Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Քչով էլ կարելի է շատ բան անել, եթե շնորհք լինի:… Չեմ կարող անուն տալ, թե ինչ կերպով է մշակույթի նախարարությունը գործում… Ոչ մի առջընթաց»:
Panorama.am-ի զրուցակիցն է Երևանի Գեղարվեստի պետական ակադեմիայի դեկտոր, պրոֆեսոր, ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ Արամ Իսաբեկյանը:

-Պարոն Իսաբեկյան, ըստ ձեր բուհ ընդունվողների թվի, արդյո՞ք վերջին տարիներին երիտասարդների շրջանում արվեստի նկատմամբ հետաքրքրությունը նվազել է՝ հաշվի առնելով մի շարք հանգամանքներ՝ պետության վերաբերմունքը, արվեստագետների դժգոհությունները և այլն:
-Ամեն ինչ էլ ազդում է, թեև արվեստի բուհն առաձնահատկություն ունի. եթե երեխան սիրում է, խորանում է, օրինակ, կերպարվեստի բնագավառում ու որոշում է ընդունում իր ապագա ուղին, և եթե ծնողը չի համոզմում այլ մասնագիտություն ընտրել, ոչ մի բան նրա որոշման վրա չի կարող ազդել: Այսինքն՝ այն երեխան, որ պետք է գա մեզ մոտ, գալիս է: Տարիների ընթացքում այդ հարաբերակցությունը եթե փոխվել է, քիչ: Այլ բան, որ դիմորդների մեծ մասն աղջիկներ են ու հիմնականում մոդելավորման բաժին են գնում: Երբ ես էի սովորում, արվեստի բուհ ընդունվողների մեծ մասը տղաներ էին: Ցավում եմ, որ տրադիցիոն արվեստի հիմքը լինելով քանդակագործությունը, կերպարվեստը, գրաֆիկան, այդ բաժիններ դիմողների թիվը քիչ է: Զարմանալի է, որ հատկապես քանդակի բաժին դիմողների թիվը նվազում է, քանի որ մեզ մոտ շինարարություն է ընթանում, ինչը քանդակագործին աշխատելու ու գումար վաստակելու հնարավորություն է տալիս: Այսինքն՝ ինչքան տեղ ունենք, այնքան էլ դիմում են, ընտրության հնարավորություն չունենք: Բայց միշտ ունենում ենք շնորհալի ուսանողներ: Ինչ ստեղծվել է նախագահի երիտասարդական մրցանակը, ամեն տարի մրցանակակիրների թիվում են նաև Գեղարվեստի ակադեմիայում սովորած ուսանողները: Այլ մրցանակներն էլ են ստանում: Սովորողներ կան, բայց որակը նաև քանակից է կախված: Կարծում եմ, որ ժամանակին ամեն ինչ կշտկվի:

-Ձեր ղեկավարած բուհո՞ւմ էլ են վարձավճարները ավելացել:
-Ոչ, մեզ մոտ չի ավելացել: Մենք պարզապես ուշացրել ենք: Հնարավոր չէ այսպես շարունակել. երբ ամեն ինչ թանկանում է, սա էլ պետք է թանկանա: Պետությունն էլ որոշել է եվրոպական ուսումնական համակարգին համապատասխանեցնել մեր կրթության որակը: Հնարավոր չէ նման պայմաններում այդ հավասարությունն ապահովել: Մեր բուհը տարբեր ծրագրերի է մասնակցում, ինչն օգտակար է բուհի հետագա ընթացքի, ինտեգրվելու, որակի, կառավարման համակարգն ուղղելու համար: Բայց կան խնդրիներ, որոնց լուծման համար ֆինանսական բազա է անհրաժեշտ, այլապես ինչքան էլ անես, չես կարող հասնել այն արդյունքին, որին ձգտում ես: Կրթության և գիտության նախարարին պարբերաբար ներկայացրել եմ ոլորտի զարգացման ծրագրեր: Ոչ միայն ես: Այն խնդրիների լուծման գործում, որ պետք է պետությունն իր մասնակցությունն ունենա, չկա, որովհետև երկրում կան այլ կարևոր խնդիրներ, որոնք լուծման կարիք ունեն:

-Պարոն Իսաբեկյան, ինչպե՞ս կգնահատեք պետության վերաբերմունքը մշակույթին:
-Արվեստին մեծ տեղ տվող պետությունները լինում են հարուստ և ունենում են անհրաժեշտ հնարավորություններ իրենց մտահղացումներն իրագործելու համար: Մեր երկիրն այդպիսին չէ: Պատերազմող երկիր է: Ինչքան էլ ժողովրդի մի մասը չի հասկանում, բայց ընդհատված պատերազմ ունենք և այն ամեն օր մեր շեմին կանգնած է: Դրանից ելնելով շատ հանգամքներն այնպես չեն ընթանում, ինչպես մենք կուզենայինք՝ մեր անկախ երկրում հանգիստ ապրել, ստեղծագործել, աշխատել: Մենք մեծ գումարներ ենք ծախսում սպառազինության համար: Բայց քչով էլ կարելի է շատ բան անել, եթե շնորհք լինի: Մշակույթի նախարարությունն այդտեղ մեծ դեր կարող է ունենալ, բայց չի ունենում: Կարելի է մի գործ լավ անել, միջակ կամ չանել: Չեմ կարող անուն տալ, թե ինչ կերպով են իրենք գործում՝ ոնց որ գետը գնում է, ընդհանուրի հետ գնում են, ոչ մի առջընթաց իրենց կողմից չկա: 
Ընդհանրապես, կարևորում է արվեստի բուհերի (Գեղարվեստի պետական ակադեմիա, Կինոյի և թատրոնի պետական իսնտիտուտ, Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիան) դերը: Արվեստի օջախներ են: Պետությունը մեր միջոցով կարող է աջակցություն ցուցաբերել ամբողջ ոլորտին: Օգնությունը կարող է տարբեր ձևով լինել, օրինակ երեք արվեստի բուհերը կարող են պետության հովանավորության տակ լինեն: Մենք ահավոր գերլարված ենք աշխատում, որպեսզի ուսանողները ստնանա այն կրթությունը, որ անհրաժեշտ է: Օրինակ, Ֆրանսիայում բոլոր բուհերը պետությունն է պահում, վճարովի համակարգ չկա այնտեղ: Անգլիայում այդպես չէ, ամեն ինչ վճարովի է, բայց այնտեղ էլ վարձավճարը 8,5 հազար ֆունտ ստեռլինգ է: Մեր տաղանդը, շնորհքը, գիտելիքները քիչ չեն, ոչ մեկը թող չկասկածի, բայց հնարավորություններ չունենք: Այդ պետություններն ունեն արվեստի բնագավառի համար արտադրություն, այսինքն ներկեր, կտավ, մոլբերտ, հաստոցներ են արտադրում ու էժան գնով տրամադրում բուհերին: Այս ամենը մենք չունենք, ինչն էլ ազդում է արվեստի ոլորտի վրա: Նույնը վերաբերում է նաև երաժշտությանը, կինոյին:

-Պարոն Իսաբեկյան, բուհը ինչ-որ ձևով օգնում է իր ուսանողներին ավարտելուց հետո աշխատանքի տեղավորման հարցերում:
-Կարևոր է դա: Հիմա, երբ շարժվում ենք ըստ եվրոպական կրթական չափանիշների, որակի ապահովման գործընթացը ամենակարևորն է, այսինքն պետք է հետևես քո ուսանողների քանի տոկոսն է աշխատանք ունենում ավարտելուց հետո, այսինքն ինչ որակի ուսում ես տվել ու որտեղ են նշանակվել աշխատանքի: Դա դժվար է մեզ մոտ: Հիմա դրա հիմքերն ենք ստեղծում: Բայց պետությունը պետք է ունենա համապատասխան գործարաններ, արտադրություններ, որ մեր շրջանավարտներն այնտեղ անցնեն աշխատանքի, որոնք մեզ մոտ չկան:

