Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Անունս Ֆաթիհ Աքին է: Ծնողներս թուրք են, 60-ական թվականերին տեղափոխվել են Գերմանիա, 70-ականներին ծնվեցի ես, 90-ականների վերջին դարձա կինոգործիչ: Երկրորդ անգամ եմ Հայաստանում: Առաջին անգամ եղել եմ 2010-ին՝ «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնի շրջանակներում: Ինձ համար հատուկ և նշանակալից ժամանակահատված էր, քանի որ զգայուն պահ էր թուրք ծագումով մարդու համար այստեղ գալ»,-Երևանում լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների համար «Սպի» ֆիլմի փակ դիտումից հետո կայացած ասուլիսում ասաց Ֆաթիհ Աքինը, ով տվյալ ֆիլմի ռեժիսորն է և սցենարի հեղինակներից:

«Սպի» ֆիլմի գործողությունները տեղի են ունենում 1915 թ.` Հայոց ցեղասպանության ժամանակ և դրան հաջորող մի քանի տարիների ընթացքում: Գլխավոր հերոսը` Նազարեթ Մանուկյանը, կորցնում է ընտանիքը, իսկ տարիներ անց պարզում, որ իր երկվորյակ դուստրերը փրկվել են: Հայրը մեկնում է փնտրելու իր զավակներին: Ի վերջո նա գտնում է, սակայն աղջիկներից միայն մեկին:  15,5 մլն եվրո բյուջեով և 138 րոպե տևողությամբ «Սպի» դրամայի նկարահանումները սկսվել են 2013 թ. մարտին և իրականացվել են Հորդանանում, Գերմանիայում, Կուբայում և Մալթայում: Ժապավենի պրոդյուսերների թվում են հայազգի Ռուբեն Դիշդիշյանը և Արամ Մովսեսյանը: Ֆիլմի ստեղծմանը ֆինանսական աջակցություն է ցուցաբերել նաև Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումները համակարգող պետական հանձնաժողովը:

«Հինգ տարի շարունակ ապրեցի Հայոց ցեղասպանության թեմայով, քնում և արթնանում էի ամբողջությամբ այդ թեմայի մեջ խորացած: Այդ ամենն իմ մեջով անցկացրեցի»,- պատում է ռեժիսորը՝ հավելելով, որ շատ ակնատեսների պատմություններ է լսել, օգտվել է տարբեր աղբյուրներից ու այդ ամենն իմի բերելով՝ ստացել է այս ֆիլմը: «Հենց սկզբից որոշել էի, որ չի ավարտվելու Առաջին աշխարահամարտի վերջով: Հասկացա, որ պետք է վերապրողներն էլ ներկայացվեն ֆիլմում, այն ընտանիքները, ովքեր փնտրում էին իրենց ընտանիքի անդամներին: Այսօր էլ շարունակում են փենտրել»,- նշեց Ֆաթիհ Աքինը:

Պատասխանելով լրագրողի հարցին, թե ի՞նչ եք ուզել դնել ֆիմի հիմքում, ո՞րն է հիմնական մեխը՝ պատմել Հայոց ցեղասպանության, թե մարդկային համառության և նպատակասլացության մասին, նա պատասխանեց. «Մի քանի բանալի կար այս ֆիլմն անելիս: Հիմնական շարժիչ ուժերից մեկը, եթե ոչ ամենակարևորը, որ ծնողներիս սերում են մի երկրից, որտեղ ժամանակին և հիմա խոսքի ազատության սահմանափակումներ կան այս թեմայի շուրջ: Ժամանակին, մինչև բոլորովին վերջերս, Թուրքիայում հնարավոր չէր անգամ Ցեղասպանություն բառն օգտագործել: Հիմա էլ այդքան հեշտ չէ: Մինչդեռ հավատում եմ խոսքի ազատությանը, ինձ թվում է, որ խոսքի ազատությանն այն խփրուն շնորհն է, որ մեզ տրված է: Խոսքի ազատությունը պաշտպանելու առիթը փնտրեցի այս ֆիլմում: Ցանկանում էի վերահաստատել, որ Թուրքիայում կա քաղաքացիական շարժում, որն աճել է տարիների ընթացքում և հատկապես Հրանտ Դինքի սպանությունից հետո, ովքեր խոսում են Հայոց ցեղասպանության մասին, հիշում և ընդունում են: Այդ շարժումը քաղաքական բնույթ չունի, քաղաքացիական է: Ես էլ դրա մասն եմ ինձ զգում: Նազարեթի պատմությունը պատմելով, ես խթանեցի, որ Ցեղասպանության մասին էլի խոսեն, քննարկեն, դրանով ես իմ սատարը բերեցի այդ շարժմանը: Հույս ունեմ, որ քաղաքացիական շաժումը կաճի ու կզարգանա: Միայն անցյալն ընդունելով՝ կարող ենք առաջ շարժվել և այլևս չկրկնել այն:

Երկրորդ կողմը: Նկարելու ընթացքում հասկացա, որ ամբողջ աշխարհում կան ահռելի թվով մարդիկ, ովքեր չգիտեն Ցեղասպանության մասին: Միտքս այն էր, որ դիտելուց հետո դուրս գան ու սկսեն տեղեկություններ հավաքել 1915 թվականի մասին»:

Ռեժիսորը նշեց, որ Թուրքիայում այն ցուցադրելուց հետո այժմ հետևում է արձագանքներին. «Լավագույն արձագանքն այն է ու նաև մեր հիմնական նպատակներից մեկը, որ դիտելուց հետո 18-20 տարեկան երիտասարդները նախ նշում են, որ բան չեմ իմացել այս ամենի մասին, սկսում են կարդալ, տեղեկանալ»:

Պատասխանելով հարցին, թե ֆիլմի մասին արձագանքների թվում եղել է նաև՝ «Հայոց ցեղասպանությանն այնքան հանրահայտ իրողություն չէ, ինչքան Հոլոքոստը, որ ֆիլմ նկարահանեն», արդյո՞ք ռեժիսորը տեսակետ ունի այս նախադասության շուրջ, Ֆաթիհ Աքինը պատասխանեց կարճ. «Ով ասել է՝ ղալաթ է արել: Նրանք ֆիլմը չեն քննադատում, այլ իրենց տգիտությունը, սեփական ինֆորմացայի պակասը»:

Գխավոր հերոսը՝ Նազարեթ Մանուկյանը, ֆիլմում համր է: Պատասխանելով հարցին, արդյո՞ք այդկերպ ցանկացել եք ցույց տալ, որ մինչև օրս Հայոց ցեղասպանությունը հերքվում է, թե ինքնաբերաբար է ստացվել, ռեժիսորը պատասխանեց. «Ես այդպես չէի մտածում սկզբում: Այժմ, որ ճամփորդում, ներկայացնում եմ ֆիլմը, արձագանքներից տեսնում եմ, հասկանում եմ, թե աշխարհով մեկ ինչքան փոքր եք դուք, իրականում համր է ձեր ձայնը: Նոր եմ հասկանում»:

Ասուլիսին ներկա էր նաև սցենարի համահեղինակ Մարտիկ Մարդինը. «Հայերենս լավ է, բայց շատ լավ չէ: Վախենամ սխալ բաներ ասեմ: Կխոսեմ անգլերեն: Սքանչելի ֆիլմ է: Ով դիտում է, բոլորն են այդ կարծիքին են: Իրական պատմության է այն մարդկանց մասին, ովքեր անցել են այդ ամենի միջով: Շատ անկեղծ ֆիլմ է»:

Նույն կարծիքին էին նաև ֆիլմի համապրոդյուսերներ Ռուբեն Դիշդիշյանը և Արամ Մովսեսյանը:

«Մեզ դիմեց գերմանական կողմից պրոդյուսեր, ով ցանկանում էր նման ֆիլմ նկարահանել Ֆաթիհ Աքինի հետ: Ինձ դուրս էին գալիս նրա ֆիլմերը: Երբ ծանոթացանք սցենարին, որոշեցիքն, որ ուզում ենք մեր մասնակցությունն ունենալ այս ֆիլմում»,- ասաց Ռուբեն Դիշդիշյանը: Արամ Մովսեսյանն էլ նշեց, որ ֆիլմը բարձր գեղարվեստական արժեք ունի: «Չենք զղջում, որ մասնակցություն ենք ունեցել»,- ասաց նա:

Ասուլիսին ներկա դերասանուհի Արևիկ Մարտիրոսյանը պատմեց, որ Ֆաթիհ Աքինը Ֆրանսիայում հայկական ծագումով դերասանուհի էր փնտրում: «Մենք հանդիպեցինք: Հուզիչ հանդիպում էր: Այդ ժամանակ հասկացա, որ նա ուզում է Հայոց ցեղասպանության մասին ֆիլմ նկարահանել»,- ասաց նա: