Երգիծանկարչության հիմնադիրը Եգիպտոսում… Ալեքսանդր Սարուխան (լուսանկարներ)
Ծաղրանկարիչ, հրապարակախոս և հասարակական գործիչ Ալեքսանդր Սարուխանը (Սարուխանյան) (1898թ. – 1977թ.) 1910-1912թթ. Օսմանյան Թուրքիայի մայրաքաղաքում բնակվելու սկզբնական շրջանում Սարուխան եղբայրները տանը լույս են ընծայում չորս էջանոց Ղուղիկո կոչվող շաբաթաթերթը, որը ամբողջովին կատարված էր ձեռքով։
Լևոնը գրում էր հոդվածներ, խմբագրում, իսկ Ալեքսանդրը նկարում էր թերթի ծաղրանկարները։ Այդ ձեռագիր թերթի հրատարակումը ` հոդվածներով և նկարներով, 2 պատանիների ցասման ու ընդվզման արտահայտությունն էր բարեկամ, տարեց մարդկանցից լսած 1895-1896թթ. հայկական կոտորածների դեմ։ Հետագայում՝ 1915թ. Մեծ Եղեռնի տարիներին, հակաթուրքական ուղղվածություն ունեցող այս ձեռագիր շաբաթաթերթը եղբայրներն այրեցին։ «Այրեցինք, եւ ինչպէս ուրիշ հարազատներու կորուստը` այս մէկն ալ պատմութեան անցաւ», - այս առիթով գրել է Սարուխանը։
1924 թ-ից ապրել է Կահիրեում: Նա երգիծանկարչության հիմնադիրն է Եգիպտոսում:
«Եթե լիներ մեկը, որ երգիծանկարեր Սփյուռքի անմիջական գլխավոր դեմքերը այդ դիմաշարքում անպայման տեղ պիտի գրավեր ճաղատ գլխով, դուրս ընկած ծնոտով, մեծաբերան ժպիտով և սուր, ծաղրալից աչքերով հանրահայտ այն դեմքը, որը Սարուխանն է , և որի ծաղրանկարային արտացոլումը այնքան հմտորեն ստեղծել է հենց ինքը` հեղինակը»,- գրել է Սիլվա Կապուտիկյանը:
Ինքնադիմանկար
Սարուխանը պատկերազարդել է Ե. Օտյանի «Ընկեր Փանջունի» (1938 թ.) և Հակոբ Պարոնյանի «Մեծապատիվ մուրացկաններ» (1962 թ.) երկերը, որոնք գրքի գրաֆիկայի լավագույն նմուշներից են:
Նկարչի 40 հզ-ից ավելի գործեր տպագրվել են տարբեր երկրների մամուլում: Սարուխանի արվեստը գաղափարական առումով հարում է թե՜ Հ. Պարոնյանի ու
Ե. Օտյանի ժողովրդավարական արվեստին, թե՜ իր ժամանակի քաղաքական առաջադեմ ծաղրապատկերին: Նրա հետևորդներից են արաբ գրաֆիկ-նկարիչներ Ռախտը, Աբդել Սահիմը և ուրիշներ:
Սարուխանն արժանացել է միջազգային մրցանակների, 1960 թ-ին պարգևատրվել է ամերիկյան երգիծանկարիչների հանձնաժողովի «Երգիծանկարներ խաղաղության համար» շքանշանով: Գրել է «Մենք հայերեն չենք գիտեր» (1963 թ., բեմադրել է հայկական հեռուստաթատրոնը) կատակերգությունը, հոդվածներ ծաղրանկարչության, ինչպես և գաղութահայ կյանքի մասին:
Ֆրանսիացի արվեստագետ Ռոբերտ Բլումը նկարչի մասին գրել է . «Աշխարհում ծաղրանկարիչները կազմում են մի լեգեոն, սակայն միայն քչերն են հավասարվում Սարուխանին»։
Ազատության արձանը և նրան փոխարինողը
Ազատությունը ազատություն է փնտրում
Աբստրակտ արվեստը
Աբստրակցիոնիստ-«Մոռցա նշան դնել, հիմա չեմ կրնար որոշել, թե ո՞րն է շունը, որը դուք»
Ամուսինը իր կնոջը-«Ի՞նչ կրնում ընել, ամեն անգամ երբ կհանդիպեմ երիտասարդ գեղեցիկ կնոջմը, որ քեզի կնմանի, անկարելի է զսպել հիացումս»
Ամուսինը-«Ահա իդեալական կինը»
Երուսաղեմի առջև, երկու հազար տարի ետք: Հիսուս-«Դարձյալ դիմացս ելա՞ր»
Հարսնացուն հիվանդ է, անոր փոխարինողը բերած եմ
Ներգաղթի նախապատրաստություն
Փրկվածներ (Les rescape's)
Օ՛հ ոչ, մենք հայերեն չենք գիտեր
«Անդին գնա, կշիռը կավելացնես»
«Մի' խաբվիր, անթևանոցին մեջ պահված էր այն»
Ավանակի երաժշտության դասը
«Ձեր մազերը վա՜ր արեք, խնդրեմ»
-«Կորա՛, զոք'անչու»
Allegro-vivace
Forte-fortissimo! Piano-Pianissimo
Չգիտե՞ս, որ այս պարը գլուխ գլխի մոտ կպարեն
Longo, Lorgo L. Moderato
«Մարդկային կատակերգություն» շարքից (ծաղրանկար)
Աբիսողոմ աղայի Կ. Պոլիս ժամանումը. Նավամատույցում (Հ. Պարոնյանի «Մեծապատիվ մուրացկաններ»-ի նկարազարդումներից)
Աբիսողոմ աղայի ցանկությունը նկարվելու իր ագարակի մեջ (Հ. Պարոնյանի «Մեծապատիվ մուրացկաններ»-ի նկարազարդումներից)
Աբիսողոմ աղան գիշերը անկողնում պառկած մտատանջությունների մեջ (Հ. Պարոնյանի «Մեծապատիվ մուրացկաններ»-ի նկարազարդում)
Աբիսողոմ աղան իր բացած սնդուկի մոտ (Հ. Պարոնյանի «Մեծապատիվ մուրացկաններ»-ի նկարազարդում)
Աբիսողոմ աղան Կ. Պոլսում (Հ. Պարոնյանի «Մեծապատիվ մուրացկաններ»-ի նկարազարդումներից)
Աբիսողոմ աղան և բանաստեղծը (Հ. Պարոնյանի «Մեծապատիվ մուրացկաններ»-ի նկարազարդում)
Ամերիակահայ գրող Էմմանուել Վարանդյան
Անդրանիկ Ծառուկյան
Ավետիք Իսահակյանը Վիեննայում
Արա Սարգսյան
Արմենակ Շահմուրադյան
Արշակ Չոպանյան
Բանաստեղծ Հովհաննես Շիրազի դիմանկարը
Դաշնակահարուհի Լյուսի Իշխանյան
Երվանդ Քոչար
Լևոն Խաչիկյան
Կլեոպատրան Մամուլյանի հետ
Ծաղրանկար
Վահան Թեքեյան
Վ. Աճեմյանը և Ալ. Սարուխանը դեմ առ դեմ
Հայկական կեպարվեստ շարքը նպատակ ունի նորելու մեր հիշողությունն ու հարգանքը` հանդեպ հայ արվեստի վարպետների ու դասականների:
Շարքի նախորդ հրապարակումները՝
Իրենից սփռում է բարություն, գեղեցիկն ընկալելու անհագ ցանկություն… Ստեփան Մինասյան (լուսանկարներ)
«Հայրենիքը երազ էր ինձի համար»... Գրիգոր Նորիկյան (լուսանկարներ)
Մայրություն, անմեղություն, բարություն, կարոտախտ... Բյուզանդ Կոճամանյան (լուսանկարներ)
