Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայերը արվեստի կարևորությունը դեռևս անտեսում են… Միայն ջիպեր, տներ, հարստություն…Panorama.am-ի զրուցակիցն է Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի գլխավոր բալետմեյստեր, ՀՀ ժողովրդական արտիստի Ռուդոլֆ Խառատյանը:

-Մարդկային արժեքային համակարգում ինչպիսի՞ փոփոխություններ ենք նկատել ԱՄՆ-ից Հայաստան վերադառնալուց ի վեր:
-Փոփոխություններ կան, իհարկե: Ընդհանրապես, հայերի մեջ միշտ էլ դժգոհությունը, բողոքելը եղել է, որը բերում է` փախնենք, գնանք այստեղից: Քանդող ուժն անընդհատ ներկա է մեր իրականության մեջ ու դա հիասթափեցնում, հուսահատեցնում է: Մտածում են` մենք գնանք, թող օլիգարխները մնան, փոխանակ մնան ու օլիգարխին բացատրեն, որ նույն ազգից ենք, դու էլի հարստացի, բայց չափերը պահելով, կարգ ու կանոնը պահելով: Մեր երկիրը շատ ափսոս է, մեղք է: Դրախտի նման երկիր է: Ինչի՞ չենք կարողանում կառուցել: Մի տեսակ ապատիա կա ժողովրդի մեջ, բայց պետք է աշխատել: Աշխատանքն է, որ արդարացնում է մեր լինելիությունն այս երկրագնդի վրա: Մեր շարժիչը լավն է, բայց մենք ավելի շատ հպարտանում ենք, թե այս ինչ բանը կարող ենք անել, պատրաստել, բայց չենք անուն, մինչդեռ մյուս ազգերն անում են: Էմոցիոնալ վիճակը հոգնեցնող է: Շատերն էլ ասում են մենք կգնանք և ուրիշ տեղ կանենք: Այստեղ ոչ ոք չի ուզում անել: Համբերություն չունեն:

-Արվեստը ի՞նչ դերակատարում կարող է ունենալ մեր շուրջ առկա խնդիրները գոնե մասնակի լուծելու գործում:
-Արվեստն իր ֆունկցիաներն ունի, մատերիալ աշխարհից դուրս աշխարհ է, որը պետք է հավասարակշռտություն ապահովի: Ցավոք, այսօր Հայաստանում մատերիալը մի քիչ շատ ավելի գերիշխող է: Նախ մարդիկ կբավարարեն իրենց պահանջները` կկառուցեն դղյակներ, կգնեն մեքենաներ ու հետո նոր կսկսեն արվեստին տեղ տալ: Արվեստը մի աշխարհ է, որը կապում է մեզ տիեզերքի հետ: Իսկ մենք դեռ տիեզերք չենք տեսնում, այլ տեսնում ենք ջիպեր, մեծ տներ, հարստություն` մոռանալով, որ արվեստն է մեզ դարձնում մարդ, մոլորակի ներկայացուցիչ, մեզ հոգևոր սնունդ է տալիս: Դրա կարևորությունը չենք կարող անտեսել:

-Ի՞նչ վիճակում է այսօր գտնվում հայկական բալետարվեստը:
-Բալետը խոսքի կարիք չունի, ավելի շատ աբստրակ մտածելակերպ ունի: Բալետն ազատությունն է, բայց իր օրենքների մեջ: Բալետում քո գաղափարներն արտահայտվում են շարժուձևի միջոցով, բայց ամեն քայլ պետք է այնքան մաքուր լինի, մշակված, որ մարդ կարողանա այն շատ արագ ընկալել: Հանդիսատեսը գալիս է ինչ-որ պատմություն տեսնելու, բայց կարևորը ոչ թե պատմությունն է, այլ այն շարժուձևը, որը ստեղծվում է: Պատմությունը արտաքին գիծն է, իսկ հանդիսատեսին բավարարում է այն մթնոլորտը, շարժուձևը, թրթիռը, որ ստեղծվում է պարով: Այդ ամենը մարդուն կտրում է այս իրականությունից, մարդ սկսում է հասկանալ, որ ինքը հավերժ է, տիեզերքին պատկանող էություն է: Մեզ մոտ դեռ այդ ամենը չկա, մենք այդ ճանապարհի վրա ենք: Պետք է զարգացնել մարդկանց միտքը, զգացողությունը, կամքը, որ այդ ամենն այնքան ճշգրիտ անեն, ինչպես օդանավի, ինքնաթիռի մեխանիզմն է. հրելով առաջ չեն գնում:

-Այսօր ունե՞նք բալետի դպրոց:
-Դպրոցը միայն ֆիզիկական պատրաստվածություն չի տալիս, նաև փիլիսոփայություն, գիտելիքներ: Բալետի պարողներն աճում են ներկայացումների վրա: Իսկ մենք այդքան ֆինանսներ չունենք, որ պարուսույցներ հրավիրենք, որոնք այդ աստիճանները կդնեն:
Բալետը միջազգային լեզու է, չնայած ամեն մի դպրոց իր առանձնահատկուններն ունեն. ռուսների մոտ զարգացած է ձեռքերը, մարմնի վերևի մասը, մերը` էմոցիոնալ, խելագար վիճակներն են, որոնք կարող ենք դարձնել որակ: Դեռևս բալետում հայկական միտք չի եղել: Նոր միտք պետք է դրվի:

-Ի՞նչ տեղ է հատկացնում պետությունը արվեստին, մասնավորապես բալետին:
-Պետությունը, կառավարությունն զբաղված է մատերիալ աշխարհը կարգավորելով. պրոբլեմները շատ են` կոռուպցիա, թալան:

-Ի՞նչ քայլեր են անհրաժեշտ հայկական բալետը զարգացնելու համար:
-Իմ առաջարկությունը պարզ է՝ ամեն տարի թատրոնը պետք է ունենա մեկ -երկու նոր վերնագիր բալետ, մեկ- երկու նոր վերնագիր օպերա: Ես ամեն տարի հստակ ծրագիր եմ ներկայացնում, սակայն արձագանք չեմ ստանում:
Անցումային շրջան է: Բոլոր երկրներում էլ եղել է: Պետությունը փող չի տալիս խմբերին, միայն աջակցություն է ցուցաբերում: Կոորպորացիաներն էլ են աջակցություն ցուցաբերում: Արդեն 50 -100 տարի է այդ մեխանիզմները կան: Մեզ մոտ նոր են ծնվում այդ հարաբերությունները: Դոնորներն ավելի շատ այդ գումարը են տալիս դպրոցներին, եկեղեցուն: Միգուցե դա է ճիշտ, չգիտեմ: Արվեստին դեռ չեն հասնում՝ չհասկանալով, որ մենք կտրել ենք մեր կապը արվեստի հետ:

-Ինչպիսի՞ ծրագրեր ունենք, առաջիկայում հայ հանդիսատեսը բալետային ի՞նչ ներկայացումների պրեմիերաների ականատես կլինի:
-Դժվար է ասել: Իմ գաղափարները համաշխարհային բալետի լեզվին է ավելի մոտ: Մենք մի քիչ կաղում ենք, պետք է հասնենք դրան: Մեր պարողները նոր-նոր են սկսել սովորելու ցանկություն հայտնել: Արդեն լույս եմ տեսնում:
Գաղափարներ ունեմ, բայց երբ աշխատում ես պարողի հետ ու ականատես ես լինում, որ իր հնարավորությունները սահմանափակ են, քո մտացածը դառնում է անիրականանալի մի բան:
Ես ուզում եմ մեր արժեքները ցույց տանք: Ամենաբարձր արժեքը մեզ համար հայկական միջնադարն է: Ուզում եմ այսօրվա լեզվով, մտածելակերպով, հնարավորություններով ցույց տալ Թորոս Ռոսլինի գործերը` նրա աշխարհը, ոգին, միացած Նարեկացու ոգու հետ, նաև Մաշտոցի մի քանի շարականները: Ուզում եմ այդ ամենը հավաքել ու ներկայացնել բեմի վրա այսօրվա պարային լեզվով` այդկերպ ներկայանալով աշխարհին: Դա կլինի հայկական արժեքը, որը կուզենայի ներմուծել բալետի աշխարհ:

Նշենք, որ Ռ. Խառատյանը 1999թ.-ից եղել է ԱՄՆ-ի Վաշինգտոն քաղաքի «ԱՐՔԱ» բալետի հիմնադիրն ու գեղարվեստական ղեկավարը, սակայն 2009-ին հրավիրվել է Հայաստան` Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի բալետային խումբը ղեկավարելու համար:

«ՄԱՐԴԸ ԱՐՎԵՍՏԻՑ ՆԵՐՍ ՈՒ ԴՈՒՐՍ» շարքի նախորդ հրապարակումները`
Արսեն Գրիգորյան (Մրրո). Հոգու տկարություն... Ուղղակի մի քանի հազար դոլարի համար մարդ իրեն ծախում է

ՀՀ վաստակավոր արտիստ Նորայր Դավթյան. … ես երևի այդպես էլ զարմացած հրաժեշտ կտամ այս աշխարհին

Ժամանակակից արվեստի «չհասկացվածությունը». Բացահայտում է գրականագետ Հասմիկ Խեչիկյանը

Դերասան Միքայել Պողոսյան. Քննադատելու շատ բան կա, բայց դա էլ բանաձև, ապրելաձև չէ

Արվեստաբան Արաքսյա Սարյան. Գավառական մտածողություն ու միջին շնորհալի «տաղանդներ»

Երիտասարդ ռեժիսոր Շուշանիկ Գևորգյանը մտահոգ է… «Այսօր թատրոնը պարտվում է սերիալներին»

Դերասան Տիգրան Ներսիսյան. Բառեր կան, որոնք մեր իրականությունից դուրս են եկել… պարկեշտ… ծիծաղեցիք չէ՞

Արվեստագետ Ռուբեն Բաբայան. Մարդը գնալով դառնում է ավելի միայնակ