«Թարաֆ»-ի տեղատվությունը` թուրքական հասարակության տրամադրությունների ստուգման փորձ. Կարծիքներ
«Հաշվի առելով Էրդողանի քաղաքական նկարագիրը և մոտեցող նախագահական ընտրությունները, քիչ հավանական է, որ այս տեղեկատվությունը իրոք համապատասխանում է իրականությանը: Այս դեպքում, մանավանդ ընտրությունների պարագայում, Էրդողանը կկորցնի ազգայնական ընտրազանգավածի ձայների գերակշիռ մասը: Պրոհայկական կամ ոչ հակահայկական ցանկացած երևույթ կարող է օգտագործվել քարոզչական նպատակներով, ինչը և չեն վարանի իրականացնել իշխող քաղաքական ուժի հակառակորդները»,- մեկնաբանելով հայ-թուրքական սահմանի բացման վերաբերյալ տեղեկություները` Panorama.am-ի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանը:
Նշենք, որ թուրքական «Թարաֆ» թերթի տեղեկություններով` վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը սեպտեմբերին Հայաստանի հետ սահմանը բացելու հանձնարարական է տվել: Ըստ թերթի` Էրդողանն արդեն իսկ հրահանգել է մինչև սեպտեմբեր ավարտել սահմանը բացելու հետ կապված նախապատրաստական անհրաժեշտ բոլոր աշխատանքները: Պարբերականը նշում է, որ օգոստոսին անցկացվելիք նախագահական ընտրություններում երկրի նախագահի պաշտոնին հավակնող Էրդողանը պատրաստվում է Թուրքիայի և Հայաստանի միջև հարաբերությունները նորմալացնելու նպատակով կատարել երկրորդ քայլն` ապրիլի 24-ից առաջ հղված «ցավակցական» ուղերձից հետո:
«Փաստորեն այս պահին մենք գործ ունենք ընդամենը մամուլում հրապարակված տեղեկատվության հետ և բնական է, որ դրա հավաստիության վերաբերյալ առկա են լրջագույն վերապահումներ: Այս պահին նման քայլի իրականացման համար որևէ նախադրյալ չկա: Բացի դրանից տեղակտվության մեջ կասկած է հարցում այն հանգամանքը, որ կառավարության ղեկավարը «հրահանգել» է բացել սահմանը: Սա արդեն իսկ հակասում է ընդունված միջազգային նորմերին, քանի որ սահմանի բացումը պետք է հանդիսանա որոշակի գործընթացի արդյունք կամ հետևանք: Դա կարող է լինել, օրինակ, դիվանագիտական հարաբերություների հասատատումը կամ առնվազն ինչ-որ փաստաթղթերի փոխանակում, իսկ այս պարագայում` հայ-թուրքական արձանագրությունների վավերացում»,- ասաց Ռ. Մելքոնյանը:
«Կարծում եմ, որ նախընտրական ակտիվ քարոզչական շրջանի մոտենալուն զուգահեռ հակաքարոզչական հնարքների անհամեմատ շատանալու են: Այս տեսանկյունից չի բացառվում որ այս տեղատվությունը դաշտ է նետվել հենց Էրդողանի քաղաքական հեղինակությունը սասանելու նպատակով»,- հավելեց բանախոսը:
Մեր զրուցակիցը նաև նշեց, որ Հայոց ցեղասպանության հայուրամյա տարելիցի կապակցությամբ, սույն քայլը կարող է ուղված լինել արտաքին լսարանին:
«Մյուս կողմից` եթե անգամ իշխանություններ են այս տեղեկատվության հեղինակը, մեծ է հավանականությունը, որ այս դեպքում մենք գործ ունենք մամուլի միջոցով հասարակական տրամադրությունների ստուգման հետ: Հստակ է, որ վաղ թե ուշ հայ-թուրքական սահմանի բացումը դառնալու է օրակարգային հարց և Էրդողան նախագահը ապագայում անպայման կանգնելու է այն հանգուցալուծելու խնդրի առջև: Այս դեպքում նա որոշակի բացատրություններ պետք է ներկայացնի հասարակական շրջանակներին:
Իսկ նման փոքր մեսիջները կարող են ստուգել հասարակական տրամադրությունները, ստեղծել բանավեճի, հասարակական քննարկման հարթակ, ինչը կմեղմի հասարակության բացասական արձագանիքի հետևանքները»,- ասաց Ռ. Մելքոնյանը:
Թուրքագետ Անդրանիկ Իսպիրյանի կարծիքով` թուրքական իշխանություննները փաստորեն դարձել են իրենց հակահայկական քարոզչության պատանդը:
«Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորմանը նախորդ փորձը ցույց տվեց, որ երկարամյա հակահայկական քարզչության և ԼՂ հիմնախնդիրը` որպես նախապայման առաջ քաշելու քաղաքականության պայմաններում հայ-թուրքական հարաբերություների կարգավորման փորձը հանդիպեց թուրքական հասարակության լայն շրջանակների դիմադրությանը: Մյուս կողմից` հավանական է, որ այս քայլով իշխանությունները ցանկանում են ստանալ Արևմուտքի աջակցությունը»,- ասաց Ա. Իսպիրյանը:
Վերջինս նույնպես հավանական է համարում այն, որ այս տեղատվությունը կարող է հադիսանալ հասարակական տրամադրությունների ստուգման փորձ:
«Աշխարհի տարբեր երկրներում ընդունված է հասարակական տրամադրությունը շոշափելու այս եղանակը: Մյուս կողմից` ապրիլքսաներեքյան ուղերձից հետո պարզ էր, որ Էրդողանը սրանով չի սահմանափակվելու և Ցեղասպանության հայուրերորդ տարելիցին ընդառաջ հանդես է գալու նոր «նախաձեռնությամբ»: Սակայն պետք է նշել, որ եթե այս հնարքը իրականացրել են իշխանությունները, ընտրությունների մոտալուտ լինելու առումով ժամանակի ընտրությունը մի փոքր անսպասելի էր»,- ասաց Ա. Իսպիրյանը:
«Այս պահի դրությամբ սահմանի բացման հնարավորությունները բավական ցածր են: Սակայն աշխարհաքաղաքական իրավիճակը մեր տարածաշրջանում փոխվում է կայծակնային արագությամբ և շատ հնարավոր է որ ինչ-որ պահի Թուրքիան կարողանա Ադրբեջանի հետ գալ որոշակի համաձայնության»,- եզրափակեց մեր զուցակիցը: