Լվովահայ նշանավոր գերդաստանի տաղանդավոր Սիմոն Բոգուշ (լուսանկարներ)
Հայերը Լվովում բնակություն են հաստատել վաղուց ի վեր։ Դեռեւս 13-14-րդ դարերում քաղաքում գործել է երեք հայկական եկեղեցի (որոնցից այսօր կանգուն է միայն մեկը)։ Ժամանակի ընթացքում հայ համայնքը ամուր դիրք է գրավել քաղաքի կյանքում, տվել պետական-քաղաքական գործիչներ, դիվանագետներ, բժիշկներ, ճարտարապետներ, այլ մասնագիտությունների տեր մարդիկ, որոնցից շատերի անունը մտել է Լեհաստանի և Գալիցյան Ռուսիայի պատմության մեջ։
Լվովն ունեցել է հայ նշանավոր գերդաստաններ, որոնք ավանդաբար շարունակել են իրենց նախնիների գործը, մեծ հռչակ վայելել քաղաքի սահմաններից դուրս։ Դրանցից է Բոգուշների (Բոգուշովիչների) նկարչական գերդաստանը։ Գերդաստանի նախահայրը համարվում է Պավել Բոգուշը, որի ոչ միայն ծննդյան թիվն է անհայտ, այլև ծնունդով որտեղից լինելը։ Հայտնի են այլ տեղեկություններ՝ աշխատել է ներկայիս Լվովի մարզի (Ուկրաինա) Ժուլկվա, այժմ՝ Նեսպերով քաղաքում, մեծահարուստ հետման (մեծ իշխան) Ստանիսլավ Ժոլկեւսկու կալվածքում որպես նկարիչ, ստեղծել իր դպրոցը, որտեղ 1570-ական սովորել են ինչպես հայ, այնպես էլ ուկրաինացի երեխաներ։ Վայելել է Լեհաստանի թագավոր Սիգիզմունդ 3-րդի համակրանքը և հասել այն բանին, որ վերջինս իր 1600թ. ապրիլի 14-ի հրովարտակով վերացրել է այն սահմանափակումները, որոնք մտցված էին ոչ կաթոլիկ հայ արհեստավորների (ոսկերիչներ, քարգործներ, ներկարարներ) նկատմամբ։ Նշանակալից գործերից են Սիգիզմունդ 3-րդի, հետման Ժոլկևսկու դիմանկարները, որոնցից առաջինը պահվում է Կրակովի համալսարանի, երկրորդը՝ Լվովի պատմության թանգարանում։ Հեղինակել է նաև մի շարք զինանշաններ։ Ենթադրվում է, որ նկարիչը մահացել է 1605 կամ 1613 թվականներին։
Շատ քիչ տեղեկություններ կան գերդաստանի մյուս անդամի՝ Յան (Հակոբ) Բոգուշի մասին։ Հայտնի է միայն, որ աշակերտել է հորը և աշխատել Լվովում։ 1605թ. հետո նրա անունն ընդհանրապես ոչ մի տեղ չի հիշատակվում։
Հոր հետքերով է գնացել նաև մյուս որդին՝ Շիմոնը (Սիմոնը), որը եղել է պալատական նկարիչ։ Հատկապես արժեքավոր են նրա այն կտավները, որոնք պատկերում են թագուհի Մարինա Մնիշեկին, որոնք ներկայումս պահվում են Մոսկվայի պատմության պետական թանգարանում։ Նրա ծննդյան թիվը ևս անհայտ է, ենթադրվում է, որ մահացել է 1644-ից հետո։
Սիմոն Բոգուշն ապրել է Լվովի Հայկական թաղամասի (լատ. Vicus Armenorum) Վերին Հայկական փողոցում գտնվող հայրական տանը: Դարերի ընթացքում փողոցը բազմիցս վերանվանվել է՝ պահպանելով, սակայն, իր հայապատկան անունը՝ գերմ.՝ Ormenische Gasse, լեհ.՝ Ormianska, ուկր.՝ Вірменська: Տունը, նույնպես, բազմիցս վերանորոգվել և վերակառուցվել է (1866 և 1893 թթ.): Այժմյան հասցեն՝ Հայկական փ., 16 շենք:
16-17-րդ դարերում այստեղ աշխատել են հայ գեղանկարիչների մեծ խումբ, որոնցից առանձնանում են Պավել Բոգուշը և նրա որդին՝ Սիմոնը՝ տաղանդավոր դիմանկարիչ և պատմական կոմպոզիցիաների հեղինակ:
Սիմոն Բոգուշը 1605թ. ժառանգում է հոր նկարչական արհեստանոցը: Ժամանակի ընթացքում կատարել է Լվովի քաղաքագլուխների կողմից տրված պատվերներ: Լինելով լեհաստանի Մնիշեկ ազնվական տոհմի պալատական նկարիչ՝ ուղեկցել է Դմիտրի I-ին Ինքնակոչին իր մոսկովյան արշավանքի ժամանակ: Ներկա է գտնվել Մնիշեկ Մարինայի և Դմիտրիի թագադրումներին, նրանց պսակադրմանը և զանազան այլ պատմական իրադարձություններին, ինչի շնորհիվ մեզ են հասել Սիմոն Բոգուշի վրձնին պատկանող բազմաթիվ պատմական կտավներ, որոնք փոխանցում են ոչ միայն պատմական իրադարձությունները, այլև՝ այն ժամանակի շունչը: Հետագայում՝ 1610թ.-ին, ևս մի անգամ մասնակցել է գետման Ստանիսլավ Ժոլկեվսկու հրամանատարությամբ լեհական զորքի Մոսկվա կատարած արշավանքին, որը հետագայում Սմոլենսկի Կլուշինոի մոտ ռուս-շվեդական խայտարակ պարտությունը պատկերել է իր կտավներից մեկում:
Լվովահայ Սիմոն Բոգուշի պահպանված կտավները այժմ գտնվում են աշխարհի տարբեր պատկերասրահներում:
Բոգուշների նկարչական գերդաստանը մեծ հետք է թողել լեհական և ուկրաինական արվեստի պատմության մեջ, և հնարավոր է՝ ժամանակը նոր տվյալներ ի հայտ կբերի լեհահայ համայնքի հետ նրանց կապերի, հետագա սերունդների մասին, կլինեն նրանց թողած ժառանգության նոր բացահայտումներ։
Մարինա Մնիշեկ կայսրուհին թագազգեստով
Դմիտի Ինքնակոչը թագազգեստով
Մնիշեկ Մարինաի և Դմիտրի Ինքնակոչի պսակադրմանը Մոսկվայում 8 մայիսի 1606
Դմիտրի Ինքնակոչի լեհական դեսպանների ընդունելությունը Մոսկվայի Կրեմյում
Կլուշինոի ճակատամարտը
Հայկական արվեստ շարքը նպատակ ունի նորելու մեր հիշողությունն ու հարգանքը` հանդեպ հայ արվեստի վարպետների ու դասականների:
Շարքի նախորդ հրապարակումները՝
Հետմահու ընտրվել է Ռումինիայի Ակադեմիայի պատվավոր անդամ… Թեոդոր Աման (լուսանկարներ)
«Այն ստեղծագործողն էր, որ միշտ շեշտում էր իր կապը Հայաստանի հետ»… Թեոդոր Աքսենտովիչ (լուսանկարներ)
Արա Սիմոնյանի աշխարհը (լուսանկարներ)
«Սիրում եմ խզբզել» … Արա Հայթայան (լուսանկարներ)
Լավագույն կին գեղանկարիչներից... Սաթենիկ Հովհաննիսյան (լուսնկարներ)
Հանգստության արվեստ... Աբել (լուսանկարներ)
Տրամադրություն թելադրող արվեստ… Հրաչ Ավագյան (լուսանկարներ)
«Ես նկարելիս աշխատում եմ ինքս ինձ չխանգարել»… Թաթոս (լուսանկարներ)
«Նկարչությունն Աստծո շնորհ է»…. Էդվարդ Վարդանյան (լուսանկարներ)
«Իսկական արվեստը բոլոր ժամանակների համար է»… Արմեն Վահրամյան (տեսանյութ, լուսանկարներ)
«Անցել է հոգևոր ինքնամաքրման ճանապարհ». Կայծ Վանիկյան (լուսանկարներ)
«...Սերտ կապ կա Արարչի և քանդակագործի միջև»... Գետիկ Բաղդասարյան (լուսանկարներ, տեսանյութ)
Կրթվել է Արևմտյան արվեստի լավագույն ավանդույթներով… Դավիթ Միրզոյան (լուսանկարներ)
«Ես չեմ ընտրել իմ արվեստը, այն իմ արյան կանչով է»… Անուշ Եղիազարյան (լուսանկարներ)
«… Իմ նկարները ես եմ»… Հասմիկ Ավետիսյան (լուսանկարներ)
ՄԱԿ-ի կազմակերպված ցուցահանդեսում նրա կտավը լավագույնն է ճանաչվել... Վեսո (լուսանկարներ)
«Ես աշխատում եմ ինքնաբուխ» … Լիդա Տչակերյան (լուսանկարներ)
«...մահճակալի տակ նկարում էի»... Արևիկ Մկրտչյան (լուսանկարներ)
Տեսանելի և հոգևոր իրականությունների նվիրական միություն…Դավիթ Յան (լուսանկարներ)
«Ամեն օր սկսվում է իր գույնով»… Արմեն Խոջոյան (լուսանկարներ)
«Նրա բնանկարները հայկական են ու անսահման տպավորիչ»... Արթուր Մարտիրոսյան (լուսանկարներ)
Աղասի Թալալյանի աշխարհը (լուսանկարներ)
Հայկական ավանգարդի առաջին սերնդի ներկայացուցիչ… Նարեկ Ավետիսյան (լուսանկարներ)
«Նկարելուց հետո շատ դեպքերում զարմանք ես ապրում».. Վահան Ռումելյան (լուսանկարներ)
Շքեղ և գունեղ, հանդարտ և համեստ... Ավետիք Չիտչյան (լուսանկարներ)
«Մարդը մարդով է գեղեցիկ, խոսքը` խոսքով, գույնը` գույնով...»... Վարդան Գաբրիելյան (լուսանկարներ)
Աշխատում է իր իսկ ստեղծած տեխնիկայով… Սամ Գրիգորյան (լուսանկարներ)
Նկարիչ, արվեստաբան, մանկավարժ… Օննիկ Ավետիսյան (լուսանկարներ)
Լույս և գույն, պարփակված աշխարհներ ... Շոթա Ոսկանյան (լուսանկարներ, տեսանյութ)
Թեթև, պարզ, ծիծաղելի, երազկոտ… Պոնչի (լուսանկարներ)
Աշխատել է նաև Սերգեյ Փարաջանովի հետ… Կարեն Դավիդով (լուսանկարներ)
Անհանգիստ ու դինամիկ արվեստ... Մարիամ Հակոբյան (լուսանկարներ)
Բախում և հետևանքներ... Արշակ Նազարյան (լուսանկարներ)
Մոնումենտալ քանդակագործության լավագույն վարպետներից… Սուրեն Նազարյան (լուսանկարներ)
«Արվեստին լուրջ չեն վերաբերվում, բացիթողի վիճակ է»... Գարիկ Կարապետյան (լուսանկարներ)
Արթուր Փինաջյան... Անհայտության մեջ մնաց մինչև մահը(լուսանկարներ)
Մանկավարժ-նկարչուհի… Գայանե Միքայելյան (լուսանկարներ)
