Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ինձ համար նշանակություն ունի իմ կոլեգաների, գործընկերների կարծիքը, ու ես այն քիչ նկարիչներից եմ, որոնց մասին ասում են, որ մեծ նկարիչ է…Ես փառք ունեցող նկարիչ եմ, այսինքն, ես դժգոհ չեմ իմ բաժին բախտից, ավելի պակաս փառք չեմ ունեցել, քան որևէ հայ նկարիչ` չհաշված Մարտիրոս Սարյանին, որովհետև նա աշխարհի 1/6-րդ մասի` ՍՍՀՄ-ի նկարիչն էր, բայց ես էլ… ինձ Մոսկվայում գիտեն, Լոս Անջելեսում, Ամերիկայի հայության մեջ… էնպես որ, ես կորած նկարիչ չեմ…»,- ասել է գեղանկարիչ Վարուժան Վարդանյանը: 

Ինքնադիմանկար

ՀՀ վաստակավոր նկարիչ Վարուժան Վարդանյանը (1948-2010 թթ.) սովորել է Երևւանի Գեղարվեստաթատերական ինստիտուտում:

1971-74թթ. աշխատել է Հայաստանի ազգային հեռուստատեսությունում` որպես արվեստի բաժնի խմբագիր: 1967-ից մասնակցել է հանրապետական եւ միութենական ցուցահանդեսների: 1976թ.-ից Հայաստանի նկարիչների միության անդամ է:
Վ. Վարդանյանի նկարները ցուցադրվել են աշխարհի բազմաթիվ երկրներում, տեղ գտել մասնավոր հավաքածուներում, հեղինակավոր թանգարաններում, այդ թվում` Մոսկվայի Տրետյակովյան թանգարանում, Հայաստանի ազգային պատկերասրահում, Երեւանի ժամանակակից արվեստի թանգարանում եւ այլն: Արժանացել է բազմաթիվ մրցանակների եւ կոչումների. Հայաստանի երիտասարդ նկարիչների` տարվա լավագույն նկարի մրցանակ (1975), Կոմերիտմիության մրցանակի դափնեկրի կոչում (1978), «Թեքեյան» մշակութային միության մրցանակ (1997), «Հովհաննես Թումանյանի հետնորդ» պատվավոր կոչում (2010) և այլն:

Ստեղծագործական պատկառելի վաստակի և հայ կերպարվեստի զարգացման ասպարեզում ունեցած նշանակալի ներդրման համար 2003 թ. նրան շնորհվել է ՀՀ վաստակավոր նկարչի պատվավոր կոչում:

Հեղինակ է տասնյակ հոդվածների և երկու գրքի. «Մինասի վերադարձը» (նոթագրություններ, 1992թ.) և «Կեղտոտ սենյակ» (բանաստեղծությունների ժողովածու, 1994թ.):

Հրանտ Մաթևոսյան. Մշտական հաշվետվություն ներկայի ու անցյալի մշակույթի առջև (աղբյուրը՝ hrantmatevossian.org)

14.03.1986
«Վարուժան Վարդանյանը վաղամեռիկ Մինասի հետ մի կինոնկարի նկարիչն էր։ Նկուղային այն սրահը, ուր բեմադրող խմբի համար ցուցադրվել էին նրանց էտյուդներն ու էսքիզները, մի երկու օրով լցվեց տաք գույների խաղով, իրական ու անիրական աշխարհի գեղեցկությամբ, լույսով։ Մինասի՝ տնատեր գյուղացու և անհանգիստ նկարչի ամենուր ու ամեն պահի աշխատող ձեռքերն իրենց ոչ մի գործն իհարկե ուրիշի չէին թողնում, բայց սրահի ամբողջ «ներկը»՝ մաշված մատուռները, կածանները, հոգնած հողը, ժամանակից կերված ժայռը, ուշ աշնան կարմիրով բռնկված թփերը՝ ամբողջ-ամբողջը Վարուժանինն էր. երիտասարդ, գրեթե պատանի նկարիչ, թվում է ջանք էր դրել վարպետին ու բոլոր «տնօրեններին» անպայման դուր գալ, ինչպես որ նկարիչների նրանց զույգն էր հետո ջանում գեղեցիկի ու ազգայինի իր ըմբռնումը նախ նկարիչների իրենց իրավունքով, ապա իրենց ու իրենց արվեստի ինքնակա գոյությամբ՝ մի տեսակ կողքից, անպայման հաղորդել այն գործին, որի մեջ իրենք էին։

