Մոնումենտալ քանդակագործության լավագույն վարպետներից… Սուրեն Նազարյան (լուսանկարներ)
Հայ քանդակագործ, ՀՀ ժողովրդական նկարիչ Սուրեն Նազարյանը (1929 թ.,Երևան - 1999 թ., Լոս Անջելես) կրթել և իր փորձն է փոխանցել տաղանդավոր արվեստագետների մի քանի սերունդների՝ Երվանդ Գոջաբաշյան, Արա Շիրազ, Յուրի Պետրոսյան և ուրիշներ։
Նա ստեղծել է թեմատիկ կոմպոզիցիոն աշխատանքներ: Վազգեն Առաջինի պատվերով իրականացնում է «Հայկական եկեղեցիներ» հարթաքանդակների շարքը Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի վեհարանում։
Սուրեն Նազարյանը իրեն դրսևորելով մոնումենտալ քանդակագործության ասպարեզում՝ դառնում է մի շարք բարձրարվեստ հուշարձանների հեղինակ։
Սուրեն Նազարյանը մոնումենտալ քանդակագործության լավագույն վարպետներից է։ Կերպարի ճշմարտացի մեկնաբանմանը Սուրեն Նազարյանը հասնում է առաջին հերթին անհատական վառ երևակայության և բարձր վարպետության շնորհիվ։
Սիմվոլիկ արտահայտչաձևերը, ծավալները, Նազարյանին հատուկ մոնումենտալ ընդհանրացումները, ընդգծված ներքին դինամիզմը նրա ստեղծագործությունները դարձնում են տպավորիչ և անկրկնելի։
Լավագույն աշխատանքներից են Ս. էջմիածնի Վեհարանի գահասենյակի քանդակազարդ ձևավորումները (1964, ֆելզիտ, ճարտ.՝ Ռաֆայել Իսրայելյան), Ֆրիկի հուշարձանը Մատենադարանի առջև (բազալտ, 1967), «Բերքի տոն» (բրոնզ, 1967),Չարենցավան քաղաքի մուտքի հուշակոթողը (կոփածո պղինձ, ֆիլզիտ, 1970, համահեղինակ է Թերեզա Միրզոյան),Հայրենական պատերազմում զոհված մարտիկների հուշարձան Ղազախստանի Տեմիրթաու քաղաքում (կոփածո պղինձ,1974), Գայի հուշարձանը Երևանում (բրոնզ, գրանիտ, բազալտ, 1977, ճարտարապետ Սարգիս Գուրզադյան), ավիակոնստրուկտոր Արտեմ Միկոյանի հուշահամալիրը Սանահինում (բրոնզ, գրանիտ, բազալտ, 1982, ճարտարապետ՝Սարգիս Գուրզադյան), Հայրենական պատերազմում հաղթանակի 40-ամյակին նվիրված Մալաթիա-Սեբաստիա համայնքիՀաղթանակի կոթողն ու քանդակաշարը (1985, բրոնզ, գրանիտ, բազալտ, ճարտ ՝ Գարրի Ռաշիդյան, Երևան), «Ավետում» հարթաքանդակը (1986, տուֆ, ճարտ.՝ Գարրի Ռաշիդյան, Էջմիածնի կենտրոնական փոստատուն), «Թռիչք» բարձրաքանդակային պաննոն (1987, տուֆ, Սամարայի մետրոպոլիտենի «Պոլյոտ» կայարան)։
Կյանքի վերջին տարիներն անց է կացրել ԱՄՆ-ում՝ մեծ փափագ ունենալով իրականացնել 1988-ին մրցանակաբաշխությամբ շահած Երևանի Հանրապետության հրապարակի թանգարանային շենքի քանդակային ձևավորման նախագիծը։
1976 թվականին Երևանում տեղադրվել է Գայի (Հայկ Բժշկյանցի) հուշարձանը: Ասում են, որ այս ձիարձանն աշխարհում ամենամեծն է ու ամենաբարձրը` հենված 2 ոտքի վրա: Լուսանկարը` քանդակագործ Սուրեն Նազարյանի արխիվից:
Հայկ Բժշկյանի ձիարձանը
