Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ինչո՞ւ են հայերը վերցնում, կրկնօրինակում եվրոպական վատ արժեքները:... Մարդը շեղվել է...: Panorama.am-ի զրուցակիցն է ՀՀ վաստակավոր արտիստ Արսեն Գրիգորյանը (Մրրո):

-Արդեն 25 տարուց ավելի է Հայաստան եք վերադարձել և այստեղ եք բնակվում: Այս տարիների ընթացքում մարդկային հարաբերությունների, արժեհամակարգի ինչպիսի՞ փոփոխություններ եք նկատել:
-Հատկապես մարդկանց արժեհամակարգն է փոխվել, ինչ-որ չափով մարդկանց մոտեցումներն ու չափանիշները: Բայց հասարակության մեջ կա մի հատված, որը, իր տեսակը համարելով առաջնային, մնացել է նույնը:
Ընդհանուր առմամբ, մեր իրականության մեջ շատ են փոփոխությունները` մշակույթի, տնտեսական, քաղաքական ոլորտներում, որոնք իրենց ազդեցությունն են թողել մեր հասարակության վրա: Նկատելի է, որ ցանկացած երևույթի նկատմամբ փոխվել է վերաբերմունքը: Ազատությունը բավական մեծ նշանակություն է ունեցել մարդկանց կյանքում: Օրինակ, ի տարբերություն խորհրդային շրջանի, որ մարդիկ վախենում էին եկեղեցի գնալ, այսօր ազատ են իրենց հավատքի մեջ, ցանկացած պահի կարող են գնալ եկեղեցի: Դա լավ է: Սրա կողքին կա վատը. շատացել են աղանդավորները: Մարդը շեղվել է այն գծից, որը դարերով եկել ու հասել է մեզ:

-Ի՞նչը ստիպեց մարդուն շեղվել այդ գծից:
-Շատերի կարծիքով, մարդուն փոխել է կենցաղային, տնտեսական ծանր պայմանները: Ես կարծում եմ, որ դա հոգու տկարությունից է: Ունենք երգիչներ, որոնք բարձրաձայն արտահայտվում են, որ այնտեղ (նկատի ունի աղանդավորական շարժումները) լավ են նայում իրենց: Ուղղակի մի քանի հազար դոլարի համար մարդ իրեն ծախում է: Հենց սա գալիս է հոգու տկարությունից, այսինքն հավատքի, արմատների, սկզբունքների ու տեսակի պահպանման խնդիր չունեն իրենց առջև դրված: Եթե իր ազգային տեսակը պահպանելու խնդիր ունենա, ամեն օր կմտածի դրա մասին, չի շեղվի: Այսօր սակարկության մեջ են դնում ամենահասարակ բաները, գնում են դեպի օտարացում: Դարեր շարունակ չենք ունեցել պետականություն, բայց մեր սուրբ հայ առաքելական եկեղեցին պահել է մեզ, մեր ինքնություն: Այսօր ժամանակն է, որ մեքն պահենք մեր եկեղեցին, ինչպես նաև մեր մշակույթը, ավանդույթները, մեր տեսակը, ապրելաձևը: Եթե բացվել ենք աշխարհի առջև, պարտադիր չէ, որ մեր հոգին էլ բացենք ցանկացած երևույթի առաջ: Մենք կարող ենք ընտրել. կան եվրոպական արժեքներ, որոնք հրաշալի են, բայց մենք վերցնում, կրկնում ենք վատը: Ի՞նչն է դրդում: Հոգու տկարությունը:

-Ի՞նչ մտահոգոթյուններ ունեք:
-Հիմա մի շարժում եմ նկատում, ինչը ոչ դիտավորյալ մեզ տանում է դեպի Կովկաս, որը կապ չունի մեր տեսակի հետ: Մենք ուրիշ տեսակ ենք և այն պետք է պահենք: Այդ ոչ դիտավորյալ շարժումը հիմնականում դրսևորվում է մշակույթի միջոցով: Եթե այսպես շարունակվի, մի քանի տասնյակ տարի անց վիճակը շատ ծանր է լինելու: Դրա համար ամեն մարդ պետք է մտահոգություն ունենա ու իր գործունեությամբ, վարվելակերպով, ստեղծագործությունների արարմամբ այնպես անի, որ իր տեսակի պահպանման համար ներդրում ունենա, ոչ թե ընթացք տա այդ կովկասյան միտումներին:

-Մեր շուրջ բազմաթիվ ու տարաբնույթ խնդիրներ կան: Արվեստն ի՞նչ դերակատարում կարող է ունենալ այդ խնդրի լուծման գործում:
-Մշակույթը, ազգային երգարվեստը շատ մեծ դեր կարող է ունենալ: Նույնիսկ ամենածանր ժամանակ, երբ մարդը շփվում է ազգային երգի հետ, բավականին մեծ լիցքեր է ստանում, ամրանում է ոգին ու կամքը: Երգիչը կարող է իր ստեղծագործությամբ գոնե տաս տոկոսով կանխել արտագաղթը, կամ մաքուր հայերենով քնարական երգ կատարելով՝ շատ սրտերի ցույց տալ, թե ինչպես պետք է հայերենը սիրել: Չպետք է մոռանանք, որ պատերազմում հայ երգը հաղթանակ է բերել:

-Հիմա շա՞տ են նման` իսկական հայերենով երգեր ստեղծվում:
-Այո, հիմա էլ կան. Դավիթ Ամալյան, Սասուն Պասկևիչյան, Ռոբերտ Ամիրխանյան, Լելյա Սարիբեկյան: Նրանց նպատակն այն չէ, որ երգ գրեն, փող աշխատեն, այսինքն՝ պատվեր կատարեն, նրանց երգերը հոգուց է բխում և տեսակը պահելու նկատառումերով է արվում: Սակայն շատ է տարածված աղբը, որը չի ստեղծվում, արարված չէ, հիմնականում կրկնօրինակված է, ինչը ծուլության հետևանք է: Սա ավելի հեշտ է. թուրքական, արաբական երաժշտությունը վերցնում են ու դրանց վրա սկսում են հայերեն՝ ոչ իմաստավորված բառեր գրել: Այդ դեպքում հայերենն են աղավաղում, վնասում, քանի որ շեշտադրությունը ենթարկվում է երաժշտությանը, մինչդեռ հակառակը պետք է լինի` սկզբում խոսքը, հետո նոր երաժշտությունը: Այսկերպ մենք օգնում ենք մեր թշնամիներին: Սա դիտավորյալ չի արվում, այլ անգիտակցաբար, ուղղակի խնդիրն անձնական է` այնպիսի բան անել, որ իրենց հեշտ լինի, նյութական խնդիրներ լուծի, ճանաչում բերի: Այդ երգերը շատ հասարակ են: Բայց չեմ կարծում, որ որևէ մեկը գիտակցված է դա անում:

-Այսօր հասարակությունը ո՞ր երգերի հետևից է գնում` Ձեր ասած հասարակ, թե Ձեր երգած` ազգային, հայրենասիրական:
-Սկզբում ասացի, որ փոխվել է մարդկանց արժեհամակարգը, հետևաբար` մարդկանց մեծ մասը գնում է ավելի հանրամատչելի, մտածելու տեղիք չտվող երգերի հետևից: Այդ պարզունակ երգերը ավելի շատ շարժում է ժողովրդի կոնքի մասերը, որը մեզ համար անընդունելի է, և պատահական չէ, որ մեր ազգային պարային երգերը շարժում են ծնկերը, ձեռքերը: Մեր ազգային շտեմարանին պատկանող երգերը յուրաքանչյուր հայի մեջ, ամեն դեպքում, գենետիկ կոդեր են արթնացնում, արյունը շարժում:

-Հայկական մաքուր երգարվեստն այսօր դեպի ո՞ւր է գնում:
-Դրանով զբաղվողները զբաղվել են և կզբաղվեն: Փորձում ենք համատարած դարձնել մեր ազգային երգերը: Այսօր յուրաքանչյուր երեխա ավելի շատ այլ լեզուներով գրված երգեր գիտի, քան հայերեն: Մենք պիտի ամեն ջանք գործադրենք մեր ազգային երգը տարածելու և եկող սերնդին փոխանցելու համար: Սովորական երևույթ է, երբ յուրաքանչյուր հասարակությունում իր ազգային երգարվեստն է տարածված. մեզ մոտ արժեք չներկայացնող ու օտար երգերը: Դեմ չեմ, որ երեխաներն իմանան նաև այլազգի երգիչների հայտնի երգերը, բայց առաջինը պետք է իմանալ հայերենը, նոր հետ օտար լեզուն:

-Ինչպիսի՞ն է պետության վերաբերունքը մշակույթի նկատմամբ:
-Պետությունը մենք ենք: Կարևոր է ընդհանուր հասարակության վերաբերմունքը: Երեխաներին մանկուց պետք է սովորեցնել հայկական երաժշտությունն ու պարը, մանկուց պետք է նրանց ծանոթացնենք մեր հայ մշակույթին ու պատմությանը:

- Ինչպե՞ս կգնահատեք մեր պետության վարած քաղաքականությունը սիրահայերին աջակցության գործում:

-Մենք հայրենադրաձության ծրագիր չունենք, թեև այսօր մեր պետությունը փորձում է քայլեր անել, օգտակար լինել հայրենադարձներին: Ես միշտ էլ այն կարծիքին եմ եղել, որ պետք է ունենանք հայրենադարձության ծրագիր: Մենք պետք է ոչ թե սփյուռքի նախարարություն ունենայինք, այլ հայրենադարձության: Իսրայելի օրինակին պետք է հետևենք:
Սիրիահայերին օգնելու գործում, օրինակ, պետությունը կարող էր այն ժամանակ, երբ դեռ օդային կապ կար, սիրիահայերի տեղափոխություն Հայաստան կատարեր անվճար, բայց հակառակը տեղի ունեցավ՝ տոմսերի գինը թանկացավ:

Նշենք, որ Արսեն Գրիգորյանը ծնվել է Սիրիայի Ղամիշլի քաղաքում: 1987 թվականին վերադարձել է Հայաստան:

«ՄԱՐԴԸ ԱՐՎԵՍՏԻՑ ՆԵՐՍ ՈՒ ԴՈՒՐՍ» շարքի նախորդ հրապարակումները`
ՀՀ վաստակավոր արտիստ Նորայր Դավթյան. … ես երևի այդպես էլ զարմացած հրաժեշտ կտամ այս աշխարհին

Ժամանակակից արվեստի «չհասկացվածությունը». Բացահայտում է գրականագետ Հասմիկ Խեչիկյանը

Դերասան Միքայել Պողոսյան. Քննադատելու շատ բան կա, բայց դա էլ բանաձև, ապրելաձև չէ

Արվեստաբան Արաքսյա Սարյան. Գավառական մտածողություն ու միջին շնորհալի «տաղանդներ»

Երիտասարդ ռեժիսոր Շուշանիկ Գևորգյանը մտահոգ է… «Այսօր թատրոնը պարտվում է սերիալներին»

Դերասան Տիգրան Ներսիսյան. Բառեր կան, որոնք մեր իրականությունից դուրս են եկել… պարկեշտ… ծիծաղեցիք չէ՞

Արվեստագետ Ռուբեն Բաբայան. Մարդը գնալով դառնում է ավելի միայնակ