Նկարիչ, քանդակագործ, կավագործ, դիզայներ և դասախոս… Լևոն Ժամկոչյան (լուսանկարներ)
Այնթափ, Սիրիա, Փարիզ… Բյուզանդ Թոփալյան (լուսանկարներ)
Ռեալիստական բնանկարների, կենցաղային պատկերների վարպետ ... Մանուել Թոլեկյան (լուսանկարներ)
«Պոպուլիստ» սալոնի առաջին մրցանակակիր... Արմիս (լուսանկարներ)
Նուրբ զգացողություն և անմիջականություն... Հրանտ Ավագյան (լուսանկարներ)
Ինքնակրթությամբ հասել է բարձր վարպետության… Մելքոն Քեպապչյան (լուսանկարներ)
«Կարոտ» ֆիլմի Առաքելը՝ նույն ինքը... Ռաֆայել Աթոյան (լուսանկարներ)
Ճանաչված է նկարչության տեխնոլոգիայի գաղտնիքներին տիրապետող վարպետ… Գաբրիել Գյուրջյան (լուսանկարներ)
«Սպասում»… Ստեփան Թարյան (լուսանկարներ)
Պրոֆեսիոնալ զուսպ կատարում... Սարգիս Ալեքսանյան (լուսանկարներ)
Ի՞նչ է ուզում ինձանից վարպետը… Սուրեն Ստեփանյան (լուսանկարներ)
«Ժամանակակից արվեստը հեռացել է մարդուց»… Անատոլի Պապանյան
Արևելահայկական բեմանկարչության հիմնադիրներից… Հովհաննես Քաթանյանց (լուսանկարներ)
Մասնագիտական կրթություն ստացած առաջին հայ նկարչուհին... Գոհար Ֆերմանյան (լուսանկարներ)
Մասնագիտական կրթություն ստացած առաջին հայ քանդակագործուհին… Այծեմիկ Ուրարտու (լուսանկարներ)
Նա աշխարհում ամենաշատ ցուցադրվող հայ նկարիչներից է... Վալմար (լուսանկարներ)
Իրականության հավաստի վերարտադրում… Հարություն Շամշինյան (լուսանկարներ)
Նաև՝ Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից... Պարսամ Սիմոնյան (լուսանկարներ)
Նրա ներդրումը հայ գրքարվեստի և հաստոցային գրաֆիկայի մեջ կմնա հավերժ... Միհրան Սոսոյան (լուսանկարներ)
«Դու դա կարող ես, դրա վառ ապացույցն է քո ստեղծած «Սայաթ-Նովան»»... Հրաչյա Ռուխկյան (լուսանկարներ)
«Կանայք ինձ վստահում են, նրանք ինձ ամեն ինչ պատմում են»… Կառլոս Աբովյան (լուսանկարներ)
«Ով չգիտի Պոդպոմոգովին, նա չգիտի Հայաստանը»... Վալենտին Պոդպոմոգով (լուսանկարներ)
«Ոտքս ու ձեռքս կոտրվեր, չգնայի Կանադա»… Մարտին Պետրոսյան (լուսանկարներ)
Նրան մեղադրել են այլամտածողության մեջ... Բագրատ Գրիգորյան (լուսանկարներ)
«...ծովային ինչ-որ բան կա նրա մեջ,…»... Ասատուր Պզտիկյան (լուսանկարներ)
«Կյանքը, ինչպես մարդու սրտի կարդիոգրաման, նույն ռիթմը չի ունենում »… Ռոբերտ Էլիբեկյան (լուսանկարներ)
«…միշտ էլ ըմբոստ եմ եղել»… Հենրի Էլիբեկյան (լուսանկարներ)
Գծանկարի, կոմպոզիցիոն պատկերի և դիմանկարի առաջատար ներկայացուցիչ… Վռամշապուհ Շաքարյան (լուսանկարներ)