Դասական արվեստագետ… Գագիկ Ղազարյան (լուսանկարներ)
Աբստրակտ նկարիչ… Համլետ Հովսեփյան (լուսանկարներ)
Արդյո՞ք արվեստի գործը մեր արտացոլանքն է, թե՞մենք ենք նրա արտացոլանքը... Աշոտ Ավագյան (լուսանկարներ)
Պահի նկարչություն… Մարիամ Համբարյան (լուսանկարներ)
«Վրձինն ու նկարիչը հոգու թելադրանքով են գործում»… Սարգիս Գարուկյան (լուսանկարներ)
Սիրամարգե տիկինը... Սիրուն Երիցյան (լուսանկարներ)
Աբստրակտ նատուրալիզմի հիմնադիր… Արթուր Օշականցի (լուսանկարներ)
Ես երջանիկ եմ... Անատոլի Ավետյան (լուսանկարներ)
Գույնը կյանք է, գույներով եմ ես խոսում. Ալեքսանդր Սադոյան (լուսանկարներ)
Պրոֆեսոր նկարիչ... Հրայր Գրիգորյան (լուսանկարներ)
Դոցենտ նկարիչ... Վարդգես Գուլիկյան (լուսանկարներ)
Չուբարյանի ու Արծրունյանի սանը... Խաչիկ Հարությունյան (լուսանկարներ)
Բազմաժանր աշխատանքների հեղինակ...Վիկտոր Գրիգորյան (լուսանկարներ, տեսանյութ)
«Նայելով նկարներին` ակամայից հիշում եմ Բակունցի խոսքերը»… Մելքոն Հովհաննիսյան (լուսանկարներ)
Բազմաժանր նկարիչ... Պետրոս Մալայան (լուսանկարներ)
Երգիծանկարչության հիմնադիրը Եգիպտոսում… Ալեքսանդր Սարուխան (լուսանկարներ)
Իրենից սփռում է բարություն, գեղեցիկն ընկալելու անհագ ցանկություն… Ստեփան Մինասյան (լուսանկարներ)
«Հայրենիքը երազ էր ինձի համար»... Գրիգոր Նորիկյան (լուսանկարներ)
Մայրություն, անմեղություն, բարություն, կարոտախտ... Բյուզանդ Կոճամանյան (լուսանկարներ)
Նկարիչ, քանդակագործ, կավագործ, դիզայներ և դասախոս… Լևոն Ժամկոչյան սանկարներ)
Այնթափ, Սիրիա, Փարիզ… Բյուզանդ Թոփալյան (լուսանկարներ)
Ռեալիստական բնանկարների, կենցաղային պատկերների վարպետ ... Մանուել Թոլեկյան (լուսանկարներ)
«Պոպուլիստ» սալոնի առաջին մրցանակակիր... Արմիս (լուսանկարներ)
Նուրբ զգացողություն և անմիջականություն... Հրանտ Ավագյան (լուսանկարներ)
Ինքնակրթությամբ հասել է բարձր վարպետության… Մելքոն Քեպապչյան (լուսանկարներ)
«Կարոտ» ֆիլմի Առաքելը՝ նույն ինքը... Ռաֆայել Աթոյան (լուսանկարներ)
Ճանաչված է նկարչության տեխնոլոգիայի գաղտնիքներին տիրապետող վարպետ… Գաբրիել Գյուրջյան (լուսանկարներ)
«Սպասում»… Ստեփան Թարյան (լուսանկարներ)
Պրոֆեսիոնալ զուսպ կատարում... Սարգիս Ալեքսանյան (լուսանկարներ)
Ի՞նչ է ուզում ինձանից վարպետը… Սուրեն Ստեփանյան (լուսանկարներ)
«Ժամանակակից արվեստը հեռացել է մարդուց»… Անատոլի Պապանյան (լուսնակրաներ)
Արևելահայկական բեմանկարչության հիմնադիրներից… Հովհաննես Քաթանյանց (լուսանկարներ)
