Ձեր վստահելի աղբյուրը

Սիրիայում հաղթած ուժի կորիզը կազմում է Ալ-կաիդա ահաբեկչական կազմակերպության վերաբրենդավորված խմբավորումը։ Այս իրավիճակում մտահոգիչ է Սիրիահայության ճակատագիրը։ Մյուս կողմից էլ միանշանակ է, որ Սիրիայում Թուրքիայի հաջաղություններից հետո Բաքուն ավելի ինքնավստահ կգործի Հայաստան-Ադրբեջանա բանակցություններում՝ հատկապես Իրանի կարծր դիրքորոշման հետ կապված հարցերում։ Այս հարցերի շուրջ «Panorama-hարցազրույցների» տաղավարում իր կարծիքը հայտնեց տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ Արմեն Պետրոսյանը։

Հարցազրույցում հնչեցվեծ հիմնական թեզերի երկրորդ մասը՝ ստորև։

▪Իրանը և Ռուսաստանը, 2017 թվականին Թուրքիայի հետ ձևավորելով Աստանայի ձևաչափը, ավելի ամրապնդեցին իրենց դիրքերը՝ ընդդիմությանը թողնելով ընդամենը մեկ նահանգ, իսկ իրենք երկրի մոտ 70-75 %-ի վերահսկողությունը վերադարձրին Ասադին։

▪Ռուսաստանը և Իրանն ընդամենը մի քանի օրվա ընթացքում կորցրեցին այդ ազդեցությունը։ Կորցրեցին նաև նրա համար, որ պատրաստ չէին պաշտպանելու իրենց դիրքերը։ Եթե ցանկություն և առաջնահերթություն ունենային, ապա անցած 4 տարիների ընթացքում փորձելու էին առնվազը բարելավել իրենց դիրքերը՝ հնարավոր մարտահրավերներին դիմակայելու համար։

▪Փաստացի այս պահին Սիրիայում իրանական ներկայություն չկա։ Ռուսական ներկայություն դեռևս կա։ Հմեյմիում՝ ռուսական ռազմաբազայում, որոշակի զինվորական կոնտինգենդ դեռևս շարունակում է մնալ։ Տարտուսից մի քանի ռազմանավ արդեն դուրս են եկել դեպի Սև ծով։ Թուրքիայի հետ ընթանում են բանակցություններ, որ Քոբանիի հատվածում, որտեղ թուրքերի հետ ռուսներն իրականացրել  են մշտադիտարկում, ռուսական սպառազինությունը և անձնակազմը տեղափոխվի Հմեյմիմ։

▪Սիրիական ընդդիմության գործողության համակարգման կոմիտեի արտաքին կապերի պատասխանատուն բավականին հետաքրքիր հայտարարություն էր արել՝ նշելով, որ դիտարկում են Ռուսաստանի հետ համագործակցություն՝ փոխադարձ շահերը հաշվի առնելով, թե այդ առումով ռուսական ռազմաբազայի հետագա գործունեությունը կարելի է քննարկել։

▪Անգամ Միջնաժամկետ հեռանկարում Սիրիայում ստատուս-քվո փոխելու հնարավորություն ո՛չ Իրանը, ո՛չ Ռուսաստանը չեն ունենալու։

▪Ակնհայտ երևում է, որ Սիրիայում հաղթած ուժում կա ծայրահեղ իսլամական խմբավորման կորիզ։ Սիրիայում այդ խմբավորման կառավարման տրամաբանությունը ենթադրում է կրոնական փոքրամասնությունների իրավունքների էական ճնշում։

▪Վերջին օրերին սիրայից ստացվող տեղեկատվությունը և այս խմբավորման կողմից հնչած հայտարարությունները և սիրիահայ համայնքի առանձին շրջանակներում տիրող ոգևորությունը, որոնք ևս կարծես թե սպասում եին ինչ-որ փոփոխությունների, որովհետև սիրիական կառավարությունը վերջին 5 տարիների ընթացքում բովանդակային առումով որևէ քայլ չարեց և չէր էլ կարող անել տնտեսական պատժամիջոցների և շրջափակման պայմաններում։

▪Սիրիայում հայ համայնքի ճակատագրի մասով դրական որոշակիություն նկատվում է, բայց քանի դեռ հակամարտությունը վերջնական կայուն փուլ չի մտել, այս իրավիճակը շարունակելու է մնալ մտահոգիչ։

▪Եթե Սիրիայում որոշակի կայունություն է հաստատվում, ապա, վստահաբար, այդ մրցակցությունն ուղիղ տեղափոխվելու է մեր տարածաշրջան, որտեղ արձանագրած այս հաջողությունից հետո Թուրքիան լինելու է շատ ավելի ինքնավստահ, Իրանի դիրքերը շատ ավելի թուլացած, նույնը նաև Ռուսաստանի մասով և չի բացառվում, որ մրցակցության նոր փուլ սկսվի, որն ուղիղ կերպով անդրադառնա Հայաստանի հետ կապված խնդիրներին՝ նույն Հայաստան-Ադրբեջան կարգավորման գործընթացին։

▪Կանխատեսում եմ, որ Ադրբեջանն ավելի է կարծրացնելու իր դիրքորոշումը Հայաստանի հետ կարգավորման գործընթացում՝ ունենալով Թուրքիայի աջակցությունը։ Քանի որ Թուրքիան ավելի հաջողված և ինքնավստահ է այս պահին, այն ազդելու է նաև Ադրբեջանի դիրքորոշման վրա՝ հատկապես Իրանից եկող որոշակի նախազգուշացումները չեզոքացնելու, Իրանի ավելի սկզբունքային դիրքորոշումը մեղմացնելու տեսանկյունից։

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ կից տեսանյութում։