Մենք բոլորս էլ մի քիչ իհարկե աղջիկ ենք և ամենքս ենք ուզում բոլորին դուր գալ, բայց դա Վարուժանի միայն ջանքը չէր՝ առաջին հերթին գեղեցկությանը հարաբերվելու հատկանիշն ու կարողությունն էին։ Եթե անգամ նկարելու լիներ ծովի ավազների վրա, նկարելու լիներ զուտ ցուցամատով և միայն իր համար, դարձյալ ջանք էր դնելու անպայման գեղեցիկ նկարել և անպայման դուր գալ... ո՞ւմ։
Էությամբ արտիստ է, ուղն ու ծուծից արտիստականություն է ճառագում և մտքում իհարկե հանդիսականի լեցուն սրահներ ունի, սրահներում և՛ անցյալի, և՛ ներկայի, և՛ վաղվա խոսքի ու վրձնի վարպետներն են, ահա թե ում հավանությունն է հայցում Վարուժանը։
Ինքը նրանց արժեքը գիտի, իր համար նրանք միշտ կան՝ բառի, վրձնի ու բրիչի այդ «հանճարեղ ճորտերը». ավագ գործընկերոջ մասին նրա «Մինասն իմ հայացքի մեջ» հիանալի նոթը, հրապարակված մի երկու հոդվածն ու բանաստեղծությունը, այս կամ այն արվեստագետի նրա բանավոր բնութագրումը, ուր յուրաքանչյուր բառ ու արտահայտություն ճշգրտորեն գրեթե նյութականանում է, համաշխարհային մշակույթի նրա ընտիր իմացությունը և անափ այդ ծովի մեջ ինքնուրույն կողմնորոշվելու կարողությունը վկայությունն է այն բանի, որ վրձինը ձեռքին Վարուժանը պիտի որ մշտական հաշվետվության մեջ լինի ներկայի ու անցյալի մեծ մշակույթի առջև։ Սա իհարկե յուրօրինակ հավատաքննություն է, և յուրաքանչյուր արվեստագետի համար ծանր վիճակ է ենթադրում, բայց այլ կերպ հնարավոր էլ չէ, եթե մանավանդ մեծ մշակույթի մարմարին քո ձեռքի դրոշմն անպայման կնքելու հավակնությամբ ես արվեստ եկել։

Մեր բաց, դաժան ու արդարացի ժամանակներում, երբ հայ արվեստագետիդ գիրքը քո հայ ընթերցողի առջևից այլ մայրցամաքի ու լեզվի մի ոմն արվեստագետ մի կողմ է հրում և տեղը իր գործը դնում, առանց մեծ հավակնությունների չարժե էլ ձեռքը ոչ գրիչ ու բրիչ, ոչ էլ վրձին առնել։ Քննական, հավատաքննական, բոլորի առջև, բոլորի համար ստեղծագործելու այս վիճակի մյուս անունը, մեծ արվեստի չափանիշը երբեք չկորցնելու պահանջը, պատվախնդրություն է՝ պատվախնդրություն առ սեփական գործը, որ այսօր մեզանում, ցավալիորեն, փնտրվող-չգտնվող ապրանք է. «անհավատ», անվստահ, չաշխատված գործերով հրապարակ են ելնում մեր մշակույթի ու մյուս մարզերի այնպիսի գործիչներ, ովքեր կարող էին հարգանք շարժել իրենց գործի գոնե աշխատվածությամբ։ Հանճարը բոլորին չի տրված, բայց բոլորին չի տրված նաև հանճարեղը լավ վարպետի լավ արված գործից զատելը։

Վարուժանի կտավներն աշխատված են, երբեմն՝ նույնիսկ չափից ավելի, երբեմն՝ նույնիսկ չարչարված, բայց երկու դեպքում էլ, երբ կենդանության շունչը կտավի երեսով մեկ խաղում է և երբ չի թրթռացել, կամ մնացել է բազում շերտերի ծալքերում, դրանք եթե ոչ անպայման սիրելի, ապա նաև քամահրելի մի բան չեն - դրանց բոլորի վրա իրերի ու մարդկանց բնությանը լավատեղյակ, անհանգիստ, ինքն իրենից դժգոհ մարդ է տառապել, «մոգել», հուսացել, իմացության ու բնազդի իր ողջ պաշարը ներդրել, որպեսզի անկենդանությունից ի կենդանություն կոչի, գոնե թվում է՝ այդ իրերի ու մարդկանց վրա բնության թափած ջանքը, և վերստեղծման մեջ նկարչի դրած ջանքը և վերստեղծման ջանքը համարժեք են։

