Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Մշակույթ բառը մենք չունենք: … Այն դերասանն, ով այսօր շարունակում է թատրոնում հանդես գալ, ֆանատ է: … «Ինձանից հետո թեկուզ ջրհեղեղ»»: Մշակույթի, կինոարվեստի ոլորտում առկա խնդիրների, առաջիկա ծրագրերի մասին Panorama.am-ը զրույցել է ռեժիսոր Վահան Խաչատրյանի հետ:

-Այսօր ի՞նչ փուլում է գտնվում հայկական կինոարտադրությունը:
-Այսօրվա կինոարտադրությունից բողոքելն ինձ համար աբսուրդային է, ուղղակի մենք չունենք շուկա: Զոռով-շառով երկու կինոթատրոն ունենք: Այսինքն` ֆիլմ նկարահանելը բիզնես առումով ռիսկային է, քանի որ չես կարող հետ բերել այն գումարը, որ ծախսել ես:  Ողջունում եմ յուրաքանչյուրին, ով կարողանում է Հայաստանում գումար հայթայթել ու ֆիլմ նկարահանել: Հայկական կինոն պիոների կարգավիճակում է. սովետական մեծ շուկայից հետո այսօր չունենք շուկա: Բացի այս, վատ տենդենց եմ նկատում՝ ով պատահի, ֆիլմ է նկարահանում, մինչդեռ նրա կողքին կան լավ ռեժիսորներ, ովքեր կարող ենք իսկական լավ ֆիլմ նկարահանել: Հայկական կինո դեռ չկա, իր փնտռտուքի մեջ է: Ունենք մեծ երևակայություն, բայց չունենք գումար անել այն, ինչ ուզում ենք: Հայաստանում մեծամասշտաբ ֆիլմ նկարահանելը ֆանատիզմ է:

-Պարոն Խաչատրյան, ինչպե՞ս եք տեսնում ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու ելքերը:
-Նախ` պետք է ստեղծել որակյալ ֆիլմեր, որ կարողանանք դուրս հանել Հայաստանի սահմաններից: Մենք ստեղծում ենք ֆիլմեր, որոնցում արծարծված խնդիրները միայն հայերին է հետաքրքրում, այսինքն՝ համամարդկային պրոբլեմներին անդրադարձող ֆիլմեր չունենք, չենք կարողանում ստեղծել:

-Ինչո՞ւ: Չունե՞նք այն կարգի ռեժիսորներ, սցենարիստներ, որ ստեղծեն նման ֆիլմեր:
-Նախ ես իմ օրինակով ասեմ. ես ինքս պետք է աճեմ: Մենք պետք է աճենք, որ հասնենք դրան: Մենք կպած ենք հայկական արմատային խնդիրներին: Կարծում ենք, որ մեր պրոբլեմն ամբողջ աշխարհին պետք է հետաքրքրի: Չենք կարողանում գտնել այն խնդիրը, որը հետաքրքրի ողջ աշխարհին, քանի որ Հայաստանի նման փոքր երկրում կինոն չի կարող ապրել, կինոն Հայաստանում ապրելու հնարավորություն չունի: Ես մի քանի հեռուստաընկերությունների դիմել եմ առաջարկով՝ ստեղծել փոքր բյուջեով ֆիլմեր, որոնք բարդ խնդիրներ չեն բարձրաձայնի, բայց հետաքրքիր կստացվեն: Դեռ բանակցություններ են ընթանում: Ես ողջունում եմ այն փաստը, որ հիմա հեռուսաընկերությունները սկսել են քննարկել ստեղծագործական կողմը, մինչդեռ մի քանի տարի առաջ միայն ասում էին՝ էժան բան ստացիր: Նրանք սկսել են որակյալ արտադրանք ստեղծելու մասին մտածել:

-Ինչպե՞ս եք վերաբերվում կինոքննադատությանը:
-Եթե քննադատությունն առողջ է, շավ լավ եմ վերաբերվում: Բայց այսօր շատ է քննադատությունը զուտ քննադատելու համար: Ես այն կարծիքին եմ, որ պետք է նախքան ֆիլմը նկարահանելը,  կինոքննադատները, կինոգետները ծանոթանան ֆիլմի սցենարին ու ֆիլմի նկարահանման ամբողջ ընթացքում հետևեն, քանի որ երբ ֆիլմն արդեն կա ու նոր են սկսում քննադատել, դա անարդյունք է:

-Պարոն Խաչատրյան, մեր մշակութային քաղաքականության մեջ հստակ ուղենիշներ կա՞ն, թե դեպի ուր պետք է տանել ազգային կինոն:
-Կարճ ու կոնկրետ՝ ոչ, չկա: Մեր մշակույթն ընկել է կապիկությունների հետևից, ինչքան շատ կապիկություն անենք, որ շատ հանդիսատես հավաքենք: Մենք ստում ենք, չենք բարձրաձայնում իրականության մասին, չենք բարձրաձայնում այն խնդիրները, որ կա մեր հասարակությունում: Ամենակարևոր խնդիրը, որ չկա ոչ կինոյում, ոչ թատրոնում՝ կարեկցանքի խնդիրն է: Մեր ֆիլմերը մեկ անգամից ավել ոչ ոք չի դիտում, քանի որ չեն թողնում մտածելու տեղիք, չեն թողնում բազմակետեր, որ ցանկանաս կրկին նայել: Մենք չունեք մշակութային քաղաքականություն: Մենք չունենք մշակույթ բառ: Այն դերասանը, ով այսօր թատրոնում շարունակում է խաղալ, ֆանատ է, քանի որ սոված փորով դժվար է բեմ դուրս գալ ու ցույց տալ այն խաղը, մարմնավորել այն կերպարին, որ սպասում է հանդիսատեսը: Դերասանները գնում են թատրոնից: Նրանք այլևս այդ արվեստը կրողները չեն:

-Դուք ավելի շատ հայտնի եք Ձեր վավերագրական ֆիլմերով (օրինակ՝«Սուրբ խաչն առանց խաչի»): Առաջիկայում ի՞նչ ծրագրեր ունեք և չեք պատրաստվում այլ ուղղությամբ գնալ՝ վերհանելով այնպիսի խնդիրներ, որոնք, ինչպես նշեցիք, մեր կինոյում չկա, օրինակ՝ կարեկցանքի խնդիրը:
-«Գետրիք» պրոդաքշնի հետ այս պահին բանակցում ենք հայկական դասական ստեղծագործություններից մեկի հիման վրա ֆիլմ նկարահանելու ուղղությամբ: Եթե համաձայնության գանք, այն լինելու է այդ գործի ադապտացիան, այսինքն՝ հին գործը նորովի մոտեցմամբ: Գիտեմ, որ մեծ քարկոծությունների ենք ենթարկվելու, լինելու են մարդիկ, ովքեր ասելու են՝ ինչպես համարձակվեցիք կպնել այդ սուրբ գործին: Ես չեմ վախենում քարկոծություններից: Բայց այդ ստեղծագործությամբ մենք բարձրաձայնելու են այսօրվա խնդիրների մասին, քանի որ հնագույն շրջանից մինչ օրս խնդիրները նույնն են, չեն փոխվել. մշտապես լինելու է հացի խնդիր, լինելու են խաբեբաներ: Ֆիլմը լինելու է մարդկային վերաբերմունքի կորստի մասին. այսօր մարդիկ մտածում են միայն իրենց մասին, «մեզանից հետո թեկուզ ջրհեղեղ» գաղափարով են ապրում: Մենք սահմանափակվել ենք, մեր էգոն մեզ խեղդում է, այդ էգոյի մեջ մեզ էլ ենք տապալել: Ոչ լավ ապրում ենք, ոչ էլ կարգին մեռնում ենք: Այս գործով փորձելու ենք վեր հանել այդ բոլոր խնդիրները:

«ՄԱՐԴԸ ԱՐՎԵՍՏԻՑ ՆԵՐՍ ՈՒ ԴՈՒՐՍ» շարքի նախորդ հրապարակումները`

Մեր հասարակությունում կա մի տեսակ, որ ամաչում է իր ազգային արվեստից. «Ակունք» ազգագրական համույթի խմբավարը մտահոգված է

Լալա Մնացականյանը՝ հակամշակութային քաղաքականության ու բլոճային մտածողության մասին

Սոնա Ազարյան. Հայկական բեմում ես ավելի եմ հուզվում 

Գ. Գինոսյան. Ազգային մշակույթը մարդկանց չի հետաքրքրում, քանի որ չի հետաքրքրում պետական կառույցներին