 -Արվեստի քննադատություն կա՞ մեզ մոտ:
-Շատ ու որակով արվեստաբաններ ունենք, ճնշող մեծամասնությունը արվեստի պատմությամբ են զբավում, չեն արտահայտվում: Բայց իրենք չեն որոշում արվեստի լավ ու վատ լինելը, ցուցահանդեսների, նկարիչների որակները, ում մրցանակ տան: Չեմ կարող ասել, որ իրենք են մեղավոր: Մեղավոր ման չգանք: Հիմա մեդիաներով ցուցադրում են անտաղանդ մարդկանց` ներկայացնելով որպես հանճար, առանց հասկանալու՝ այդպես է, թե այդպես չէ: Այսօր նաև ընդունված է, ով փող ունի, կարող է հովանավորել ու արվեստի այդպիսի գործ պատվիրեն, ինչպես իրենք են ցանկանում: Փողոցում տեսնում ես հուշարձան, ու կարծում ես՝ անցել է հանձնաժողովներով, քննադատներով, հետո պարզվում է, որ ոչ մի բանով էլ չի անցել, պարզապես այդ մարդը գումար է ունեցել, ճանաչել է այդ մարդուն, ասել է սա արա, նա էլ արել է: Ձևն այդպես չէ: Այս դաշտը կարգի կբերվի այն ժամանակ, երբ ստեղծվի արվեստի շուկա, հիմա մեզ մոտ բազար է, երբ պետությունը ոտքի կանգի, ամուր լինի ու հնարավորություն ունենա կանգնել իր արվեստագետների կողքին:

-Հասարակարգի փոփոխությունը մարդկային արժեհամակարգի վրա ինչպիսի՞ ազդեցություն ունեցավ, փոփոխություններ նկատե՞լ եք:
-Իհարկե, նկատել եմ հենց իմ կաշվի վրա: Իմ ընկերների մեծ մասն այսօր չկան՝ Վարուժան Վարդանյան, Վաղարշակ Արամյան, Անդրանիկ Կիլիկյան: Շարքը երկար կարող է գնալ: Այսինքն իրենք չդիմացան համակարգի փոփոխությանը և այն քաոսային վիճակին, որ մեզ մոտ էր: Այդ վիճակում ապրել ու ստեղծագործել, դժվար էր, ոչ մեկին չէր հետաքրքրում արվեստը: Հիմա էլ այդպես է: Բացվում են ցուցահանդեսներ, միշտ նույն մարդիկ են հաճախում: Նկարչի արվեստանոցը պետք է դատարկ լինի, լինեն միայն այն նկարները, որոնց վրա աշխատում են: Մեզ մոտ չկա այն ասպարեզը, որտեղ մարդ կարողանա ինքն իրեն արտահայտել: Այդ ամենը գալիս է անցողական այս ժամանակից: Իսկ մենք պետք է արվեստի մեր բուհերի վրա դողանք, բարձր մակարդակի վրա պահենք: Դա մեր ապագան է: Այն պետությունները, որոնք հասել են բարձունքների, արվեստի շնորհիվ է: Հունաստանը շահել է նրան հաշվին, որ այդպիսի բարձր արվեստ է ունեցել. եթե չունենար, չէին օգնի, որ թուրքական լծից ազատվեր: Մշակույթը մեծ ուժ ունի: Մշակույթը, որ մենք ունենք, մինչև հիմա մեզ պաշտպանում է: Դա չենք էլ հասկանում:

 «ՄԱՐԴԸ ԱՐՎԵՍՏԻՑ ՆԵՐՍ ՈՒ ԴՈՒՐՍ» շարքի նախորդ հրապարակումները`
Դավիթ Մուրադյան. Այսօրվա ժամանակը մինչև վերջ իր կերպարը չի գտել

 ՀՀ ժողովրդական արտիստ Ռուդոլֆ Խառատյան. Մեր երկիրը շատ ափսոս է

Արսեն Գրիգորյան (Մրրո). Հոգու տկարություն... Ուղղակի մի քանի հազար դոլարի համար մարդ իրեն ծախում է

ՀՀ վաստակավոր արտիստ Նորայր Դավթյան. … ես երևի այդպես էլ զարմացած հրաժեշտ կտամ այս աշխարհին

Ժամանակակից արվեստի «չհասկացվածությունը». Բացահայտում է գրականագետ Հասմիկ Խեչիկյանը

Դերասան Միքայել Պողոսյան. Քննադատելու շատ բան կա, բայց դա էլ բանաձև, ապրելաձև չէ

Արվեստաբան Արաքսյա Սարյան. Գավառական մտածողություն ու միջին շնորհալի «տաղանդներ»

Երիտասարդ ռեժիսոր Շուշանիկ Գևորգյանը մտահոգ է… «Այսօր թատրոնը պարտվում է սերիալներին»

Դերասան Տիգրան Ներսիսյան. Բառեր կան, որոնք մեր իրականությունից դուրս են եկել… պարկեշտ… ծիծաղեցիք չէ՞

Արվեստագետ Ռուբեն Բաբայան. Մարդը գնալով դառնում է ավելի միայնակ