Մեր ժամանակներում, երբ, մի կողմից, թվում է, թե աշխարհի հազարավոր նկարիչների մեջ դու ունես քո ոչ միայն տարբերակները, այլև ճշգրիտ նմանակները, և նրանք քո անելիքը հիմա անում են և, մյուս կողմից, երբ գեղեցիկի մարդկային ծարավը հագեցվում է անթիվ ու անվերջ փոխակերպումներով, նկարչի ապասևեռման և բուն նկարչությունից ժողովրդական ուշադրության ապասևեռման այս ժամանակներում, թվում է, չարժեր դասականությանը քո մեջ այդքան «երես տալ», մեծերի ու «դժվարների» առջև այդպես մշտական հաշվետվության մեջ լինել, այդքան հավատալ ու տքնել, ինչպես հավատավոր հին ժամանակների մեծերը, բայց Վարուժանն այդ դեպքում արվեստի տաճարի առջև ուղղակի անհավատ էր լինելու, երբ տրամագծորեն հակառակն է. նրա կտավներում վստահ համոզվածություն կա, որ ժողովուրդները ոչ թե նշանավորվում, այլ ապրում են իրենց արվեստներով, որ մարդու անընդհատ վերընթացը հավերժական երթ է դեպի ճշմարիտ գեղեցկությունը, որ ստուգապես մարմնավորվում է ամենից առաջ գեղանկարչությամբ և թերևս՝ միայն գեղանկարչությամբ։ Եվ ուրեմն արժե, որ գեղանկարչությունը յուրաքանչյուր վրձնի տակ իր առաքելության լրջությունն ու պատասխանատվությունն զգա։
Եվ այսպես. Վարուժան Վարդանյան անուն գեղանկարիչ չկար, հիմա՝ կա։ Այդպիսի կտավներ չկային, հիմա կան, սառը կռանումի պես դանդաղ, բայց համառորեն ծավալվում ու իրենց տեղը մեր էության մեջ հաստատում են։

Շատ հաճախ, երբ պատմության, կյանքի ու ապագայի խնդիրների առջև անզորանում եմ և հուսահատությունն ինձ կալանում է, այդ ծանր ժամերին ահա ինձ թիկունք են կանգնում մշակույթի իրավ մեծերը՝ Թումանյանը և մյուսները, ովքեր իրենցով մարմնավորում են գեղեցիկի ավարտուն կատարելությունը։ Այդ մեծերի մեջ է նաև և առաջին հերթին Վարպետը՝ Սարյանը. մի այցելությունը նրա թանգարան, մի թերթատումը նրա վերատիպ ալբոմների կամ նոթերի գրքի՝ ջերմության, հավատի ու իմացության լիցք են տալիս, որ շաբաթներով ձեզ չի լքում։ Համոզված եմ, որ իմ և ձեր կյանքի օրերից գոնե մեկ ահա այդպիսի օրը վերապահված է գեղանկարիչ Վարուժան Վարդանյանին՝ արդեն իրացած, ներկա Վարուժանին և ապագայի Վարուժանին»:

Բնանկար

Պոետի մահը

Հայկական կեպարվեստ շարքը նպատակ ունի նորելու մեր հիշողությունն ու հարգանքը` հանդեպ հայ արվեստի վարպետների ու դասականների:

Շարքի նախորդ հրապարակումները`

«Ռաֆֆիի ամենածայրահեղ աբստրակցիան անգամ ունի նախահիմքային գրգիռներ, ապրումներ, մտասևեռումներ»... Ռաֆֆի Ադալյան (լուսանկարներ)

«Ով չգիտի Պոդպոմոգովին, նա չգիտի Հայաստանը»... Վալենտին Պոդպոմոգով (լուսանկարներ)

«Ոտքս ու ձեռքս կոտրվեր, չգնայի Կանադա»… Մարտին Պետրոսյան (լուսանկարներ)

Նրան մեղադրել են այլամտածողության մեջ... Բագրատ Գրիգորյան (լուսանկարներ)