Ֆրիկի արձանի Երևանի Մատենադարանի բակում
Խաղաղություն
Վիշապասպանը
Քաղաքական բանտարկյալներ
Վ. Շեքսպիր
Ջ. Վերդի
Անդրանիկ
Ա. Միկոյան
Մալաթիայի պուրակ
Հայկական արվեստ շարքը նպատակ ունի նորելու մեր հիշողությունն ու հարգանքը` հանդեպ հայ արվեստի վարպետների ու դասականների:
Շարքի նախորդ հրապարակումները`
«Արվեստին լուրջ չեն վերաբերվում, բացիթողի վիճակ է»... Գարիկ Կարապետյան (լուսանկարներ)
Արթուր Փինաջյան... Անհայտության մեջ մնաց մինչև մահը(լուսանկարներ)
Մանկավարժ-նկարչուհի… Գայանե Միքայելյան (լուսանկարներ)
Դասական արվեստագետ… Գագիկ Ղազարյան (լուսանկարներ)
Աբստրակտ նկարիչ… Համլետ Հովսեփյան (լուսանկարներ)
Արդյո՞ք արվեստի գործը մեր արտացոլանքն է, թե՞մենք ենք նրա արտացոլանքը... Աշոտ Ավագյան (լուսանկարներ)
Պահի նկարչություն… Մարիամ Համբարյան (լուսանկարներ)
«Վրձինն ու նկարիչը հոգու թելադրանքով են գործում»… Սարգիս Գարուկյան (լուսանկարներ)
Սիրամարգե տիկինը... Սիրուն Երիցյան (լուսանկարներ)
Աբստրակտ նատուրալիզմի հիմնադիր… Արթուր Օշականցի (լուսանկարներ)
Ես երջանիկ եմ... Անատոլի Ավետյան (լուսանկարներ)
Գույնը կյանք է, գույներով եմ ես խոսում. Ալեքսանդր Սադոյան (լուսանկարներ)
Պրոֆեսոր նկարիչ... Հրայր Գրիգորյան (լուսանկարներ)
Դոցենտ նկարիչ... Վարդգես Գուլիկյան (լուսանկարներ)
Չուբարյանի ու Արծրունյանի սանը... Խաչիկ Հարությունյան (լուսանկարներ)
Բազմաժանր աշխատանքների հեղինակ...Վիկտոր Գրիգորյան (լուսանկարներ, տեսանյութ)
«Նայելով նկարներին` ակամայից հիշում եմ Բակունցի խոսքերը»… Մելքոն Հովհաննիսյան (լուսանկարներ)
Բազմաժանր նկարիչ... Պետրոս Մալայան (լուսանկարներ)
Երգիծանկարչության հիմնադիրը Եգիպտոսում… Ալեքսանդր Սարուխան (լուսանկարներ)
Իրենից սփռում է բարություն, գեղեցիկն ընկալելու անհագ ցանկություն… Ստեփան Մինասյան (լուսանկարներ)
«Հայրենիքը երազ էր ինձի համար»... Գրիգոր Նորիկյան (լուսանկարներ)
Մայրություն, անմեղություն, բարություն, կարոտախտ... Բյուզանդ Կոճամանյան (լուսանկարներ)
Նկարիչ, քանդակագործ, կավագործ, դիզայներ և դասախոս… Լևոն Ժամկոչյան (լուսանկարներ)
Այնթափ, Սիրիա, Փարիզ… Բյուզանդ Թոփալյան (լուսանկարներ)
Ռեալիստական բնանկարների, կենցաղային պատկերների վարպետ ... Մանուել Թոլեկյան (լուսանկարներ)
«Պոպուլիստ» սալոնի առաջին մրցանակակիր... Արմիս (լուսանկարներ)
Նուրբ զգացողություն և անմիջականություն... Հրանտ Ավագյան (լուսանկարներ)
Ինքնակրթությամբ հասել է բարձր վարպետության… Մելքոն Քեպապչյան (լուսանկարներ)
«Կարոտ» ֆիլմի Առաքելը՝ նույն ինքը... Ռաֆայել Աթոյան (լուսանկարներ)
Ճանաչված է նկարչության տեխնոլոգիայի գաղտնիքներին տիրապետող վարպետ… Գաբրիել Գյուրջյան (լուսանկարներ)
