Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը վերակենդանացրել է Իոսիֆ Ստալինի ամենասարսափելի գործիքներից մեկը՝ ցուցադրական դատավարությունը: Ճիշտ այնպես, ինչպես 1930-ականներին Ստալինի զտումները հիմնվում էին հարկադիր խոստովանությունների և կեղծ դատավարությունների վրա՝ սպանելու իր մրցակիցներին և ամրապնդելու իր ամբողջատիրական իշխանությունը, Ալիևն օգտագործում է դատական թատրոնը՝ իր հանցագործությունները քողարկելու համար»,-նման համոզմունք է հայտնել Միջազգային քրեական դատարանի դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոն՝ անդրադառնալով հայ գերիների դատավարության մեկնարկին։

Նա ընդգծում է, որ Ստալինի տխրահռչակ շոու դատավարությունները թիրախ դարձան նրա ամենամոտ դաշնակիցներին՝ հին բոլշևիկներին, ռազմական գեներալներին և գաղտնի ոստիկանության օպերատորներին: Այս ամենն իր գագաթնակետին հասավ մահապատիժներով, մինչդեռ ժամանակի լրատվամիջոցները չկարողացան տեսնել իրականությունը: Հատկանշական է, որ The New York Times-ի թղթակից Հարոլդ Դենին դատավարությունները համարել է արդարադատության իրական ջանքեր՝ ողբերգականորեն հավանություն տալով Ստալինի քարոզչությանը: Պատմությունը չի կարող իրեն թույլ տալ կրկնել նման սխալները։ Կարո՞ղ ենք դա ավելի լավ անել 2025 թվականին:

«Հունվարի 17-ին Ադրբեջանը քրեական դատավարություններ է հարուցելու Լեռնային Ղարաբաղի հայերի, այդ թվում՝ նախկին նախագահների և քաղաքացիական անձանց նկատմամբ, այդ թվում նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի առանձին դատավարությունը։ Այս վարույթները կանխորոշված են. մեղադրյալներն արդեն իսկ դատապարտված են։

Մեղադրանքները, որքան դատարկ, որքան էլ գրոտեսկային, ծառայում են որպես Ադրբեջանի ռեժիմի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի, այդ թվում՝ բանտարկյալների դեմ կատարված հանցագործությունների կոծկում:

2022 թվականի դեկտեմբերից ավելի քան 120,000 հայեր Լեռնային Ղարաբաղում համակարգային սովի են մատնվել Ադրբեջանի շրջափակման տակ։ 2023 թվականի սեպտեմբերին նրանք ենթարկվեցին դաժան ռազմական հարձակման՝ պայմաններ ստեղծելով էթնիկ խմբին որպես այդպիսին ոչնչացնելու և լուրջ հոգեկան վնաս պատճառելու՝ Ցեղասպանության կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի «c» և «b» հոդվածով ցեղասպանություն իրականացնելու երկու նյութական ձևեր: Ադրբեջանի խորհրդարանը հստակ արտահայտել է իր մտադրությունները՝ ջատագովելով հայերին որպես ազգ ջնջելու և հռչակելով նրա տարածքը որպես «Արևմտյան Ադրբեջան»:

Եթե Ալիևն ուներ ցեղասպան մտադրություններ, ապա Լեռնային Ղարաբաղի «էթնիկ զտումները» պետք է համարել հենց ցեղասպանություն, այլապես դա հանցագործություն է մարդկության դեմ՝ հալածում, բռնի տեղահանում և տեղահանում։

Հարյուրավոր ադրբեջանցի այլախոհներ շարունակում են մնալ բանտարկված Ալիևի ռեժիմի օրոք՝ զրկված լինելով արդար դատավարության ցանկացած հեռանկարից: 2025 թվականի հունվարի 6-ին Ադրբեջանում քրեական դատավարություն սկսվեց Ֆրանսիայի քաղաքացի Մարտին Ռայանի դեմ՝ խորացնելով երկու երկրների միջև առկա լարվածությունը։ Ռայանը մեղադրվում է լրտեսության մեջ՝ իբր Թուրքիայի և Պակիստանի հետ Ադրբեջանի ռազմական համագործակցության վերաբերյալ տեղեկություններ հավաքելու և ֆրանսիական հետախուզության համար ֆրանսախոս ադրբեջանցիների հավաքագրելու մեջ:

Դատախազները պնդում են, որ նա նաև հանդես է եկել որպես միջնորդ՝ նպաստելով ֆրանսիական հետախուզության և Ադրբեջանի քաղաքացի Ազադ Մամեդլիի միջև կապին, ով այժմ դատարանում է պետական դավաճանության համար: Այլախոհների կամ Ֆրանսիայի քաղաքացիների դեմ մեղադրանքները, լավագույն դեպքում, կասկածելի, կարելի է բնութագրել որպես համակարգային հարձակում խաղաղ բնակչության դեմ, հետևաբար՝ մարդկության դեմ հանցագործություն։

Սա մեկուսացված միջադեպ չէ։ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի, ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի, Amnesty International-ի, Human Rights Watch-ի և Freedom House-ի անկախ զեկույցները բոլորն էլ միակարծիք են, որ Ադրբեջանը չունի անկախ դատական համակարգ: 2021 թվականին դատական անկախության հազվագյուտ օրինակում դատավոր Մեհրիբան Սուլեյմանովան վճիռ է կայացրել կառավարության կողմից աջակցվող սուբյեկտի դեմ: Նրա պատիժն արագ էր՝ նրան ազատեցին աշխատանքից:

Միջազգային հանրությունը պետք է գործի. ժամանակակից Ադրբեջանում ստալինյան ժամանակաշրջանի այս ցուցադրական դատավարությունները ոչ միայն տեղական շոու են, այլ հաշվարկված փորձ՝ շեղելու ուշադրությունը Ալիևի հանցագործություններից և ուժեղացնելու նրա իշխանությունը: Բաքվի դատարաններում յուրաքանչյուր դատավորի հարվածը անարդարությամբ է հնչում, և խայտառակում է համաշխարհային հանրությանը, որը թույլ է տալիս դա շարունակել:

Ժամանակն է մերկացնել Ալիևի բռնապետությունն ու նրա դաշնակիցներին։
Խոսեք բոլոր ապօրինի ձերբակալվածների օգտին և լսեք նրանց ձայնը: Պահանջել նրանց անվերապահ ազատ արձակել»,-գրել է Լուիս Մորենո Օկամպոն։