«Ազգային մոդեռնի հիմնադիրներից»… Ռուբեն Ադալյան (լուսանկարներ)
Գեղանկարիչ և թատերական նկարիչ... Արմեն Չիլինգարյան (լուսանկարներ)
Անհատական ցուցահանդեսներ է ունեցել Հայաստանում և Թուրքիայում… Մանուկ Ղրդյան (լուսանկարներ)
«Արտակարգ հետաքրքիր ու բարի մարդ էր»... Հակոբ Անանիկյան (լուսանկարներ)
Ուրույն ձեռագիր և հայրենասիրական պաթոս… Մկրտիչ Սեդրակյան (լուսանկարներ)
Հայ գեղանկարչության մեջ էքսպրեսիոնիզմի վառ ներկայացուցիչ… Բարդուղ Վարդանյան (լուսանկարներ)
Երևան քաղաքի կերպարի ինքնատիպ ու վառ նկարագրություն… Գրիգոր Աղասյան (լուսանկարներ)
Ակադեմիական ոճից մինչև ֆովիզմ… Աշոտ Զորյան (լուսանկարներ)
Աշխատել է գեղանկարչության բոլոր ժանրերում… Արամ Ղարիբյան (լուսանկարներ)
Մոնումենտալ և հաստոցային գեղանկարչություն… Հրաչյա Հակոբյան (լուսանկարներ)
Կոմպոզիցիաներ, բնանկարներ ու դիմանկարներ… Ցոլակ Ազիզյան (լուսանկարներ)
«…իմ նկարչությունը Մինասն էր հավանում»… Վարդիթեր Կարապետյան (լուսանկարներ)
«Նա Հայաստանում Մեդեռն արվեստի առաջին դեմքն էր»… Երվանդ Քոչար (լուսանկարներ)
Կ. Պոլիսից՝ Փարիզ... Կարապետ (Շարլ) Նշանյան (լուսանկարներ)
Ձգտել է ձևի և գույնի սինթեզին… Աշոտ Հովհաննիսյան (լուսանկարներ)
«Իսկական գեղանկարիչ էր»... Հմայակ Ավետիսյան (տեսանյութ, լուսանկարներ)
Բեմանկարչություն, գեղանկարչություն, գրաֆիկա, հոդվածներ և պիեսներ... Գիգո Շարբաբչյան (լուսանկարներ)
Իր արվեստին և հասարակությանն ազնվորեն նվիրված նկարիչ… Վրթանես Ախիկյան (լուսանկարներ)
«Գրքարվեստի հազվագյուտ վարպետ, հիանալի գեղանկարիչ ու գրաֆիկ»... Անդրանիկ Կիլիկյան (լուսանկարներ)
Պրոֆեսիոնալ ուրույն մոտեցում օֆորտի բնագավառում… Վլադիմիր Այվազյան (լուսանկարներ)
«Հայերը հերոսաբար կռվել գիտեն»... Արտաշես Աբրահամյան (լուսանկարներ)
«Գույների ասպետ»... Կարեն Սմբատյան (լուսանկարներ)
«Նա ստեղծում է արվեստ»…Ալեքսանդր Գրիգորյան (լուսանկարներ)
«Հատուկ ուշադրության արժանի երևույթ»... Վրույր Գալստյան (լուսանկարներ)
Անմիջական, ուղղամիտ և ուղղախոս… Սեյրան Խաթլամաջյան (լուսանկարներ)
«Նա ոտաբոբիկ քայլեց Հայաստանով…»… Հենրիկ Սիրավյան (տեսանյութ, լուսանկարներ)
Գրաֆիկական ինքնատիպ գործերի հեղինակ… Տաճատ Խաչվանքյան (լուսանկարներ)
Խորհրդահայ բեմանկարչության հիմնադիրներից… Միքայել Արուտչյան (լուսանկարներ)
«Պոլիտբյուրոյի առաջին վրձինը»... Դմիտրի Նալբանդյանը (լուսանկարներ)
Պարզ կոմպոզիցիաներ, ճշգրիտ գծանկար... Դավիթ Օքրոյան (լուսանկարներ)
Հայաստան, աշխատավոր ու կենցաղ… Մհեր Աբեղյան (լուսանկարներ)
Հովհաննես Այվազովսկու հետքերով… Էմանուել (Մանուկ) Մահտեսյան (լուսանկարներ)
«…Մինասից առաջ Քամալյան է եղել, ու չենք իմացել»… Մկրտիչ Քամալյան (լուսանկարներ)
Քաղաքացիական շունչը, բանաստեղծական նուրբ ինտոնացիան... Սուրեն Սաֆարյան (լուսանկարներ)
Յուրօրինակ և ինքնատիպ դիմանկարներ... Ենովք Նազարյանց (լուսանկարներ)
«Նա կարողանում է զրուցել բնության հետ»… Հակոբ Հակոբյան (լուսանկարներ)
Հայության կյանքն ու կենցաղը` հյութեղ գույներով… Պոլ Կիրակոսյան (լուսանկարներ)
Սոցռեալիզմ… Սեդրակ Ռաշմաճյան (լուսանկարներ)
«Ջերմ, բարի անկեղծ...»... Հմայակ Արծաթպանյան (լուսանկարներ)
Հայրենիքն ու այն կառուցող մարդիկ… Երանուհի Ասլամազյան (լուսանկարներ)
«Ես իմ երկիրը տեսնում եմ... հնչեղ, լուսավոր, բերկրալի»… Մարիամ Ասլամազյան (լուսանկարներ)
«Խորհրդավոր մարդ, անսովոր խառնվածքով նկարիչ»… Ժիրայր Օրագյան (լուսանկարներ)
Ընտանիք, մայրություն, ոճրագործություն, եղեռն, պատերազմ… Խորեն Տեր-Հարության (լուսանկարներ)
Մայր ժողովրդի ողբերգությունը՝ ստեղծագործության հիմնական թեմա... Սարգիս Խաչատուրյան (լուսանկարներ)
Քնարական, պարզ և հուզական… Հմայակ Հակոբյանը (լուսանկարներ)
«Արուեստը … չի մեռնիր»… Զարեհ Մութաֆյան (լուսանկարներ)
Հմուտ փորագրություններ և անզուգական նկարազարդումներ… Տիգրան Փոլադ (լուսանկարներ)
Բնանկարներ՝ առանց մարդկային կերպարների... Հովհաննես Ալխազյան (լուսանկարներ)
«...ծովի մասնագետ»... Արսեն Շաբանյան (լուսանկարներ)
«Այլևս ոչինչ չունեմ քեզ սովորեցնելու»… Վարդան Մախոխյան (լուսանկարներ)
Հայ կերպարվեստում ռոմանտիկական ուղղության սկզբնավորողներից... Մկրտիչ Ճիվանյան (լուսանկարներ)
250 նկարիչներից լավագույնը… Հովսեփ Փուշման (լուսանկարներ)
«... հայ նկարիչների համաստեղութեան մէջ առաւել միջազգային հնչեղութիւն ունեցող վարպետներից է»... Արշակ Ֆեթվաճյան (լուսանկարներ)
Ինտենսիվ գույնի, հատկապես լույսի ճանաչված վարպետ… Կարապետ Ադամյան (լուսանկարներ)
«Այս ամենի համար միայն մեկ բառ կա՝ «ապշեցուցիչ»... ». Էդգար Շահին (լուսանկարներ)
«…ես հայ նկարիչ եմ, ես իմ տառապած ժողովրդի մի բեկորն եմ»… Գառզու (լուսանկարներ)
«... իմ մեջ խորը վիշտ կտեսնենք»... Ժանսեմ (լուսանկարներ)
Կերտել է նրբագեղ ու լիրիկական բանաստեղծական մի աշխարհ... Վեհիկ Տեր-Գրիգորյան (լուսանկարներ)
«... կան վերջապես նկարիչներ, որոնց գրածը հուշ է, հիշողություն»... Հովսեփ Կարալյան (լուսանկարներ)