«Սպասում»… Ստեփան Թարյան (լուսանկարներ)
Պրոֆեսիոնալ զուսպ կատարում... Սարգիս Ալեքսանյան (լուսանկարներ)
Ի՞նչ է ուզում ինձանից վարպետը… Սուրեն Ստեփանյան (լուսանկարներ)
«Ժամանակակից արվեստը հեռացել է մարդուց»… Անատոլի Պապանյան
Արևելահայկական բեմանկարչության հիմնադիրներից… Հովհաննես Քաթանյանց (լուսանկարներ)
Մասնագիտական կրթություն ստացած առաջին հայ նկարչուհին... Գոհար Ֆերմանյան (լուսանկարներ)
Մասնագիտական կրթություն ստացած առաջին հայ քանդակագործուհին… Այծեմիկ Ուրարտու (լուսանկարներ)
Նա աշխարհում ամենաշատ ցուցադրվող հայ նկարիչներից է... Վալմար (լուսանկարներ)
Իրականության հավաստի վերարտադրում… Հարություն Շամշինյան (լուսանկարներ)
Նաև՝ Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից... Պարսամ Սիմոնյան (լուսանկարներ)
Նրա ներդրումը հայ գրքարվեստի և հաստոցային գրաֆիկայի մեջ կմնա հավերժ... Միհրան Սոսոյան (լուսանկարներ)
«Դու դա կարող ես, դրա վառ ապացույցն է քո ստեղծած «Սայաթ-Նովան»»... Հրաչյա Ռուխկյան (լուսանկարներ)
«Կանայք ինձ վստահում են, նրանք ինձ ամեն ինչ պատմում են»… Կառլոս Աբովյան (լուսանկարներ)
«Ով չգիտի Պոդպոմոգովին, նա չգիտի Հայաստանը»... Վալենտին Պոդպոմոգով (լուսանկարներ)
«Ոտքս ու ձեռքս կոտրվեր, չգնայի Կանադա»… Մարտին Պետրոսյան (լուսանկարներ)
Նրան մեղադրել են այլամտածողության մեջ... Բագրատ Գրիգորյան (լուսանկարներ)
«...ծովային ինչ-որ բան կա նրա մեջ,…»... Ասատուր Պզտիկյան (լուսանկարներ)
«Կյանքը, ինչպես մարդու սրտի կարդիոգրաման, նույն ռիթմը չի ունենում »… Ռոբերտ Էլիբեկյան (լուսանկարներ)
«…միշտ էլ ըմբոստ եմ եղել»… Հենրի Էլիբեկյան (լուսանկարներ)
Գծանկարի, կոմպոզիցիոն պատկերի և դիմանկարի առաջատար ներկայացուցիչ… Վռամշապուհ Շաքարյան (լուսանկարներ)
«Ազգային մոդեռնի հիմնադիրներից»… Ռուբեն Ադալյան (լուսանկարներ)
Գեղանկարիչ և թատերական նկարիչ... Արմեն Չիլինգարյան (լուսանկարներ)
Անհատական ցուցահանդեսներ է ունեցել Հայաստանում և Թուրքիայում… Մանուկ Ղրդյան (լուսանկարներ)
«Արտակարգ հետաքրքիր ու բարի մարդ էր»... Հակոբ Անանիկյան (լուսանկարներ)
Ուրույն ձեռագիր և հայրենասիրական պաթոս… Մկրտիչ Սեդրակյան (լուսանկարներ)
Հայ գեղանկարչության մեջ էքսպրեսիոնիզմի վառ ներկայացուցիչ… Բարդուղ Վարդանյան (լուսանկարներ)
Երևան քաղաքի կերպարի ինքնատիպ ու վառ նկարագրություն… Գրիգոր Աղասյան (լուսանկարներ)
Ակադեմիական ոճից մինչև ֆովիզմ… Աշոտ Զորյան (լուսանկարներ)
Աշխատել է գեղանկարչության բոլոր ժանրերում… Արամ Ղարիբյան (լուսանկարներ)
Մոնումենտալ և հաստոցային գեղանկարչություն… Հրաչյա Հակոբյան (լուսանկարներ)
Կոմպոզիցիաներ, բնանկարներ ու դիմանկարներ… Ցոլակ Ազիզյան (լուսանկարներ)