«...ծովային ինչ-որ բան կա նրա մեջ,…»... Ասատուր Պզտիկյան (լուսանկարներ)

«Կյանքը, ինչպես մարդու սրտի կարդիոգրաման, նույն ռիթմը չի ունենում »… Ռոբերտ Էլիբեկյան (լուսանկարներ)

«…միշտ էլ ըմբոստ եմ եղել»… Հենրի Էլիբեկյան (լուսանկարներ)

Գծանկարի, կոմպոզիցիոն պատկերի և դիմանկարի առաջատար ներկայացուցիչ… Վռամշապուհ Շաքարյան (լուսանկարներ)

«Ազգային մոդեռնի հիմնադիրներից»… Ռուբեն Ադալյան (լուսանկարներ)

«Տարվա եղանակներ» եռապատկերից հետո ստեղծագործական կյանքում բեկում տեղի ունեցավ… Հովհաննես Մինասյան (լուսանկարներ)

«Ես պարզապես չեմ կարող առանց վրձնի, առանց ներկապնակի, առանց ներկերի»... Գայանե Խաչատուրյան (լուսանկարներ)

Գեղանկարիչ և թատերական նկարիչ... Արմեն Չիլինգարյան (լուսանկարներ)

Անհատական ցուցահանդեսներ է ունեցել Հայաստանում և Թուրքիայում… Մանուկ Ղրդյան (լուսանկարներ)

«Արտակարգ հետաքրքիր ու բարի մարդ էր»... Հակոբ Անանիկյան (լուսանկարներ)

Ուրույն ձեռագիր և հայրենասիրական պաթոս… Մկրտիչ Սեդրակյան (լուսանկարներ)

Նրա ստեղծագործություններն ընդգրկել են «British and Continental Pictures» կատալոգում… Սիմոն Գալստյան (լուսանկարներ)

Հայ գեղանկարչության մեջ էքսպրեսիոնիզմի վառ ներկայացուցիչ… Բարդուղ Վարդանյան (լուսանկարներ)

Երևան քաղաքի կերպարի ինքնատիպ ու վառ նկարագրություն… Գրիգոր Աղասյան (լուսանկարներ)

Ակադեմիական ոճից մինչև ֆովիզմ… Աշոտ Զորյան (լուսանկարներ)

Զարդանկարային պատկերմամբ կտավներ և հագեցած ու գեղեցիկ ոճավորմամբ խեցեղեն… Ռուբեն Շահվերդյան (լուսանկարներ)

Աշխատել է գեղանկարչության բոլոր ժանրերում… Արամ Ղարիբյան (լուսանկարներ)

Մոնումենտալ և հաստոցային գեղանկարչություն… Հրաչյա Հակոբյան (լուսանկարներ)

Կոմպոզիցիաներ, բնանկարներ ու դիմանկարներ… Ցոլակ Ազիզյան (լուսանկարներ)

«…իմ նկարչությունը Մինասն էր հավանում»… Վարդիթեր Կարապետյան (լուսանկարներ)

«Ես մտածում էի, թե իմ պատմությունը միայն նկարներով պիտի կերտեմ, …»… Էդուարդ Արծրունյան (լուսանկարներ)

«Նա Հայաստանում Մեդեռն արվեստի առաջին դեմքն էր»… Երվանդ Քոչար (լուսանկարներ)

Կ. Պոլիսից՝ Փարիզ... Կարապետ (Շարլ) Նշանյան (լուսանկարներ)

Ձգտել է ձևի և գույնի սինթեզին… Աշոտ Հովհաննիսյան (լուսանկարներ)

«Իսկական գեղանկարիչ էր»... Հմայակ Ավետիսյան (տեսանյութ, լուսանկարներ)

Բեմանկարչություն, գեղանկարչություն, գրաֆիկա, հոդվածներ և պիեսներ... Գիգո Շարբաբչյան (լուսանկարներ)

«…հայրենիքի ժողովրդական արվեստի կրքոտ սիրահարը»… Հովհաննես (Վանիկ) Շարամբեյան (տեսանյութ, լուսանկարներ)

Իր արվեստին և հասարակությանն ազնվորեն նվիրված նկարիչ… Վրթանես Ախիկյան (լուսանկարներ)

Նկարչի ստեղծագործությունները գրավում են ապրումների անկեղծությամբ, ժամանակի ճիշտ զգացողությամբ… Բաբկեն Քոլոզյան (լուսանկարներ)

