Ձեր վստահելի աղբյուրը

Այսօր ՀՀ վաստակավոր արտիստուհի, բեմադրիչ Լալա Մնացականյանի ծննդյան օրն է: Panorama.am-ը ներկայացնում է հարցազրույց արվեստագետի հետ:

-Արդյո՞ք Հայաստանում տարվում է մշակութային քաղաքականություն և եթե այո՝ դեպի ո՞ւր է տանում այդ քաղաքականությունը մեր հասարակությանը:
-Հայաստանում ընդհանուր առմամբ բացակայում է մշակութային քաղաքականությունը: Մեր երկրում դեռ կա մշակույթ միայն անձնուրաց անհատների շնորհիվ, մարդիկ, ովքեր իրենց նախաձեռնությամբ, անասելի համբերությամբ ու տոկունությամբ պահում են այն, ինչ կա: Մեզ մոտ հակամշակութային քաղաքականություն է տարվում: Առաջ կարծում էի, որ դա միտում է, սակայն հետո հասկացա, որ դա միտում չէ, այլ պարզապես տգիտության հետևանք է:

- Այսօրվա պայմաններում շա՞տ են նման նվիրված մարդիկ:
-Ոչ թե շատ են, այլ իրենք իրենցից որակ, իսկական արվեստագետի տեսակ են ներկայացնում: Շնորհիվ այդ մարդկանց է, որ այսօր Հայաստանում մշակույթը չի վերացել: Չնայած դա եղանակ չի ստեղծում, այլ ընդամենը կարող է մի քանի տեղ արև ծագել, ձգել կործանումը, որ մինչև վերջ չտապալվենք, իսկ մշակութային առումով մթնոլորտը մռայլ է: Ի վերջո դա հարցի լուծում չէ. ոնց որ քո ամբողջ մարմինը հիվանդ լինի ու որոշես միայն ձեռքդ, գլուխդ, ոտքդ բուժես, բայց օրգանիզմը մնում է հիվանդ: Այդ ամենը սխալ մտածողության արդյունք է: Ի՞նչ է կատարվում: Տեսնում ենք, որ կազմակերպվում է մի համերգ, որն իր որակով ոչինչ չարժե, բայց մեծ գումար են տալիս այդ համերգի համար, մինչդեռ այդ գումարով կարող էին այնպիսի գործ անել, որն իրենից մնայուն արժեք ներկայացներ: Այս ուղղությամբ ոչինչ չի արվում: Դա գալիս է նրանից, որ ղեկավարում են մարդիկ, ովքեր բացարձակ կապ չունեն արվեստի հետ: Նրանք հովանավորում են այն ինչ հասկանում են, իսկ նրանց հասկացածի շրջանակները ծիծաղելիորեն նեղ են:

-Ի՞նչ առաջարկություններ կարող եք անել մշակութային մռայլ դաշտը լուսավորելու համար:
-Ամեն ինչի վրա պետությունը պետք է իր աջակցությունն ունենա: Ոչ մի տարբերություն չկա դու ընտանիք ես ղեկավարում, թե՝ պետություն: Եթե չկա սրտացավություն, արդար կառավարում, սեր… ապա վաղ թե ուշ այդ ամենը փլվում է: Ոչ միայն մշակույթում, այլ ամեն ոլորտում են հարկավոր գիտակ և բանիմաց մարդիկ, իսկ մենք կամաց- կամաց «ազատվեցինք» նրանցից և ասպարեզը թողեցինք…Դիպուկ խոսքերը կարող են շատ վիրավորական հնչել, դրա համար էլ…
Լավ, որակյալ մշակույթ ունենալու համար, ոչ միայն պետության հովանավորումն է հարկավոր, այլև մեծ գումարներ: Մշակույթը դա ճոխ շռայլություն է, իսկ դա մենք մեզ հիմա թույլ տալ չենք կարող: Անընդհատ ասում են «յոլա» գնացեք, արվեստի մեջ «յոլա» գնալը ո՞րն է: Աշխարհը Բարձրագույն Արվեստ է ստեղծում, իսկ մենք դեռ «յոլա» ենք գնում: Ու զարմանում ենք, թե ինչո՞ւ աշխարհը մեզ չի ճանաչում: Մեզ՝ հինավուրց, ավանդապաշտ, տաղանդավոր ժողովրդին, ով առավոտից երեկո հեռուստատեսությամբ ցույց է տալիս իր «հերոսներին», որոնք անընդհատ ասում են՝ կտամ կսպանեմ, արյունդ կխմեմ, աղջի վեր ընգի տեղդ թե չէ կտամ կծեփվես պատին: Է հետո՞: Սրան ոչ մի որակում չեմ կարող տալ, բացի մի բանից՝ բլոճային մտածողություն:
Մշակութային մռայլ դաշտը լուսավորելու համար առաջին հերթին դեռ պետք է ազատվել հենց այդ անճաշակությունից, անորակությունից, այդ տեր ու տիրական դարձած տգիտությունից:

-Այս ամենն ազդո՞ւմ է մարդկանց գիտակցության վրա:
-Ավելի ահավոր, դա ազդում է ենթագիտակցության վրա: Սա արդեն հիպնոս է: Սա միտում է, աղանդավորական շարժման նման: Երբեմն մտածում եմ՝ ախր մի կյանք է, մարդ ուզում է ապրել հանգիստ, երջանիկ, ստեղծագործի, իսկ մենք զբաղված ենք ինչ որ մեկի կյանքով՝ ազատեցին մարդասպանին, չազատեցին…Գողին բռնեցին, չբռնեցին...Ով ինչքան լափեց…

-Որպես Հայաստանի քաղաքացի և որպես արվեստագետ ինչպիսի՞ մտավախություններ ունեք:
-Ոչ թե մտավախություն ունեմ, այլ հիմնավորված, ցավեցնելու աստիճան սարսափ. Հայաստանը կարող է մնալ առանց հայերի: Դա ծրագիր է: Ես բավականին երկար ժամանակ ելույթ եմ ունենում այդ թեմայով: Դա Լոուրենս Արաբացու ծրագիրն է, ով գտնում է, որ հայերն աշխարհում այն միակ հանճարեղ ժողովուրդն է, որին պետք է ոչնչացել, այնպես անել, որ հայերը գաղթեն Ամերիկա, հողը մնա Ռուսաստանին ու կիսեն անգլիացիների հետ: Նա այդ մասին ասել է դեռ 1919 թվականին մի հարցազրույցի ժամանակ: Սա ծրագիր է, որն իրագործվում է: Ու՞մ է հարկավոր Հայաստանն առանց հայերի: Ու՞մ:
Եթե ուզում ես որ քո տան անդամներն ապրեն երջանիկ, չպետք է նայես, թե քո դիմացի հարևանը հարբեցող է, կողքի հարևանը կռվարար, մյուս հարևանը զոռբա: Մեռան ասելով վատ հարևաններով ենք շրջապատված: Բայց իմ ընտանիքում կարգապահություն, մաքրություն կարող է լինել, իմ տան մարդիկ կարող են արդար ապրեն, կուշտ լինեն: Թե՞ հարևաններն են մեղավոր, որ մեզ մոտ անպատժելիությունն անցել է բոլոր սահմանները:
Մեր երկիրը խենթացնելու աստիճան գեղեցիկ է: Ինչո՞ւ չապրենք այստեղ: Ինչու՞ չարարենք, չստեղծենք հենց այստեղ: Ինչու՞: Մարդիկ լավն են, պարզապես դարձրեցին դժգոհող, չկամեցող: Բայց ինչ անի մարդը, եթե արդեն քսան տարի է, անընդհատ պատրաստվում է ապրել: Պատրաստվում է: Ու չի ապրում: Այդ ո՞ւմ են տվել իրավունք որոշելու, որ դու քո մի հատիկ կյանքը պիտի չապրես: Չվայելես: Չուրախանաս: Իսկ ուրախանալու համար այնքան քիչ բան է հարկավոր:

-Արվեստի ոլորտում կա՞ քննադատություն և ինչպե՞ս եք վերաբերում քննադատությանը:
-Այսպիսի մթնոլորտում քննադատությունը չի կարող արդար ու ճիշտ լինել: Չնայած ինձ համար կա մարդկային այնպիսի որակյալ տեսակ, որի կարծիքը ես բարձր եմ գնահատում եմ:

-Ինչպիսի՞ դերեր եք սիրում խաղալ՝ կատակերգակա՞ն, թե՞ ողբերգակ:
-Ես շատ լավ դերեր եմ խաղացել՝ և դրամատիկ, և կոմիկական: Ես այդ հարցում ինձ համարում եմ բախտավոր դերասանուհի: Հիմա իմ ուժերը փորձում եմ որպես ռեժիսոր: Բեմադրել եմ Կարել Չապեկի «Մայրը», որը մեծ հաջողություն է ունեցել ոչ միայն Հայաստանում: Հիմա ուզում եմ կոմեդիա բեմադրել:

«ՄԱՐԴԸ ԱՐՎԵՍՏԻՑ ՆԵՐՍ ՈՒ ԴՈՒՐՍ» շարքի նախորդ հրապարակումները`

Սոնա Ազարյան. Հայկական բեմում ես ավելի եմ հուզվում

Գ. Գինոսյան. Ազգային մշակույթը մարդկանց չի հետաքրքրում, քանի որ չի հետաքրքրում պետական կառույցներին