատմամբ չեմ կարող նույնիսկ ասել, թե ինչով է պայմանավորված։

 Panorama.am-Տիկին Ֆանյան, շատ փաստաբաններ ահազանգում են դատական համակարգի կախվածության մեծացման մասին, մենք տեսնում են, որ դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթներեն  հարուցվում, նրանց  լիազորություններն են դադարեցվում։ Ինչպե՞ս է սա անդրադառնում փաստաբանների աշխատանքի վրա։
Արմինե Ֆանյան-Դատական իշխանության կախվածությունն այսօր Հայաստանի ամենալուրջ խնդիրներից է։ Մենք մի քանի տարի առաջ դատական բարեփոխումների փուլ էինք թևակոխել ու իսկապես ունեինք լուրջ կադրեր, որոնց կարելի էր համարել դատական իշխանության հենասյունը։ Բայց այսօր կամաց-կամաց դատական համակարգից դուրս են   մղվում պրոֆեսիոնալ ու անաչառ դատավորները։ Ցավոք սրտի, պետության կադրային քաղաքականությունն այս մասով չի բավարարում, իսկ դատավորների նկատմամբ անընդհատ հարուցվող կարգապահական վարույթները հասցրել են նրան, որ դատավորներն արդեն վախենում եմ իրենց աշխատանքը կորցնել, անգամ վախենում են մերժել մարդուն կալանավորելու միջնորդությունը։ Դա ակնհայտ երևում է շատերի գործունեության մեջ։ Անգամ որոշումներում դատարանը շատ, շա՜տ զգույ է լինում գնահատականներ տալ հատկապես մինչդատական վարույթում այս կամ այն փաստին, ինչն անընդունելի է։ Դատական անկախությունը շատ լուրջ կերպով վտանգված է, ինչը մտահոգիչ է։ Իհարկե կան դատավորներ, որոնք շարունակում են նույն ոգով արդարադատություն իրականացնել, բայց իրենք արդեն շատ քիչ են։ Մինչդեռ դատական իշխանությունն այն հենասյուներից մեկն է, որի վրա կառուցվում է պետությունը։ Եթե մենք նման նահանջ ենք կատարում, չգիտեմ, թե վաղը, մյուս օրը ինչի մասին մտածենք։ Փաստաբանությունն էլ է՛լ իմաստ չի ունենա։ Ի՞նչ խոսես դատարանում, եթե մարդը երկյուղած նստած է իր աթոռին։

 Panorama.am--Եթե համեմատելու լինեք ոլորտի խնդիրները մինչև 2018 թ. իշխանափոխությունն ու դրանից հետո, ինչպե՞ս կգնահատեք, վերջին վեց տարիների ընթացքում ի՞նչ միտում է եղել։
Արմինե Ֆանյան-Դատաիրավական համակարգում տեղի է ունեցել ահռելի, աննկարագրելի հետնահանջ։ Մի քսան տարով հետ ենք նահանջել։ Ուղղակի կասեմ դատական իշխանությունը գլխատելու պրոցես է տեղի ունենում։ Նոր կադրերը մտնում են համակարգ՝ տեսնելով անկախ դատավորների նկատմամբ որդեգրված քաղաքականությունը։ Բավականին բարդ է բարձր վարկանիշ ունեցող դատավորների լիազորությունների դադարեցումը, սա շատ լուրջ հարված է։ Շատ զարգացած երկրների համար նման դատավորներ ունենալն ուղղակի բաղձալի երազանք է։ Մեր պետությունն անկախ դատավորներից ուղղակի ազատվում է։ Բացահայտ վարվող քաղաքականությունը հարված է հասցնում բոլոր հարակից մասնագիտություններին՝ կլինի փաստաբանությունը, թե դատախազական կամ քննչական մարմինները։ Անկախության մասին կարելի է խոսել հատ ու կենտ դեպքերում։ Կրկնում եմ՝ ահռելի նահանջ ունենք։ Սա ասում եմ շատ մեծ ցավով։ Հարկային այս փոփոխություններն էլ շուտով իրավական պաշտպանության վակուում են առաջացնելու։ Անվճար իրավաբանական օգնության հարկումը մեծ հարված է հասցնելու մեր հասարակությանը, բազմաթիվ անձինք մնալու են անպաշտպան, տարրական խորհրդատվությունից չեն կարող օգտվել, քանի որ այն հարկվելու է։ Իսկ ես՝ որպես փաստաբան ո՞նց կարող եմ քաղաքացուն անվճար օգնելու համար իմ գրպանից վճարել։ Իրատեսական չէ, մեր գործերի 20 տոկոսի դեպքում ծառայություններ մատուցում ենք հասարակական հիմունքով, քանի որ իրավունքի զարգացման հարց ունենք, ի վերջո սա իրավապաշտպան գործունեություն է։

Զրուցեց Լալա Տեր-Ղազարյանը։