«…իմ նկարչությունը Մինասն էր հավանում»… Վարդիթեր Կարապետյան (լուսանկարներ)
«Նա Հայաստանում Մեդեռն արվեստի առաջին դեմքն էր»… Երվանդ Քոչար (լուսանկարներ)
Կ. Պոլիսից՝ Փարիզ... Կարապետ (Շարլ) Նշանյան (լուսանկարներ)
Ձգտել է ձևի և գույնի սինթեզին… Աշոտ Հովհաննիսյան (լուսանկարներ)
«Իսկական գեղանկարիչ էր»... Հմայակ Ավետիսյան (տեսանյութ, լուսանկարներ)
Բեմանկարչություն, գեղանկարչություն, գրաֆիկա, հոդվածներ և պիեսներ... Գիգո Շարբաբչյան (լուսանկարներ)
Իր արվեստին և հասարակությանն ազնվորեն նվիրված նկարիչ… Վրթանես Ախիկյան (լուսանկարներ)
«Գրքարվեստի հազվագյուտ վարպետ, հիանալի գեղանկարիչ ու գրաֆիկ»... Անդրանիկ Կիլիկյան (լուսանկարներ)
Պրոֆեսիոնալ ուրույն մոտեցում օֆորտի բնագավառում… Վլադիմիր Այվազյան (լուսանկարներ)
«Հայերը հերոսաբար կռվել գիտեն»... Արտաշես Աբրահամյան (լուսանկարներ)
«Գույների ասպետ»... Կարեն Սմբատյան (լուսանկարներ)
«Նա ստեղծում է արվեստ»…Ալեքսանդր Գրիգորյան (լուսանկարներ)
«Հատուկ ուշադրության արժանի երևույթ»... Վրույր Գալստյան (լուսանկարներ)
Անմիջական, ուղղամիտ և ուղղախոս… Սեյրան Խաթլամաջյան (լուսանկարներ)
«Նա ոտաբոբիկ քայլեց Հայաստանով…»… Հենրիկ Սիրավյան (տեսանյութ, լուսանկարներ)
Գրաֆիկական ինքնատիպ գործերի հեղինակ… Տաճատ Խաչվանքյան (լուսանկարներ)
Խորհրդահայ բեմանկարչության հիմնադիրներից… Միքայել Արուտչյան (լուսանկարներ)
«Պոլիտբյուրոյի առաջին վրձինը»... Դմիտրի Նալբանդյանը (լուսանկարներ)
Պարզ կոմպոզիցիաներ, ճշգրիտ գծանկար... Դավիթ Օքրոյան (լուսանկարներ)
Հայաստան, աշխատավոր ու կենցաղ… Մհեր Աբեղյան (լուսանկարներ)
Հովհաննես Այվազովսկու հետքերով… Էմանուել (Մանուկ) Մահտեսյան (լուսանկարներ)
«…Մինասից առաջ Քամալյան է եղել, ու չենք իմացել»… Մկրտիչ Քամալյան (լուսանկարներ)
Քաղաքացիական շունչը, բանաստեղծական նուրբ ինտոնացիան... Սուրեն Սաֆարյան (լուսանկարներ)
Յուրօրինակ և ինքնատիպ դիմանկարներ... Ենովք Նազարյանց (լուսանկարներ)
«Նա կարողանում է զրուցել բնության հետ»… Հակոբ Հակոբյան (լուսանկարներ)
Հայության կյանքն ու կենցաղը` հյութեղ գույներով… Պոլ Կիրակոսյան (լուսանկարներ)
Սոցռեալիզմ… Սեդրակ Ռաշմաճյան (լուսանկարներ)
«Ջերմ, բարի անկեղծ...»... Հմայակ Արծաթպանյան (լուսանկարներ)
Հայրենիքն ու այն կառուցող մարդիկ… Երանուհի Ասլամազյան (լուսանկարներ)
«Ես իմ երկիրը տեսնում եմ... հնչեղ, լուսավոր, բերկրալի»… Մարիամ Ասլամազյան (լուսանկարներ)
«Խորհրդավոր մարդ, անսովոր խառնվածքով նկարիչ»… Ժիրայր Օրագյան (լուսանկարներ)
Ընտանիք, մայրություն, ոճրագործություն, եղեռն, պատերազմ… Խորեն Տեր-Հարության (լուսանկարներ)
Մայր ժողովրդի ողբերգությունը՝ ստեղծագործության հիմնական թեմա... Սարգիս Խաչատուրյան (լուսանկարներ)