Մասնագիտական կրթություն ստացած առաջին հայ նկարչուհին... Գոհար Ֆերմանյան (լուսանկարներ)
Մասնագիտական կրթություն ստացած առաջին հայ քանդակագործուհին… Այծեմիկ Ուրարտու (լուսանկարներ)
Նա աշխարհում ամենաշատ ցուցադրվող հայ նկարիչներից է... Վալմար (լուսանկարներ)
Իրականության հավաստի վերարտադրում… Հարություն Շամշինյան (լուսանկարներ)
Նաև՝ Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից... Պարսամ Սիմոնյան (լուսանկարներ)
Նրա ներդրումը հայ գրքարվեստի և հաստոցային գրաֆիկայի մեջ կմնա հավերժ... Միհրան Սոսոյան (լուսանկարներ)
«Դու դա կարող ես, դրա վառ ապացույցն է քո ստեղծած «Սայաթ-Նովան»»... Հրաչյա Ռուխկյան (լուսանկարներ)
«Կանայք ինձ վստահում են, նրանք ինձ ամեն ինչ պատմում են»… Կառլոս Աբովյան (լուսանկարներ)
«Ով չգիտի Պոդպոմոգովին, նա չգիտի Հայաստանը»... Վալենտին Պոդպոմոգով (լուսանկարներ)
«Ոտքս ու ձեռքս կոտրվեր, չգնայի Կանադա»… Մարտին Պետրոսյան (լուսանկարներ)
Նրան մեղադրել են այլամտածողության մեջ... Բագրատ Գրիգորյան (լուսանկարներ)
«...ծովային ինչ-որ բան կա նրա մեջ,…»... Ասատուր Պզտիկյան (լուսանկարներ)
«Կյանքը, ինչպես մարդու սրտի կարդիոգրաման, նույն ռիթմը չի ունենում »… Ռոբերտ Էլիբեկյան (լուսանկարներ)
«…միշտ էլ ըմբոստ եմ եղել»… Հենրի Էլիբեկյան (լուսանկարներ)
Գծանկարի, կոմպոզիցիոն պատկերի և դիմանկարի առաջատար ներկայացուցիչ… Վռամշապուհ Շաքարյան (լուսանկարներ)
«Ազգային մոդեռնի հիմնադիրներից»… Ռուբեն Ադալյան (լուսանկարներ)
Գեղանկարիչ և թատերական նկարիչ... Արմեն Չիլինգարյան (լուսանկարներ)
Անհատական ցուցահանդեսներ է ունեցել Հայաստանում և Թուրքիայում… Մանուկ Ղրդյան (լուսանկարներ)
«Արտակարգ հետաքրքիր ու բարի մարդ էր»... Հակոբ Անանիկյան (լուսանկարներ)
Ուրույն ձեռագիր և հայրենասիրական պաթոս… Մկրտիչ Սեդրակյան (լուսանկարներ)
Հայ գեղանկարչության մեջ էքսպրեսիոնիզմի վառ ներկայացուցիչ… Բարդուղ Վարդանյան (լուսանկարներ)
Երևան քաղաքի կերպարի ինքնատիպ ու վառ նկարագրություն… Գրիգոր Աղասյան (լուսանկարներ)
Ակադեմիական ոճից մինչև ֆովիզմ… Աշոտ Զորյան (լուսանկարներ)
Աշխատել է գեղանկարչության բոլոր ժանրերում… Արամ Ղարիբյան (լուսանկարներ)
Մոնումենտալ և հաստոցային գեղանկարչություն… Հրաչյա Հակոբյան (լուսանկարներ)
Կոմպոզիցիաներ, բնանկարներ ու դիմանկարներ… Ցոլակ Ազիզյան (լուսանկարներ)
«…իմ նկարչությունը Մինասն էր հավանում»… Վարդիթեր Կարապետյան (լուսանկարներ)
Լրահոս
Տեսանյութեր
Վ.Հակոբյան. Ռուսաստանի հետախուզությունն ասում է՝ գիտենք, ինչ փողեր են գալիս, ում գրպաններն են մտնում