«Գրքարվեստի հազվագյուտ վարպետ, հիանալի գեղանկարիչ ու գրաֆիկ»... Անդրանիկ Կիլիկյան (լուսանկարներ)

Պրոֆեսիոնալ ուրույն մոտեցում օֆորտի բնագավառում… Վլադիմիր Այվազյան (լուսանկարներ)

Նրա աշխատանքները նոր խոսք էին Հայաստանի բնանկարային գեղանկարչության մեջ… Խաչատուր Եսայան (լուսանկարներ)

«Հայերը հերոսաբար կռվել գիտեն»... Արտաշես Աբրահամյան (լուսանկարներ)

 «Գույների ասպետ»... Կարեն Սմբատյան (լուսանկարներ)

 «Նա ստեղծում է արվեստ»…Ալեքսանդր Գրիգորյան (լուսանկարներ)

«Հատուկ ուշադրության արժանի երևույթ»... Վրույր Գալստյան (լուսանկարներ)

Անմիջական, ուղղամիտ և ուղղախոս… Սեյրան Խաթլամաջյան (լուսանկարներ)

«Նա ոտաբոբիկ քայլեց Հայաստանով…»… Հենրիկ Սիրավյան (տեսանյութ, լուսանկարներ)

Գրաֆիկական ինքնատիպ գործերի հեղինակ… Տաճատ Խաչվանքյան (լուսանկարներ)

«Ամենաբեղմնավոր ու թերևս ամենահավասարակշռված բեմանկարիչն է մեզանում»... Սերգեյ Արուտչյան (լուսանկարներ)

Խորհրդահայ բեմանկարչության հիմնադիրներից… Միքայել Արուտչյան (լուսանկարներ)

«Պոլիտբյուրոյի առաջին վրձինը»... Դմիտրի Նալբանդյանը (լուսանկարներ)

Պարզ կոմպոզիցիաներ, ճշգրիտ գծանկար... Դավիթ Օքրոյան (լուսանկարներ)

Հայաստան, աշխատավոր ու կենցաղ… Մհեր Աբեղյան (լուսանկարներ)

Հովհաննես Այվազովսկու հետքերով… Էմանուել (Մանուկ) Մահտեսյան (լուսանկարներ)

«…Մինասից առաջ Քամալյան է եղել, ու չենք իմացել»… Մկրտիչ Քամալյան (լուսանկարներ)

Քաղաքացիական շունչը, բանաստեղծական նուրբ ինտոնացիան... Սուրեն Սաֆարյան (լուսանկարներ)

Յուրօրինակ և ինքնատիպ դիմանկարներ... Ենովք Նազարյանց (լուսանկարներ)

«Նա կարողանում է զրուցել բնության հետ»… Հակոբ Հակոբյան (լուսանկարներ)

Հայության կյանքն ու կենցաղը` հյութեղ գույներով… Պոլ Կիրակոսյան (լուսանկարներ)

Սոցռեալիզմ… Սեդրակ Ռաշմաճյան (լուսանկարներ)

«Ջերմ, բարի անկեղծ...»... Հմայակ Արծաթպանյան (լուսանկարներ)

Հայրենիքն ու այն կառուցող մարդիկ… Երանուհի Ասլամազյան (լուսանկարներ)

«Ես իմ երկիրը տեսնում եմ... հնչեղ, լուսավոր, բերկրալի»… Մարիամ Ասլամազյան (լուսանկարներ)

«Խորհրդավոր մարդ, անսովոր խառնվածքով նկարիչ»… Ժիրայր Օրագյան (լուսանկարներ)

Ընտանիք, մայրություն, ոճրագործություն, եղեռն, պատերազմ… Խորեն Տեր-Հարության (լուսանկարներ)

Մայր ժողովրդի ողբերգությունը՝ ստեղծագործության հիմնական թեմա... Սարգիս Խաչատուրյան (լուսանկարներ)

Քնարական, պարզ և հուզական… Հմայակ Հակոբյանը (լուսանկարներ)

«Արուեստը … չի մեռնիր»… Զարեհ Մութաֆյան (լուսանկարներ)

Հմուտ փորագրություններ և անզուգական նկարազարդումներ… Տիգրան Փոլադ (լուսանկարներ)

Բնանկարներ՝ առանց մարդկային կերպարների... Հովհաննես Ալխազյան (լուսանկարներ)